مرتضی مکی، تحلیل‌گر ارشد مسائل خاورمیانه معتقد است که خلا قدرت در سوریه دامنگیر تمام کشورهای منطقه خواهد شد و ایران باید از صحنه جنگ و نبرد دور شود.
دیدارنیوز: کارشناس غرب آسیا گفت: قطعاً در سوریه کسانی که از فضای خلأ قدرت به دنبال پیشبرد اهداف سیاسی خود هستند، با تهدیدات جدی روبرو خواهند شد؛ هم آمریکایی‌ها، هم اسرائیلی‌ها و هم ترکیه. اگر خلأ قدرت در سوریه ادامه یابد، گروه‌هایی در این کشور شکل خواهند گرفت که می‌توانند عامل بی‌ثباتی و ناامنی در منطقه شوند و تبعات آن دامنگیر تمامی کشورهای منطقه خواهد شد.
مرتضی مکی، تحلیل‌گر ارشد مسائل خاورمیانه در گفتگو با ایلنا، در خصوص تحولات سوریه و خاورمیانه، به ویژه اقدامات اخیر رژیم غاصب صهیونیستی که برخی از نواحی سوریه را اشغال کرده است، تصریح کرد: با توجه به سقوط حکومت بشار اسد و جایگاه و موقعیتی که سوریه در خاورمیانه و محور مقاومت دارد، دستخوش تبعات و خطرات جدی برای مردم این کشور است. دشمنان محور مقاومت، به ویژه صهیونیست‌ها، از موقعیت موجود و خلا قدرت در سوریه حداکثر بهره‌برداری را در جهت نابودی زیرساخت‌های اقتصادی و نظامی سوریه انجام می‌دهند و همچنان ادامه خواهند داد.
احتمال تجزیه در سوریه وجود دارد
وی ادامه داد: با توجه به عدم وجود چشم‌انداز روشن از ترکیب دولت آینده سوریه و ابهامات جدی در خصوص دولت فراگیر ملی، تمامی گمانه‌زنی‌ها روی وضعیت چندپارگی، عدم ثبات و احتمال تجزیه متمرکز است. به هر حال، وضعیت آینده بستگی به نوع رویکرد‌های دولت‌های منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای دارد که تلاش می‌کنند حداکثر استفاده را از فضا در جهت پیشبرد اهداف خود، به ویژه آمریکایی‌ها، ترکیه و اسرائیل، انجام دهند.
آنان که می‌خواهند از خلا قدرت در سوریه سود ببرند، بیشتر در معرض تهدیدات جدی هستند
و در رابطه با احتمال تجزیه سوریه با توجه به اشغالگری‌های اسرائیل، گفت: در شرایط فعلی، بحث جدایی رسمی وجود ندارد، ولی شرایطی که در سودان یا لیبی مشاهده شد احتمالاً برای سوریه ایجاد شود. در لیبی هنوز هم هیچ حاکمیتی بر اوضاع نیست و اگر گروه‌های حاکم در سوریه، به ویژه در دمشق، نتوانند با کرد‌ها به توافق برسند، شاهد فضای تجزیه غیررسمی در سوریه خواهیم بود. از سوی دیگر، دولت ترکیه نمی‌خواهد اجازه دهد که کرد‌ها نقش تأثیرگذار و تعیین‌کننده‌ای در این زمینه ایفا کنند و اینجاست که تضاد منافع میان آمریکا و ترکیه نمایان می‌شود. قطعاً کسانی که از فضای خلا قدرت به دنبال پیشبرد اهداف سیاسی خود هستند، با تهدیدات جدی روبرو خواهند شد؛ هم آمریکایی‌ها، هم اسرائیلی‌ها و هم ترکیه. اگر خلا قدرت در سوریه ادامه یابد، گروه‌هایی در این کشور شکل خواهند گرفت که می‌توانند عامل بی‌ثباتی و ناامنی در منطقه شوند و تبعات آن دامنگیر تمامی کشورهای منطقه خواهد شد. به یاد داریم که در سال ۲۰۱۵، موجی از مهاجرت به سمت اروپا آغاز شد و این موج ممکن است بار دیگر دامنگیر کشورهای اروپایی شود.
ترکیه تنها قدرت تأثیرگذار در منطقه نیست
این تحلیل‌گر مسائل غرب آسیا در خصوص برنامه‌ریزی ترکیه برای آینده سوریه، عنوان کرد: با توجه به اهداف عثمانی‌گری که اردوغان در راستای توسعه نفوذ سیاسی خود در منطقه خاورمیانه دنبال می‌کند، نقش تعیین‌کننده‌ای در روند‌های سیاسی آینده سوریه ایفا خواهد کرد. اما ترکیه تنها قدرت تأثیرگذار در منطقه نیست و قدرت‌های دیگری نیز وجود دارند که اهداف خود را دنبال می‌کنند. این تضاد منافع در سوریه، وضعیت ترکیه را هم در مقابل دیگر قدرت‌ها قرار خواهد داد. ترکیه با توجه به فضای سیاسی که در داخل و شرایط اردوغان دارد، می‌تواند در میان‌مدت به دنبال پیشبرد برنامه‌های سیاسی خود در سوریه باشد.
نوع رویکرد‌های اسد در قبال وقایع لبنان و غزه، تضاد منافع میان ایران، روسیه و سوریه را شکل داد
مکی با اشاره به گمانه‌زنی‌هایی که این تحولات سوریه را حاصل توافق میان پوتین و غرب می‌داند، اظهار کرد: به نظرم من این احتمالات قوتی ندارد، به این جهت که در چند سال گذشته، به‌ویژه پس از نابودی داعش، تضاد منافع میان ایران و روسیه در سوریه افزایش یافته است. اقدامات داخلی دولت اسد در راستای انحلال گروه‌های مسلح مردمی که نقش تعیین‌کننده‌ای در نابودی داعش داشتند و نوع رویکرد‌های اسد در قبال حوادث لبنان و غزه، تضاد منافع میان ایران، روسیه و سوریه را شکل داد و کم‌کم این پیوستگی که میان ایران، سوریه و روسیه برای نابودی داعش ایجاد شده بود، پس از نابودی داعش متزلزل شد و این تزلزل در همکاری‌ها، به نظر می‌رسد که نقش پررنگ‌تری در جهت خالی کردن پشت سوریه توسط روسیه داشته باشد. همچنین روس‌ها عملا می‌خواستند هم همکاری خود با اسرائیل را داشته باشند و هم ارتباطشان با ایران و محور مقاومت را حفظ کنند که عملا این موضوع ممکن نبود.
باید نگران فعالیت مجدد گروه‌های تروریستی در سوریه باشیم
این کارشناس سیاست خارجی با توجه به یادداشت اخیر وزیر امور خارجه کشورمان در خصوص احتمال فعال شدن مجدد تروریست‌ها پس از اتفاقات سوریه و تهدیدات امنیتی که می‌تواند برای ایران به همراه داشته باشد، بیان کرد: باید گفت که فعالیت‌های جریان‌های تکفیری در منطقه، به‌ویژه در کشور‌هایی که خلا قدرت وجود دارد، همواره وجود داشته است. معمولاً این گروه‌های تروریستی از درون کشورهای بی‌ثبات و ناامن حداکثر استفاده را می‌برند. به همین دلیل، ما باید نگران فعالیت مجدد گروه‌های تروریستی در سوریه باشیم. همان‌طور که در سودان و سومالی و لیبی شاهد بودیم، با توجه به سال‌هایی که تکفیری‌ها نفوذ زیادی در عراق و سوریه داشتند، تفکر این گروه‌ها به‌طور کامل نابود نشده است. هرچند از لحاظ نظامی و سازمانی این تشکیلات از هم پاشیده شد، اما بستر فعالیت‌های آن‌ها همچنان وجود دارد و با توجه به خلا قدرتی که در سوریه وجود دارد باید نگران گسترش فعالیت‌های آن‌ها باشیم.
گروه‌هایی که امروز سوریه را به تصرف خود درآورده اند بر سر قدرت نزاع خواهند کرد
وی افزود: به‌خصوص هنگامی که فضای قدرت در سوریه را مورد بررسی قرار می‌دهیم، قطعاً در میان گروه‌های مختلفی که در هیئت تحریر الشام دور هم جمع شده‌اند، برای نابودی اسد، یک وحدت و انسجام وجود داشته است. حال که اسد رفته، اگر بخواهند قدرت را بین خود تقسیم کنند، قطعاً اختلافات بروز خواهد کرد. نوع تفکر و اندیشه‌ای که محمد جولانی و دیگر گروه‌ها را گرد هم آورده، با موضوع آشتی ملی و مسالمت‌آمیز چندان مطابقت ندارد. بنابراین، باید منتظر شکاف‌های جدی در میان گروه‌های معارضی باشیم که امروز در دمشق هر یک تلاش می‌کنند، نقش پررنگ‌تری در دولت آینده ایفا کنند.
در شرایط فعلی منطقه، باید راهکار‌هایی را اتخاذ کنیم که ایران از صحنه جنگ و نبرد دور شود
مکی درباره ضرورت تغییر تاکتیک‌ها در سیاست منطقه‌ای ایران، خاطرنشان کرد: به‌طور قطع، جمهوری اسلامی ایران از ناحیه سرمایه گذاری بر دولت اسد ضربه جدی خورده است. دولت اسد اگرچه در مواجهه با مردم خودش آن چنان که باید دولت ملی و مردمی نبود، ولی نقشی پررنگ در جریان مقاومت و کمک به مقاومت فلسطین ایفا کرد و به نوعی ستون فقرات جبهه مقاومت در سوریه به شمار می‌رفت. با سقوط دولت اسد، تهدیدات نسبت به ایران افزایش خواهد یافت. به‌عنوان مثال، اگر رجزخوانی‌های نتانیاهو در چند روز گذشته را مشاهده کنید، نشان‌دهنده شرایط سختی است که ایران با آن مواجه است و بیانیه‌هایی که شورای تروئیکای اروپایی به طور مداوم صادر می‌کند، تلاش‌های آنان برای استفاده از مکانیزم ماشه و فشاری که به ایران برای محدود کردن فعالیت هسته‌ای وارد می‌کنند، همگی از تبعات سقوط حکومت اسد هستند. آن‌ها تصور می‌کنند که با سقوط این حکومت، جمهوری اسلامی ایران وضعیت شکننده‌تری در منطقه خواهد داشت. این موضوع هوشیاری ما را می‌طلبد که باید از این پس رویکرد جدی‌تری در سیاست خارجی خود و در قبال همسایگان و منطقه اتخاذ کنیم و برای دور کردن ایران از صحنه جنگ و نبرد، باید راهکار‌های جدیدی را برای مدیریت تنش‌ها با غرب در پیش بگیریم.
