در برنامه «اقتصاد پلاس» با حضور محمد هاشمی‌فرد، فعال و تحلیلگر تجارت بین‌الملل، چالش‌های ساختاری اقتصاد ایران و دلایل کاهش سهم کشور در بازار‌های جهانی بررسی شد. این کارشناس معتقد است ریشه اصلی بیشتر مشکلات اقتصادی نه تحریم، بلکه ناشی از سوءمدیریت، گزینش‌های نادرست و بی‌توجهی به شایسته‌سالاری است.
دیدارنیوز _ لیلا قصاب‌زاده: محمد هاشمی‌فرد در ابتدای گفت‌و‌گو با اشاره به عظمت تاریخی ایران گفت: «ایران سرزمینی با تمدن و فرهنگ غنی است که در دوره‌هایی حتی بر نیمی از جهان تأثیرگذار بوده است، اما امروز به‌دلیل بی‌توجهی به شاخص‌های حکمرانی و مدیریتی، نقش مؤثر خود را در عرصه بین‌الملل از دست داده است.»
ویدیوی این گفت‌و‌گو را می‌توانید اینجا، یوتیوب و آپارات ببینید.
او تأکید کرد که کشور به‌رغم برخورداری از منابع فراوان انسانی و طبیعی، به دلیل سیاست‌های نادرست، از جایگاه واقعی خود در اقتصاد جهانی فاصله گرفته است.
تحریم‌ها؛ معلول، نه علت
این تحلیلگر تجارت بین‌الملل با رد این دیدگاه که تحریم‌ها علت اصلی مشکلات اقتصادی کشور هستند، تصریح کرد: «تحریم‌ها خود نتیجه ناشایسته‌سالاری‌اند. وقتی انتخاب مدیران و تصمیم‌گیران براساس شایستگی نباشد، سیاست‌های غلط، ضعف در تصمیم‌سازی و ناکارآمدی در عرصه بین‌الملل طبیعی است. تحریم‌ها تنها نشانه بیماری‌اند، نه علت آن.»
او با بیان اینکه کشور از نعمت نیروی انسانی توانمند برخوردار است، افزود: «بزرگ‌ترین سرمایه ایران انسان‌های متخصص و شایسته‌اند، اما متأسفانه بسیاری از آنان خانه‌نشین، مهاجر یا منزوی شده‌اند. ما خودمان خودمان را تحریم کرده‌ایم.»
ضرورت توقف مسیر فعلی
او تأکید کرد که برای اصلاح وضعیت موجود باید «توقف و بازنگری اساسی» صورت گیرد: «هرچقدر زودتر مسئولان به عمق بحران واقف شوند، اتخاذ تصمیم‌های سریع، صحیح و شجاعانه ممکن‌تر خواهد بود. تحولات جهانی شتاب گرفته و ما اگر چابک نباشیم، از مسیر توسعه عقب می‌مانیم.»
تجارت بین‌الملل؛ ضرورت تعامل و تفکر توسعه‌محور
او با اشاره به سهم ناچیز ایران در تجارت جهانی گفت: «توسعه و صادرات پایدار نیازمند همکاری عمیق میان صنعت و بازرگانی است. موفقیت جزیره‌ای، موقتی است؛ ما باید روندی مستمر از رشد و رقابت‌پذیری داشته باشیم تا در بازار‌های جهانی جایگاه خود را حفظ کنیم.»
هاشمی‌فرد افزود: «مجلس و دولت باید با بخش خصوصی آشتی کنند. بخش خصوصی نامحرم نیست، بلکه بازوی توسعه است. در شرایط جنگ و بحران، همین فعالان اقتصادی بودند که چرخ تولید را زنده نگه داشتند.»
نقد سیاست‌های ارزی و فضای صادرات
این تحلیلگر در ادامه، یکی از مهم‌ترین دغدغه‌های فعالان اقتصادی را مشکل رفع تعهد ارزی عنوان کرد: «دولت می‌گوید ارز حاصل از صادرات باید بازگردد، اما نرخی را تعیین می‌کند که با واقعیت بازار تفاوت دارد. این تناقض باعث ضرر فعالان اقتصادی می‌شود و انگیزه صادرات را کاهش می‌دهد. اقتصاد یعنی خلق منفعت، نه انجام کار غیراقتصادی در قالب دستور.»
غیبت فعالان اقتصادی در دیپلماسی
هاشمی‌فرد با انتقاد از عدم حضور فعالان اقتصادی در هیئت‌های رسمی گفت: «در بسیاری از سفر‌های بین‌المللی مقامات، هیچ فعال اقتصادی حضور ندارد. در حالی‌که در کشورهای پیشرفته، تیم‌های اقتصادی بخش خصوصی همراه دولت هستند و توافق‌های بزرگ را رقم می‌زنند. فعالان اقتصادی باید در تصمیم‌سازی‌های ملی شریک باشند، نه فقط مجری تصمیم‌های دیگران.»
ضعف دیپلماسی اقتصادی و آموزش دیپلمات‌ها
او همچنین به ضعف جدی در حوزه دیپلماسی اقتصادی اشاره کرد و گفت: «در بسیاری از سفارتخانه‌های ما، دیپلمات‌ها نه زبان کشور میزبان را می‌دانند و نه فرهنگ آن را می‌شناسند. این در حالی است که خلق ثروت و تسهیل تجارت باید از وظایف اصلی سفرا باشد. ما به سفیرانی نیاز داریم که متخصص اقتصاد و مسلط به زبان و فرهنگ کشور هدف باشند.»
هاشمی‌فرد در پایان تأکید کرد: «اصلاح اقتصاد ایران تنها با اصلاح نگرش‌ها ممکن است. باید بینش را تغییر داد، شایسته‌ها را برگرداند، به بخش خصوصی اعتماد کرد و دیپلماسی اقتصادی را از شعار به عمل رساند. با این تغییر نگاه، مسیر بهبود بسیار سریع‌تر از آنچه تصور می‌کنیم طی خواهد شد.»
