آمارها نشان می‌دهد بالا بودن سرانه مصرف ظروف پلاستیکی در کشور باعث شده است ایران در شمار ۱۰ کشور اول دنیا از لحاظ مصرف پلاستیک قرار گیرد که استفاده از این ظروف در ایام محرم و صفر به اوج خود می‌رسد. به گفته برخی فعالان محیط زیستی مصرف ظروف یکبار مصرف در ایام محرم و صفر تا دو برابر افزایش می‌یابد از این رو از هیئت‌های مذهبی خواستند تا از ظروف یکبار مصرف تجدید پذیر در مساجد و تکایا استفاده کنند.
دیدارنیوز ـ پرستو بهرامی‌راد: با آغاز ماه محرم، هر کسی به نوعی میخواهد در عزای امام حسین(ع) خدمتی انجام دهد و بنحوی خود را در زمره عزاداران ایشان قرار دهد. یکی از رسوم قدیمی و بسیار رایج در کشور ما اطعام عزاداران حسینی است که این اقدام نیز در جایگاه اقامه عزا برای شهیدان کربلا محسوب می شود و افراد زیادی شروع به پخش کردن نذری به انحای گوناگون می‌کنند. اما اقدامی که در سال های اخیر رایج شده، این است که اکثر این نذری‌ها با ظروف پلاستیکی ارائه شده و این ظروف در مساجد، هیئت‌ها و تکایای مذهبی توزیع می‌شوند؛ ظروفی که باعث مرگ طبیعت و محیط‌زیست می‌شوند. به نظر می رسد باید نگاه جدیدی به وسایل مورد استفاده در انجام مناسک این مراسم مذهبی داشته باشیم.
اواخر قرن نوزدهم، تولید ظروف یکبار مصرف پلاستیکی شرایط زندگی را برای مردم جهان و البته بعدها برای طبیعت و محیط زیست متحول ساخت. زمانی که ظروف پلاستیکی اختراع شد و به خانه‌ها و مهمانیها و حتی آیینها، مراسم ها و نذری‌ها و سفره‌های ما راه پیدا کرد، نوید راحتی و آسایش را با خود به همراه داشت؛ غافل از اینکه چه مضراتی برای مصرف‌کنندگان به همراه دارد. حالا بماند که همین ظروف پلاستیکی یکبار مصرف به بزرگترین تهدید طبیعت و محیط‌زیست نیز تبدیل شده است.
ظروف پلاستیکی بر سلامت مردم تاثیر منفی داشته است. این ظروف از پلیمر تهیه می‌شوند؛ پلیمرهایی که نتیجه سنتز مواد اولیه ای به نام «مونومر» هستند. مونومرها مواد سمی هستند و برای سلامت انسان و طبیعت و حیوانات خطر ایجاد می کنند. همچنین تجزیهپذیری آنها فرایند بسیار طولانی دارد به طوری که تنها یک کیسه پلاستیکی حدود ۴۵۰ تا ۷۰۰ سال طول می‌کشد تا تجزیه شود و دیگر اینکه انتقال مواد مضر یا همان مونومرها به غذا و بدن انسان از طریق استفاده از ظروف یکبار مصرف کاملا بدیهی است.
آمارها نشان می‌دهد بالا بودن سرانه مصرف ظروف پلاستیکی در کشور باعث شده است ایران در شمار ۱۰ کشور اول دنیا از لحاظ مصرف پلاستیک قرار گیرد که استفاده از این ظروف در ایام محرم و صفر به اوج خود می رسد. به گفته برخی فعالان محیط زیستی، مصرف ظروف یکبار مصرف در ایام محرم و صفر تا دو برابر افزایش می یابد، از این رو از هیئت‌های مذهبی خواستند تا از ظروف یکبار مصرف تجدید پذیر در مساجد و تکایا استفاده کنند.
ظروف یک بار مصرف، تهدیدی برای سلامتی جامعه و تخریب محیط زیست هستند و به دلیل تجزیه ناپذیر بودن، آثار زیانباری برای محیط‌زیست دارند. استفاده از ظروف یکبار مصرف که بخش زیادی از زباله تولید شده در دنیا را به خود اختصاص می دهد، دستاورد زندگی شهرنشینی است که در سراسر دنیا سالانه شاهد افزایش مصرف آن هستیم. آمارها نشان می دهد روزانه ۳.۵ میلیون تن زباله در دنیا تولید می شود که سهم ایران در این میان ۴۰ هزار تن در روز یعنی ۱.۱۵ صدم درصد زباله دنیا است.
برهمین اساس، فعالان محیط‌زیست با افزایش استفاده از ظروف پلاستیک در ماه محرم، امسال یک بار دیگر پویش «محرم شهر پاک» را راه اندازی کردند. در این پویش، اعضای انجمن‌های زیست محیطی، هر شب با حضور در هیات‌های عزاداری، آموزش‌های زیست محیطی را به شهروندان می‌دهند.
«نه» به پلاستیک؛ «آری» به ظروف گیاهی
چند سالی است که کمپینهای «نه به پلاستیک» در کشور و حتی جهان رونق بسیاری یافتهاند. این‌بار در محرم انتظار می‌رود پویش‌ها و کمپینها کار ویژهای انجام دهند. ماندگاری ظروف یکبار مصرف پلاستیکی در طبیعت ۴۵۰ تا ۷۰۰ سال است در حالی که چند سالی است ظروف یکبار مصرف با پایه گیاهی وارد بازار شده است. در ایران ظروف یکبار مصرف گیاهی دارای ۳۰ تا ۴۰ درصد مواد نشاستهای گیاهی است که همراه با ترکیبات دیگر ساخته می‌شود. این ظروف تخریبپذیر بوده و در زمان کوتاهتری نسبت به ظروف پلاستیکی در محیط‌زیست تجزیه می‌شوند. همچنین استفاده از ظروف شیشه‌ای و فومدار در مراسمهای ماه‌های محرم و صفر توصیه می‌شود.
ظروف یکبار مصرف با پایه گیاهی دارای مزایایی از قبیل سازگاری با محیط زیست، عاری از هر گونه اثرات مضر پلاستیکی به دلیل تماس با غذای داغ اسیدی و چرب، قابل تجزیه بودن در خاک، مصرف انرژی کمتر در فرایند تولید و تهیه شده از منابع اولیه تجذیذ پذیر هستند. این در حالی است که به دلایل مختلف از جمله قیمت بالای ظروف یکبار مصرف بر پایه گیاهی نسبت به ظروف پلاستیکی (دو تا سه برابر ظروف پلاستیکی) و کم بودن کارخانه‌های تولید ظروف گیاهی هنوز به اندازه‌ای نیست که بتوان این توصیه را به تمام شهروندان داشت.
لیوان، قاشق و ظروف شخصی!
شاید هیئت‌های مذهبی به دلیل هزینه یا کاهش سرعت کار نپذیرند که از وسایل پلاستیکی استفاده نکنند اما شهروندان می‌توانند از وسایل شخصی استفاده کنند. مثلاً هر کسی قاشق یا لیوان شخصی خود را همراه داشته باشد. استفاده از لیوان شخصی همراه، یک کار کوچک است؛ اما هم حجم کار هیئت‌ها را پایین می‌آورد و هم بحث بهداشت رعایت می‌شود.
از سوی دیگر برای استفاده از غذای نذری که مردم ما به آن اعتقاد دارند در این شب‌ها دو سه ظرف در ماشین همراه داشته باشند و در ظروف غیر پلاستیکی خود غذا دریافت کنند.
ظروف چینی در هیئت
در زمانهای گذشته، مردم با قابلمه نذری می‌گرفتند و یا با ظروف چینی به درب خانه هم می‌بردند. اما این روزها کار را با ظروف یک بار مصرف پلاستیکی راحت کرده‌اند، اما در کنارش محیط‌زیست را نابود می‌کنند. بهتر است هیئت‌ها و تکیه‌های مذهبی در ماه محرم به سمت سنتی شدن حرکت کنند، یعنی در مراسم تکریم عزاداران حسینی به جای استفاده از ظروف یکبار مصرف از ظروف قابل شستشو مانند ظروف چینی و ملامین استفاده کنند و تا حد ممکن از میزان مصرف ظروف یکبار مصرف بکاهند.
جمع کردن زباله‌ها
یکی دیگر از مسائل مهم، جمع‌آوری ظروف یکبار مصرف بعد از برگزاری هیئت‌ها است. در کشور ما فرهنگ جمع‌آوری زباله هنوز به شکل اصولی وجود ندارد. در کنار دریا، در جوی خیابانها و... شاهد زبالههای فراوانی هستیم. در محرم، این بی‌فرهنگی شکل فاجعه‌آمیزتر و بدتری به خود می‌گیرد. در حقیقت ریخته شدن انبوهی از ظروف پلاستیکی نذری در معابر شهری و اطراف حسینیه‌ها و هیئتهاي عزادار، زیبنده شهر و این مراسم بزرگ مذهبی و دینی نیست. ظهر عاشورا که به پایان می‌رسد به دلیل ناآگاهی و فقدان مسئولیت‌پذیری برخی از مردم، چهره اغلب شهرهای کشور یکپارچه مملو از ظروف پلاستیکی نذورات می‌شود.
شهروندان باید از رها نمودن لیوانهای یک بار مصرف و ظروف پلاستیکی در معابر و خیابانها خودداری کنند. همچنین ضروری است مسئولان هیئت‌ها و تکایا در جمع‌آوری این ظروف در محل توزیع، نظارت لازم را اعمال کنند.
پایان محیط زیست...
اگر مصرف ظروف یکبار مصرف پلاستیکی همچنان ادامه داشته باشد و مردم و دولت برای جایگزینی این مواد اقدامی نکنند سال‌های آینده، مشکلات و معضلات شدید زیست‌محیطی گریبانگیرمان خواهد شد. طبیعت ما افسرده شده است، چون ما هر بلایی که میخواهیم سر زمین می‌آوریم. محرم و ایام سوگواری امام حسین(ع) مکتبی سراسر دانایی و آگاهی برای تمام جهانیان است و خوب خواهد بود که در همین ایام، آموزش‌های محیط‌زیستی شکل بگیرد. همچنین پویش‌های مختلفی باید برای محرمی پاک داشتن در جامعه شکل گیرد.
