توزیع شیر رایگان در مدارس تا کی ادامه دارد؟

دیدارنیوز: پس از قریب به ۱۰ سال وقفه در توزیع سراسری شیر دانش آموزی، امسال حدود هشت میلیون دانش آموز در مدارس ابتدایی دولتی، دو روز در هفته شیر رایگان دریافت می‌کنند.

تاریخچه توزیع شیر رایگان در مدارس به بالغ بر ۲۰ سال قبل بر می‌گردد؛ با این حال گرچه بین سال‌های ۷۹ تا ۹۴ حدود ۱۲ میلیون دانش آموز ایرانی در کلیه مقاطع تحصیلی شیر پاستوریزه و استریل دریافت کرده‌اند، اما باید گفت عملا از سال ۹۵ به بعد شیر رایگان به صورت سراسری در مدارس توزیع نشد.

طبق آمار‌هایی که مسئولان وقت از توزیع شیر در مدارس ارائه کرده‌اند، باید گفت از سال ۹۵ اقداماتی به صورت گزیده‌ای و محدود انجام شده است به طوری که در سال ۹۵ در حالی آموزش و پرورش وعده توزیع ۷۰ نوبت شیر در مدارس را داده بود که شیر در دو ماه ابتدایی سال تحصیلی توزیع نشد و دلیل آن بدهی و معوقاتی بود که از قبل به شرکت‌های تامین کننده شیر وجود داشت؛ نهایتا نیز علیرغم اینکه استان‌ها به طور میانگین تا ۲۵ نوبت شیر در مدارس توزیع کردند، اما باز هم به شرکت‌های شیر بدهکار شدند.

تا دی ماه ۹۶ نیز اعتباری برای توزیع شیر رایگان به وزارت آموزش و پرورش تخصیص نیافت، شاید همین مشکلات در تامین بودجه و اعتبار بود که باعث شد آموزش و پرورش اعلام کند که اولویت این وزارتخانه برای توزیع شیر مدارس در سال ۹۷ بر روی مدارس ابتدایی و مناطق محروم و آن هم بین ۲۴ تا ۴۰ نوبت شیر در سال تحصیلی است.

اما این وعده هم محقق نشد چراکه به زعم وزیر وقت آموزش و پرورش، تخصیص اعتبار آن در «هاله‌ای از ابهام» بود و به دلیل مشکلات درآمدی دولت و خزانه، امکان تخصیص بودجه فراهم نشد.

سال ۹۸ اولویت نخست توزیع شیر رایگان مدارس به استان‌های کمتر برخوردار مانند ایلام، بوشهر، خراسان جنوبی، خوزستان، سیستان و بلوچستان، کهگیلویه و بویراحمد و هرمزگان تعلق گرفت و طی دو سال ۹۹ و ۱۴۰۰ اگرچه خبر‌های کمرنگی از تخصیص بودجه برای شیر مدارس در لوایح بودجه سالانه شنیده می‌شد، اما به دلیل پاندمی کووید ۱۹ و تعطیلی آموزش حضوری مدارس، عملا هیچ شیری بین دانش آموزان توزیع نشد.

سال گذشته، اما اعلام شد که وزارت آموزش و پرورش در صدد اجرای طرح «باغ» (بسته‌های غذایی) برای توزیع تغذیه رایگان از جمله شیر در بین دانش آموزان محصل در مناطق محروم با اولویت دانش‌آموزان دختر در مناطق روستایی، کم برخوردار و عشایری است.

درواقع پیش‌بینی آموزش و پرورش اجرای طرح «باغ» برای همه استان‌ها بود، اما به دلیل عدم تخصیص اعتبارات از سوی سازمان برنامه، این طرح به طور کامل محقق نشد و شیر رایگان دانش آموزی فقط در بین دانش آموزان مناطق کم برخوردار و آن هم تنها در هشت استان توزیع شد.

برای امسال، اما نمایندگان در بررسی لایحه برنامه هفتم توسعه، توزیع شیر رایگان در مدارس ابتدایی را تصویب کردند و این یعنی توزیع شیر رایگان در بین دانش آموزان ابتدایی حداقل برای پنج سال آینده تکلیفی قانونی است که دولت موظف به اجرای آن است و برای تامین اعتبار آن باید فکری عاجل شود.

وزارت آموزش و پرورش نیز از ابتدای مهرماه اعلام کرد که امسال پس از وقفه حدودا ۱۰ ساله، شیر رایگان در تمام مدارس ابتدایی کشور و برای دو روز در هفته توزیع می‌شود.

بر اساس اظهارات علی فرهادی معاون برنامه‌ریزی و توسعه منابع وزیر آموزش و پرورش پس از آنکه مهرماه بحث تامین اعتبار و امکان بستن قرارداد بدون مناقصه با کسب قیمت از سازمان حمایت از تولید کنندگان و مصرف کنندگان و نظارت وزارت بهداشت و وزارت جهاد کشاورزی انجام شد، وزارت آموزش و پرورش از ۱۲ آبان آماده عقد قرارداد با همه شرکت‌ها برای توزیع شیر بود، اما چون حدود ۱۰ سال در توزیع شیر مدارس تعویق افتاده بود کارخانجات و شرکت‌ها آماده تولید این حجم از شیر نبودند.

نهایتا از آذر امسال توزیع شیر در کشور و در چند استان از جمله تهران آغاز شد، البته این توزیع با اولویت مناطق محروم و از استان‌های خراسان جنوبی، خراسان شمالی، سیستان و بلوچستان، کرمان و گلستان شروع شد.

در حال حاضر مدارس ابتدایی تمام استان‌های کشور به جز هرمزگان تحت پوشش توزیع شیر رایگان دانش آموزی قرار دارند. برای مثال همه دانش آموزان شهر تهران در روز‌های یکشنبه و چهارشنبه و برای هفتاد دوره تا پایان سال تحصیلی جاری شیر رایگان دریافت می‌کنند.

توزیع شیر به صورت کامل و ۱۰۰ درصدی مشخصا در ۱۶ استان اعم از آذربایجان شرقی، آذربایجان غربی، اردبیل، زنجان، خراسان شمالی، خراسان جنوبی، خراسان رضوی، گلستان، کرمان، سیستان و بلوچستان، یزد، اصفهان و چهارمحال و بختیاری برای دو نوبت در هفته انجام می‌شود و تقریبا شش استان کشور تحت پوشش ۳۰ تا ۷۰ درصدی قرار دارند.

طبق اعلام مسئولان، علت اینکه هنوز توزیع شیر در برخی استان‌ها به پوشش ۱۰۰ درصدی نرسیده، دور دست بودن برخی مدارس و عدم امکان رفت و آمد به صورت دو روز در هفته است، به طوری که هر دو هفته یک بار یا ماهی یک بار خودرو‌های توزیع شیر در این مدارس شیر را توزیع می‌کنند که البته در چنین شرایطی شیر چهار هفته را تحویل مدارس می‌دهند.

از سوی دیگر هشت استان نیز برای توزیع شیر رایگان قرارداد بسته‌اند که در این استان‌ها یک وعده شیر توزیع شده یا در حال توزیع است. علت آن هم نبود شرکتی برای توزیع شیر در مدارس ابتدایی این استان‌ها است.

گرچه شرایط توزیع شیر در هرمزگان، بوشهر و تا حدودی استان سیستان و بلوچستان به علت وجود نقاط گرمسیری که همچنان در این فصل از سال نیز از کولر استفاده می‌کنند؛ سخت است، اما طبق اعلام مسئولین در حال حاضر تمام استان‌ها چه به صورت ۱۰۰ درصدی و چه به صورت ۳۰ تا ۷۰ درصدی تحت پوشش توزیع شیر قرار گرفته‌اند و فقط استان هرمزگان باقی مانده است.

فرهادی، معاون برنامه‌ریزی و توسعه منابع وزیر آموزش و پرورش درباره چرایی عدم توزیع شیر در هرمزگان گفته بود: شرکت‌های لبنی می‌گویند محدودیت در تولید داریم و یا بعضا مطالبه قیمتی بالاتر از قیمت اعلام شده از سوی سازمان حمایت از تولید کنندگان و مصرف کنندگان دارند. ما هم قانونا نمی‌توانیم قیمتی بالاتر از قیمت اعلام شده از سوی سازمان حمایت از تولید کنندگان و مصرف کنندگان را بپذیریم. قیمت اعلام شده از سوی این سازمان لازم الاجرا است. به زودی با شرکت‌های تولید کننده که می‌توانند این استان را پوشش دهند هم رایزنی و تعیین تکلیف می‌کنیم.

به گفته وی، سازمان حمایت از مصرف کنندگان و تولیدکنندگان قیمت کف یک بسته شیر ۲۰۰ سی‌سی فرادما دانش آموزی را مبلغ شش هزار تومان تعیین کرده است.

فرهادی همچنین در پاسخ به این سوال که چه تضمینی وجود دارد که شیر دانش آموزان سر از بازار آزاد در نیاورد گفته است: توزیع شیر با نظارت مدیران و معاونین مدارس انجام خواهد شد و ما امیدواریم خروج شیر از مدارس رخ ندهد و دانش‌آموز هم حتماً همان جا و در مدرسه شیر خود را مصرف کند. ما شبکه توزیع شیر را داریم و تا زمانی که مدیر مدرسه امضاء نکند و تأیید ندهد که شیر مورد نیازش را دریافت نکرده، ما تاییدیه‌ای برای پرداخت بهای شیر نخواهیم داشت. پس یکی از نظارت‌هایی که ایجاد کردیم برای این که شیر حتماً به مدرسه برسد، تأیید تحویل شیر توسط مدیر مدرسه است و اگر مدیر مدرسه تأیید نکند، پولی پرداخت نمی‌شود.

همچنین به گفته وی در سامانه الکترونیکی توزیع شیر که طراحی و اجرا شده است، لیست دانش آموزان موجود است و مدیران مدارس علاوه بر فرمی که باید به صورت فیزیکی امضا کرده و شیر را تحویل گیرند باید در سامانه مربوطه اطلاعات شیر‌های دریافتی اعم از ساعت و تاریخ دریافت و توزیع شیر را بارگذاری و اعلام کنند و این امر نیز می‌تواند مانع از فروش شیر شود.

امسال پس از قریب به ۱۰ سال وقفه با دستور رئیس جمهوری توزیع شیر رایگان برای حدود ۸ میلیون دانش آموز ابتدایی در مدارس دولتی کشور آغاز شد و قرار است شیر برای هفته‌ای دو روز و در مجموع ۷۵ وعده توزیع شود.

شیر رایگان دانش آموزی شیر استرلیزه و بدون مواد نگه دارنده، یک نفره ۲۰۰ سی سی با بسته بندی تترا پک و ۲.۵ درصد چربی است. توصیه آموزش و پرورش این است که شیر حتما در ابتدای صبح و توسط دانش‌آموزان در مدرسه میل شود.

همچنین شیر‌ها هم فرادما تولید می‌شوند تا با رعایت مسائل بهداشتی شیر در حین تولید و توزیع دچار فساد نشود، مشکلی برای دانش آموز پیش نیاید و در این راستا با ۱۲ شرکت ممتاز و درجه اول کشور قرارداد منعقد شده است.

به روی پاکت‌های شیر مُهر «غیر قابل فروش و فقط برای توزیع» درج و قرار است این پاکت‌های شیر با فرهنگ آموزش و پرورش بومی سازی شود، اما هنوز این اتفاق رخ نداده است.

به گفته آموزش و پرورش برای از دست ندادن زمان، توزیع شیر با پاکت‌های موجود آغاز شده است، اما نهایتا تا دو ماه آینده لوگوی دانش آموزی با بسته‌بندی‌های مناسب و با درج آرم دانش آموز چاپ و با پاکت ویژه دانش آموزی توزیع شیر انجام می‌شود.