آخرین وضعیت خانه اندیشمندان علوم انسانی

دیدارنیوز: «ساختمان خانه اندیشمندان علوم انسانی» که متعلق به شهرداری است، بر اساس قراردادی با سازمان املاک و مستغلات به صورت حبس مطلق در دهه ۹۰ در اختیار این موسسه قرار گرفته و خانه اندیشمندان علوم انسانی ۱۲ سال پیش در محل پارک ورشو تهران به منظور همفکری و همراهی اندیشمندان در حوزه‌های مختلف علمی ایجاد شده است.

تیرماه سال گذشته، این نهاد با مسئولان شهرداری دچار اختلاف‌هایی شدند؛ ماجرا از این قرار بود که مسئولان خانه اندیشمندان با روایت حضور افرادی از شهرداری در این خانه اعلام کردند شهرداری خواهان تخلیه ساختمان خانه اندیشمندان و تحویل آن به شهرداری است و تعدادی از نیرو‌های شهرداری، زیرمجموعه معاونت اجتماعی و فرهنگی شهرداری، در موسسه فرهنگی خانه اندیشمندان علوم انسانی، قصد دارند این ملک را از بهره‌برداران آن پس بگیرند. به دنبال این موضوع محمدامین توکلی‌زاده، معاون فرهنگی و اجتماعی شهرداری تهران اعلام کرد بنای پلمب خانه اندیشمندان علوم انسانی را ندارند. سپس مدیران خانه اندیشمندان علوم انسانی در اطلاعیه‌ای اعلام کردند: «با پیگیری‌های حقوقی از مراجع ذیصلاح، خوشبختانه امروز با باز شدن قفل درها، وضعیت خانه اندیشمندان علوم انسانی به روال سابق بازگشت.»

پیش از عید اعلام شد قرارداد واگذاری ملک خیابان ورشو به خانه اندیشمندان با حکم دیوان عدالت باطل شده و شهرداری این ملک را پس گرفته و در واقع خانه اندیشمندان علوم انسانی بی‌خانه شده است و در آخرین روز اسفند ۱۴۰۳ خانه اندیشمندان علوم انسانی در اطلاعیه‌ای اعلام کرد تخلیه و واگذاری ساختمان فعلی خانه اندیشمندان علوم انسانی به تعویق افتاده است.

حالا خانه اندیشمندان علوم انسانی در بیانیه جدید خود درباره آخرین وضعیت این موسسه فرهنگی و آینده پیش روی آن عنوان کرده است: «ضمن تبریک عید سعید قربان و آرزوی قبولی طاعات و عبادات شما بزرگواران به استحضار می­‌رسد؛ در چند روز گذشته اخباری به‌صورت پراکنده و غیر رسمی، در مورد آخرین وضعیت خانه اندیشمندان علوم انسانی منتشر شده که سردرگمی و نگرانی بسیاری از علاقه‌مندان به این موسسه فرهنگی را موجب گردیده است؛ لذا برای آگاهی عموم مردم شریف ایران به­ ویژه شهروندان فرهنگ­‌دوستِ تهرانی و نیز همه­ مخاطبان، اندیشمندان و فرهیختگان حوزه­ علوم انسانی در سراسر کشور، در خصوصِ آخرین وضعیت محل استقرارِ خانه و آینده پیش روی این مجموعه­ علمی و فرهنگی معروض می‌دارد:

پس از دو سال چالش حقوقی بین شهرداری تهران و خانه اندیشمندان - در مورد ساختمان واقع در خیابان استاد نجات‌الهی که مالکیت آن با شهرداری است و به موجب قراردادی فی­مابینِ طرفین، بهره برداری از ساختمان و فضای کنونی (واقع در بوستان ورشو) به موسسه خانه اندیشمندان علوم انسانی واگذار گردیده - متعاقب حکم قطعی صادره از شعبه دهم دادگاه تجدیدنظر استان تهران در اسفندماه ۱۴۰۲ مبنی بر حقانیتِ خانه اندیشمندان و محکومیت شهرداری تهران به ایفای تعهدات قراردادی، با پیگیری مداوم اداره کل حقوقی شهرداری و طرح دعاوی پی­ درپی، در اسفندماه ۱۴۰۳ دو رأی قطعی از شعبه ۳۴ دیوان عالی کشور و شعبه هشتم دادگاه تجدیدنظر استان تهران علیه خانه اندیشمندان صادر گردید که جزئیات آن توسط وکلای خانه­ تبیین شده است و البته مورد اعتراض نیز قرار گرفته و اقداماتی جهت اعاده­ دادرسی صورت پذیرفته است.

به موجب این احکام قطعی، این موسسه ناگزیر به تخلیه­ ساختمان محل استقرار و تحویل آن به شهرداری تهران بود که در آن زمان با رایزنیِ برخی نیک­‌اندیشان و دلسوزان کشور اجرای این حکم برای مدتی به تعویق افتاد. در ادامه این رایزنی‌ها، در تاریخ ۱۱/ ۰۲/ ۱۴۰۴ رئیس جمهوری در پاسخ به درخواست چهل و چهار انجمن علمی و استمدادِ خانه اندیشمندان، علاوه بر گفت‌وگوی شفاهی، خطاب به شهردار تهران به‌موجب مکاتبه­ رسمی مرقوم فرمودند: «جناب آقای زاکانی، برای استفاده عزیزان نخبه از آن مجموعه، دستور فرمایید مشکل را حل نمایند. آن‌ها می­‌توانند تأثیر بسیار مهمی در جامعه داشته باشند.». شهردار محترم تهران نیز در واکنش به این نامه به‌صورت شفاهی قول دادند نسبت به اجرای احکام صادره، اصرار و پیگیری نخواهند کرد و خانه اندیشمندان به کار خود ادامه خواهد داد.

تنها دو هفته پس از این مکاتبه، متاسفانه در تاریخ ۲۷/ ۰۲/ ۱۴۰۴ با درخواست و پیگیری مصرانه­ شهرداری تهران، اجراییه رسمی از دادگاه به خانه اندیشمندان ابلاغ گردید. این در حالی بود که مسئولین شهرداری همچنان بر عدم پیگیری موضوع و عدم اجرای آرای مذکور به‌صورت شفاهی تأکید می‌نمودند. پس از انقضای مهلت ده روزه مندرج در اجرائیه، بار دیگر شهرداری با مراجعه به شعبه اول اجرای احکامِ مدنیِ مجتمع قضایی کارکنان دولت، درخواست اجرای حکم را نمود که متعاقب آن در تاریخ ۱۴۰۴/۰۳/۱۱ به موجب ابلاغیه جدید، به خانه اندیشمندان سه روز مهلت داده شد تا نسبت به تخلیه ملک و تحویل آن به شهرداری تهران اقدام کند.

این مهلت روز پنج‌شنبه ۱۵/ ۰۳/ ۱۴۰۴ پایان یافته و مدیران محترم شهرداری از مرجع قضایی درخواست کرده‌اند که با حضور عوامل انتظامی، نسبت به اجرایِ حکم و تخلیه ساختمان اقدام نمایند. طی این مدت، برخی مدیرانِ مربوطه در شهرداری به موازات پیگیریِ اجرای حکم قضائی، مذاکراتی با مدیران خانه اندیشمندان علوم انسانی داشته و پیشنهاد‌هایی در چهار محور ارائه نمودند که از طرف مدیران این مجموعه علمی و فرهنگی مورد پذیرش قرار نگرفت:

۱ – حکم قضایی صادره مبنی بر تخلیه و تحویل ساختمان اجرا شود و ساختمان تحویل شهرداری گردد.
۲ – از فضای موجود تنها دو اتاق از طرف شهرداری برای برنامه­‌ریزی فعالیت‌­ها در اختیار موسسه خانه اندیشمندان علوم انسانی قرار گیرد.
۳ - سایر بخش‌های ساختمان به گروه‌های دیگری که شهرداری صلاح بداند اختصاص یابد.
۴ - از طرف شهرداری تهران، یک ­نفر به عنوان مدیر این مجموعه تعیین و در ساختمان مستقر گردد و تمشیتِ امور و نظارت بر تمام فعالیت‌هایی را که در این ساختمان انجام می­‌شود برعهده گیرد و نیز در مورد اولویت­‌بندی اختصاصِ سالن‌­ها به گروه‌های مستقر تصمیم‌گیری کند.

خانه اندیشمندان علوم انسانی از شروع اختلاف و سوء تفاهم از ناحیه شهرداری، بار‌ها به صراحت اعلام کرده در چارچوب اصولِ خود آماده گفت‌و‌گو با مدیران شهرداری برای رفع هرگونه سوءتفاهم و حل مسئله - به دور از غوغاسالاری - جهت دستیابی به یک توافق مرضی الطرفین است. کما اینکه در بیانیه شماره دو خانه که در تاریخ ۱۶/ ۰۴/ ۱۴۰۲ صادر شد، به صراحت خاطرنشان کردیم که در تعامل با مدیرانِ محترم شهرداری تهران برای دستیابی به توافقی جهت تداوم فعالیت فرهنگی در ساختمان محل استقرار، ضمن پای­بندی به اصولِ تعامل منطقی، از دو خطِ قرمز و اصل بنیادینِ «استقلال در تصمیم‌گیری­‌ها و برنامه­‌ریزی‌های خانه» و «حفظ حرمت بزرگان و پیشکسوتان علمی و فرهنگی به عنوان سرمایه‌ها و میراث معنوی کشور» عدول نخواهیم کرد.

نیک پیداست که پیشنهاد شهرداری تهران، به صراحت ناقضِ دو اصل مذکور و معطوف به قلبِ ماهیت و جوهره­ خانه اندیشمندان و مغایر با فلسفه وجودیِ آن است. بدیهی است با توجه به کِثرت برنامه­‌های خانه، پذیرش این پیشنهاد موجب تشتت مدیریتی و بروز اختلاف گردیده و مآلا اعتبارِ این مجموعه علمی و فرهنگی را خدشه­‌دار خواهد کرد. خانه اندیشمندان علوم انسانی در طول پانزده سال فعالیت خود همواره در چارچوب نظام جمهوری اسلامی فعالیت کرده، هرگز از قوانین و مقررات کشور تخطی نکرده، از تعهدات قراردادی با شهرداری نیز سَر باز نزده و در هیچ زمانی حتی یک مورد تخلف از ناحیه شهرداری یا دیگر مراجع در خصوص عملکرد این نهاد غیرسیاسی و غیرجناحی گزارش نشده است.

در طول این مدت، خانه اندیشمندان همواره منادی چندصدایی و تکثر آراء و اندیشه‌ها بوده و قریب به دویست و پنجاه نهاد علمی و فرهنگی و مدنی برای انجام فعالیت‌های خود از ظرفیت­‌های این مجموعه استفاده کرده و می­‌کنند چراکه خانه اساساً نگاه هم‌افزایانه به فعالیت‌های علمی و فرهنگی دارد. خانه اندیشمندان از رویکرد شهرداری تهران برای توسعه­ فضای گفت‌و‌گو و اندیشه­‌ورزی استقبال و آن ­را تحسین می‌کند، اما پیشنهاد می‌شود به جای محدود کردن فضای فیزیکی خانه اندیشمندان و ایجاد نارضایتی در میان طیف وسیعی از نخبگان، از ظرفیت­‌های موجود و استفاده‌نشده خود در بخش‌های دیگر از جمله فرهنگسراها، خانه­‌های فرهنگ و سرای محلات برای راه‌اندازی فضا‌های جدید گفت‌و‌گو و اندیشه‌ورزی بهره گیرد.

ما از شهردار و اعضای شورای اسلامی شهر تهران انتظار داریم باتوجه به سوابقِ این نهاد فرهنگی و علمی، با تمهید سازوکاری مناسب نسبت به حمایت از تداوم فعالیت‌های خانه اندیشمندان اقدام لازم را مبذول فرموده و در راستای نامه رئیسِ جمهور محترم و با اجابتِ درخواست بسیاری از شخصیت­‌های دلسوز کشور و نظام، تداوم فعالیت این مجموعه را در مکان کنونی و به روال سابق امکان‌پذیر نمایند. بی­ شک اجرای حکم تخلیه، ضمن آسیب زدن به مجموعه­ بزرگ علوم انسانی کشور، شهروندان و عموم مردم را نیز از خدماتِ علمی و فرهنگی فاخری که نزدیک به دو دهه از آن بهره­‌مند بوده­‌اند، محروم کرده و یاس و ناامیدی و سرخوردگی را در جامعه­ علمی و دانشگاهی کشور ترویج خواهد کرد. در خاتمه خاطرنشان می‌نماید مواضعِ خانه منحصرا از طریق رسانه­‌های رسمیِ «خانه اندیشمندان علوم انسانی» اعلام می‌گردد.
 
شانزدهم خرداد هزار و چهارصد و چهار

خانه اندیشمندان علوم انسانی»