دیدارنیوز ـ حسین جعفری: پس از حمله ۷ اکتبر حماس به اسرائیل و اتفاقات بعدی، جنگ ۱۲ روزه و حمله اسرائیل به ایران و اقدامات جمهوری اسلامی پس از این جنگ، خصوصاً نحوه تعامل دیپلماتیک با آمریکا و اروپا در مساله فعالیتهای هستهای و اعمال اسنپ بک؛ دیدارنیوز میزبان سید عباس نبوی رئیس موسسه تمدن و توسعه اسلامی و صادق زیباکلام استاد دانشگاه و تحلیلگر سیاسی بود تا نظراتشان را در موضوع "بررسی دکترین ایران در موضوع سیاست خارجی خصوصاً پس از ۷ اکتبر و جنگ ۱۲ روزه، بایدها و نبایدها" در خلال یک مناظره مطرح کنند.
در این مناظره از آقایان نبوی و زیباکلام پرسیدیم؛ وضعیتی که ایران در آن قرار دارد را توصیف و نظرشان را نسبت به وضعیت نه جنگ، نه صلح بیان کنند؛ آیا وضعیت موجود را مطلوب میدانند؟ پرسیدیم آیا قرار داشتن در اوضاع فعلی نتیجه رویکرد و استراتژی نظام تصمیم گیری ایران نیست؟ و آیا استمرار همین رویکرد، باعث استمرار اوضاع فعلی نمیشود؟ از نقش مردم در تعیین منافع ملی پرسیدیم، و اینکه آیا نباید نظر مردم را در تعیین اهداف و استراتژی کلان سیاست خارجی ملاک عمل قرار داد؟
ویدیوی این گفتوگو را میتوانید اینجا، یوتیوب و آپارات ببینید.
نبوی معتقد بود مصاف دو سال اخیر مصاف ما با قدرتهای جهانی بود. این مصاف نشیب و فراز دارد، پایین و بالا دارد، ضرر خوردن دارد، اینکه ما فکر کنیم همیشه باید برنده باشیم یک فکر و ساده انگارانه و سطحی است. نباید تصور کرد که همیشه باید برنده باشیم و، چون برنده نبودیم و بازنده شدیم؛ پس باید این عرصه و مصاف را ترک کرد. ما الان به مصاف عینی با آمریکا و غرب رسیدیم. همیشه در سالهای گذشته و حتی در برجام، موضوع روی میز ایران بود. اما الان در وضعیتی هستیم که نظام سیاسی جمهوری اسلامی مسیری را پیش میبرد که در مقابل قدرتهای بزرگ مینشیند و این را میخواهد که زیر میز مذاکره باشیم نه روی میز مذاکره! اما آمریکا نمیخواهد این را قبول کند.
پاسخ مدیر توسعه و تمدن اسلامی به این سوال که آیا وضعیت امروز را از نظر توان نظامی، سرمایه اجتماعی و مقبولیت مردمی و اوضاع اقتصادی مطلوب میدانند؛ بلی بود و وضع موجود را مطلوب میدانست؛ و در مقابل زیباکلام اینگونه پاسخ داد که "یکی از پرسشهای مطرح برای من این است آیا مسئولین جمهوری اسلامی در این مملکت زندگی نمیکنند، در این جامعه زندگی نمیکنند؛ مگر میشود نبینند در جامعه چه میگذرد؟ مگر میشود این همه بدبختی، فلاکت، مصیبت و گرانی را ندید؟! قسمت بود که امروز در خدمت حاج آقا باشیم که ببینیم که آره، راحت میشود؛ مثل آب خوردن نبینند." و ادامه میدهد که "آنقدر شواهد و قرائن زیاد هست که نشان دهد اقتصاد فاجعه بار شده، جوانان سرخورده از گذشته و ناامید از آیندهاند و به آخر خط رسیدند. شما ۴۶ - ۴۷ سال است که برجستهترین تفکر و ایدئولوژی شما ایستادگی در مقابل آمریکاست. از هر نظر نگاه کنید جوانان بیدینتر شده، بیحجابی بیشتر شده و اقتصاد بدتر شده، اما تنها چیزی که برای شما مانده آمریکا ستیزی است. از نظر اقتصادی و سرمایه اجتماعی پسرفت داشته و سقوط کردهایم. بعد از دی ۱۳۹۶ که اصلاح طلب اصولگرا دیگه تمام ماجرا مطرح شد، بعد از آبان ۹۸ که اوضاع بحرانیتر شد، رسیدیم به ۱۴۰۱؛ "جنبش زن زندگی آزادی" که سرمایه اجتماعی سقوط کرد و روحانیت و حکومت پایگاه اجتماعی قبل را ندارند.
پرسیدیم آیا محو اسرائیل هنوز استراتژی نظام است؟ و نبوی پاسخ داد: بله! اسرائیل باید محو شود به این معنی که رژیم و کشوری در سازمان ملل به نام اسرائیل نداشته باشیم.
سوال آخرمان این بود آیا با رویکرد فعلی میتوان از وضعیت نه جنگ نه صلح خارج شد و از جنگ اجتناب کرد؟ نبوی پاسخ داد اگر در اختلاف هستهای با آمریکا ما شرایطی را بپذیریم که غنیسازی بالا نداشته باشیم، جنگی همانند قبل اتفاق نمیافتد و زیباکلام معتقد بود؛ جنگی همانند جنگ اوکراین و غزه اتفاق نخواهد افتاد، حداکثر جنگی مثل جنگ ۱۲ روزه خواهد بود. مگر آنکه ایران بخواهد جنگ را گسترش دهد؛ و بلافاصله تاکید میکند که ایران به آنجا نخواهد رسید. زیرا اسرائیل مراقب است و نمیگذارد ایران به آنجا برسد؛ و البته ایران هم اصراری به رسیدن به آن نقطه ندارد.
