حجتالاسلام محمد محمدی ری شهری روحانی شیعه، صاحب نام و البته سنتی ایران، مانند دیگر دوستان و همقطارانی، چون مرحوم هاشمی رفسنجانی و مهدوی کنی درگذشت و عرصه سیاسی ایران بیش از پیش در اختیار نیروهای جدید انقلابی قرار گرفت.
دیدارنیوز ـ اسفندیار عبداللهی: محمد محمدی نیک با نام قبلی محمد درونپرور و معروف به محمد محمدی ریشهری در روز نخست سال ۱۴۰۱ درگذشت. او که زادهٔ ۷ آبان ۱۳۲۵ در شهرری تهران است یکی از بلندپایهترین مقامات جهمهوری اسلامی بود که بخصوص در تاسیس و اداره قوه قضاییه جمهوری اسلامی ایران نقش آفرینی کرد. ری شهری همچنین مسئول رسیدگی و صدور حکم در برخی از پرحاشیهترین پروندههای قضایی با شائبههای سیاسی در سالهای ابتدای پیروزی انقلاب بود.
از جمله در کارنامه قضایی و اجرایی محمدی ری شهری این موارد که البته بخشی از مسئولیتهای آن محروم بود مشاهده میشود:
حاکم شرع دادگاههای انقلاب اسلامی، ریاست دادگاه انقلاب ارتش، وزیر اطلاعات، دادستان کل کشور، دادستان ویژه روحانیت، ریاست دادگاه انقلاب ارتش، تولیت آستان حضرتعبدالعظیم حسنی، نمایندگی مردم تهران در مجلس خبرگان رهبری، نمایندگی ولی فقیه و سرپرستی حجاج و دبیر کلّی جمعیت دفاع از ارزشهای انقلاب اسلامی را در سوابق خود داشت و او تا زمان مرگ، رئیس مؤسسه فرهنگی دارالحدیث بود.
ریشهری در اواسط سال ۱۳۵۸ به ریاست دادگاه انقلاب ارتش منصوب شد و مهمترین مسایلی که در طول تصدی او مورد بررسی قرار گرفت عبارتاند از: رسیدگی به اتهامات متهمین حزب خلق مسلمان در پایگاههای هوایی، محاکمه متهمین به شرکت در کودتای نوژه، رسیدگی به ماجرا و اعدام قطبزاده، رسیدگی به اتهامات سران نظامی حزب توده و محاکمه افراد سرشناس باقی مانده از نظام پادشاهی.
محمدی ری شهری روحانی صاحب نفوذ در شهر محل تولد خود یعنی شهر ری بود و تقریبا مانند مرحوم آیت الله مهدوی کنی در منطقه کن سولقان، تا پایان عمر در معادلات و مسائل شهر ری حضور داشت و آخرین سمت رسمی وی سرپرستی حجاج ایرانی با حکم مقام معظم رهبری بود که در دی ۱۳۸۸ از این مقام استعفا کرد.
حجتالاسلام ری شهری از آن دسته از روحانیون شیعه بود که اگر چه رسما در جناح راست سنتی یا همان اصولگرایان تعریف میشد، اما مانند مرحوم هاشمی رفسنجانی و مرحوم مهدوی کنی به جریانات سیاسی نگاه صفر و صدی نداشت و معمولا ارتباط برابری با بزرگان هر دو جریان سیاسی کشور داشت، به طوری که در انتخابات پنجمین دورهٔ مجلس خبرگان در لیست اعتدالگرایان به نام «خبرگان مردم» که مورد حمایت هاشمی رفسنجانی بود قرار گرفت و اتفاقا توسط مردم تهران به عنوان نماینده خبرگان رهبری در پنجمین دوره آن انتخابات شد. لیستی که مورد حمایت جربان اصلاحات و شخص سید محمد خاتمی هم بود. ری شهری هم مانند بسیاری از مقامات روحانی نظام جمهوری اسلامی ایران، شاگرد مدرسه حقانی بود. او در مدسه حقانی شاگرد آیتالله علی اکبر مشکینی نخستین رییس مجلس خبرگان رهبری بود و از همین طریق داماد او هم شد.
فارغ از هر نوع قضاوتی، محمدی ری شهری در بسیاری از معادلات و تصمیمات نظام جمهوری اسلامی ایران صاحب اثر و نقش بوده است. به هر روی طی سالهای اخیر شاهد وفات چهرههای اصلی انقلاب و مسئولان بلند پایه نظام جمهوری اسلامی هستیم و طبیعتا و با توجه به سن و سال این دسته از مسئولان در ایام پیش رو هم باید شاهد درگذشت اندک افراد باقی مانده انقلابی سنتی باشیم. روندی که به نظر میرسد از نظر فکری تاثیر به سزایی در اداره کشور خواهد داشت. به گونهای که همین امروز هم شاهد ظهور طیف جدید انقلابیونی هستیم که هیچگونه ارتباط فکری و رویکردی با بزرگان انقلابی ندارند و شیوه رفتاری، بیانی و اجرایی همین نیروهای جوان انقلابی منسوب به جریان اصول گرایی گه گداری اعتراض و انتقاد چهرههای سنتی جریان راست معروف را به دنبال داشته است که یک نمونه آن نگرانی روحانیت سنتی نسبت به مداحان و سبک سطحی تبلیغ مذهبی آنها است.
رویکردی که به حجم زیاد و به فراوانی در نظام جمهوری اسلامی رایج شده و اتفاقا از حمایت مالی و رسانهای زیادی هم برخوردار هستند. چه موافق نگاه فکری و شیوه اجرایی و اعتدال و محافظه کاری طیف سنتی روحانیت شیعه ایران باشیم یا نباشیم، به نظر میرسد فقدان و غیبت آنها بی خسارت نیست و این اعتقاد وجود دارد که روحانیت تربیت یافته جدید که بیشتر به مکتب مداحان نزدیکند، نمیتوانند گپ تاریخی و خلا غیبت روحانیت سنتی ایران را پر کنند و حلقه وصل نسل جدید انقلابی با گذشتگان به نظر در حال از بین رفتن است. محمدی ری شهری شخصیتی بود که موافقان و مخالفانی داشت، ولی شکی نیست نمیتوان منکر نقش او و امثال مرحوم هاشمی رفسنجانی و مهدوی کنی در ایجاد جوی اعتدالی در کشور شد.
