پرونده «نسل‌کشی» علیه اسرائیل؛ آفریقای جنوبی چه گفت؟

دیدارنیوز: از دیوان بین‌المللی دادگستری در لاهه خواسته شده است که درباره اینکه اسرائیل دارد در غزه علیه فلسطینیان مرتکب نسل‌کشی می‌شود، اظهار نظر کند.

به نقل از بی بی سی، آفریقای جنوبی این پرونده را به دادگاه برده است و اسرائیل هم به شدت این اتهام را رد می‌کند و آن را «بی‌اساس» خوانده است.

حالا که جلسه دو روزه دیوان به پایان رسیده است، نگاهی می‌کنیم به نکات مهم این پرونده.

از چپ به راست جان دوگارد، پرفسور حقوق بین الملل، تمبکا اونگوتایکوبی و عادله هاشم، که وکیل هستند

آفریقای جنوبی مدعی است که اسرائیل دارد در جنگ غزه علیه فلسطینی‌ها دست به نسل‌کشی می‌زند، چون اقداماتش «با هدف ویرانی بخش قابل توجهی از گروه ملی، نژادی و قومی فلسطینی» انجام می‌گیرد.

در عین حال، از دیوان خواسته است که به اسرائیل دستور دهد که عملیات نظامی خود را متوقف کند.

آفریقای جنوبی می‌گوید که اسرائیل دارد کنوانسیون نسل‌کشی ۱۹۴۸ را نقض می‌کند، کنوانسیونی که هر دو کشور امضا کرده‌اند، و امضاکنندگان را متعهد می‌کند که مانع از وقوع نسل‌کشی شوند.

در ۱۱ ژانویه، ۱۷ قاضی دیوان حرف‌های تمبکا اونگوتایکوبی، نماینده دادگاه عالی آفریقای جنوبی، را شنیدند که می‌گفت «هدف نسل‌کشی» اسرائیل از «نحوه اجرای حمله‌های نظامیش» مشهود است. او گفت اسرائیل نقشه دارد که «غزه را ویران کند»، نقشه‌ای که در «عالیترین سطح حکومت اسرائیل پرورانده شده است».

عادله هاشم، وکیل هیات آفریقای جنوبی، به دیوان گفت که «جان، ملک، کرامت و انسانیت فلسطینی‌ها هر روز بیشتر و بدون امکان جایگزینی از بین می‌رود».

او اضافه کرد «هیچ چیز جلوی این رنج را نخواهد گرفت، مگر دستور این دیوان».

پاسخ اسرائیل چه بود؟

از چپ به راست تال بکر، مشاور حقوقی هیات اسرائیلی، مالکوم شاو، حقوقدان و گیلاد نوم

تال بکر، وکیل اسرائیلی، گفت آفریقای جنوبی واقعیت را با «توصیفی تماما خلاف واقع» از مناقشه اسرائیل و فلسطینیان تحریف کرده است.

تال بکر در ابتدای سخنان خود در ۱۲ ژانویه به دیوان گفت هر چند که رنج غیرنظامیان «غم‌انگیز» است، اما حماس دنبال «حداکثر کردن آسیب‌ها به غیرنظامیان هر دو طرف فلسطینی و اسرائیل بود، حتی وقتی که اسرائیل خواهان حداقل کردن آن است».

او گفت آفریقای جنوبی «متاسفانه تصویر حقوقی و عینی عمیقا تحریف‌شده‌ای تحویل دیوان داده است، و تمام ادعایش مبتنی بر توصیفی دست‌چین‌شده، متن‌زدایی‌شده و دست‌کاری‌شده از واقعیت مناقشه فعلی است».

بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل، در دادگاه حضور نداشت، ولی روز پنج‌شنبه، بعد از طرح اتهام از طرف آفریقای جنوبی، گفت که «دورویی آفریقای جنوبی سر به فلک گذاشته است».

او ضمن انتقاد از این کشور بابت واکنش نشان ندادن به جنایت‌های «شرکای حماس» در سوریه و یمن اضافه کرد: «ما داریم با تروریست‌ها می‌جنگیم، داریم با دروغ می‌جنگیم. ما امروز شاهد دنیایی وارانه بودیم. اسرائیل را متهم به نسل‌کشی می‌کنند در حالی که دارد علیه نسل‌کشی می‌جنگد».

ارتش اسرائیل گفته است که برای اجتناب از تلفات غیرنظامی تمهیدات گسترده‌ای اتخاذ کرده است، از جمله ریختن اعلامیه هشدار حمله قریب‌الوقوع، تماس با تلفن‌های غیرنظامیان و اصرار به آن‌ها برای تخلیه ساختمان‌هایی که هدف قرار گرفته‌اند و توقف بعضی از حمله‌ها وقتی غیرنظامیان سر راه قرار دارند و دولت اسرائیل بار‌ها اعلام کرده است که نیتش نابودی حماس است، نه مردم فلسطینی.

آهارون باراک کیست؟

اسرائیل آهارون باراک را به عنوان نماینده خود در هیات قضات دیوان انتخاب کرده است

آهارون باراک یکی از هفده قاضی دیوان است. اسرائیل رئیس سابق دادگاه عالی را به عنوان نماینده خود به هیات قضات دیوان اضافه کرده است.

بنا بر قوانین دیوان بین‌المللی دادگستری، اگر در بین قضات کسی با تابعیت یکی از طرفین حضور نداشته باشد، آن کشور می‌تواند یک قاضی را به این منظور به هیات قضات اضافه کند.

انتخاب باراک که منفور دیرینه راست‌گرایان اسرائیلی است باعث تعجب در ائتلاف حاکم بر اسرائیل شد. او رئیس بازنشسته دادگاه عالی اسرائیل است که با برنامه جنجالی اصلاحات قضایی سال گذشته بنیامین نتانیاهو جنگیده بود.

آفریقای جنوبی نیز قاضی معرفی کرده است - دیکانگ موسنکه، معاون سابق ریاست دادگاه قانون اساسی این کشور.

آیا تجمعاتی برگزار شده است؟

تظاهرات در حمایت از فلسطینیان در لاهه

بیرون دیوان بین‌المللی دادگستری، پلیس با اعمال خط‌کشی گروه‌های رقیب را از یکدیگر دور نگه داشت.

در یک طرف، پرچم‌های فلسطین زیر صفحه نمایش بزرگی که جلسه دیوان را زنده پخش می‌کرد به اهتزاز در آمده بودند.

بیرق‌هایی با تصویر نلسون ماندلا دیده می‌شد که به مقایسه وضعیت در غزه با دوران آپارتاید در آفریقای جنوبی توسط تیم حقوقی این کشور اشاره می‌کرد.

چندصد متر دورتر، میز شبات نمادینی چیده بودند.

تصویر گروگان‌ها و افراد ربوده شده اسرائیل به دست حماس در برابر دادگاه لاهه

عکس‌هایی به پشتی صندلی‌های خالی سنجاق شده بود، عکس‌هایی متعلق به برخی از حداقل ۱۳۰ اسرائیلی که هنوز گروگان حماس هستند.

مرحله بعدی چیست؟

دیوان بین‌المللی دادگستری عالیترین دادگاه سازمان ملل متحد است. احکام آن در تئوری برای اعضای دیوان لازم‌الاجرا است - که شامل اسرائیل و آفریقای جنوبی هم می‌شود -، اما تعهدآور نیست.

رای آتی این دیوان درباره اتهام نسل‌کشی صرفا یک نظر است، اما همه به اهمیت آن واقف هستند.

اعلام رای نهایی ممکن است سال‌ها طول بکشد، هر چند که دیوان شاید به خاطر درخواست آفریقای جنوبی مبنی بر توقف عملیات نظامی اسرائیل زودتر رای خود را صادر کند.

اسرائیل در پی حمله افراد مسلح حماس، گروه حاکم بر غزه، در ۷ اکتبر که به کشته شدن حدود ۱۳۰۰ نفر و انتقال حدود ۲۴۰ گروگان به غزه منجر شد به این گروه حمله کرد.

وزارت بهداشت حماس در غزه می‌گوید بیش از ۲۳۳۵۰ نفر - عمدتا زن و کودک - تا امروز به دست اسرائیل کشته شده‌اند.

آفریقای جنوبی می‌خواهد که دیوان بین‌المللی دادگستری به اسرائیل دستور دهد که «عملیات نظامی خود در و علیه غزه را بلافاصله متوقف کند». اما در عمل قطعی است که اسرائیل چنین دستوری را نادیده خواهد گرفت و کسی هم نمی‌تواند این کشور را مجبور به اجرای آن کند.

در سال ۲۰۲۲، دیوان دستور «توقف بلافاصله عملیات نظامی» روسیه در اوکراین را صادر کرد -، اما این دستور نادیده گرفته شد.