افشای فایل صوتی محمد جواد ظریف چه تاثیراتی بر مذاکرات وین خواهد داشت؟ آیا روند مذاکرات را تقویت می‌کند یا به معنای اغمای مجدد برجام خواهد بود.
دیدارنیوز ـ پرستو بهرامی‌راد: شنبه شب انتشار بخش‌هایی از گفت‌وگوی محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه با سعید لیلاز بمب سیاسی را در فضای مجازی منفجر کرد. دیروز هم سر و صدای زیادی در رسانه‌های خارجی و داخلی ایجاد کرد؛ با این حال تا اینجا به نظر نمی‌رسد سیاستمداران بخواهند واکنش خاصی به این فایل صوتی نشان دهند.
این فایل در حالی پخش شده است که صبح روز شنبه رسانه‌ها از نامه محمدجواد ظریف، وزیر خارجه ایران به رهبری خبر دادند. در آن نامه ظریف درخواست کرده جلوی فشار‌ها بر تیم مذاکره کنندگان هسته‌ای گرفته شود تا مذاکرات وین را به سرانجام برساند. همچنین او در این نامه تاکید کرده که کاندیدای انتخابات ۱۴۰۰ نخواهد شد.
طبق گزارش‌ها محمدجواد ظریف در اسفندماه سال گذشته در مصاحبه‌ای با سعید لیلاز، حضور پیدا کرده است. برخی اخبار می‌گویند که قرار بوده پس از پایان کار دولت این مصاحبه که به نظر تصویری ضبط شده، منتشر شود؛ اما در جایی از مصاحبه لیلاز به کاندیدا شدن ظریف در انتخابات اصرار می‌ورزد. البته به دلیل محتوای افشاگرانه این مصاحبه ظریف بار‌ها از لیلاز می‌خواهد بخش‌هایی از گفته‌هایش را منتشر نکند. ظریف در این مصاحبه به نکات قابل توجهی درباره سیاست خارجی ایران در سال‌های اخیر پرداخته است.
این مصاحبه گویا به سفارش دولت و با مدیریت حسام‌الدین آشنا، مشاور رئیس جمهوری و واعظی، رئیس دفتر روحانی انجام شده است. این مصاحبه ششم در قالب برنامه‌ای با عنوان تاریخ شفاهی دولت تدبیر و امید ضبط شده است.
سعید خطیب زاده، سخنگوی وزارتخارجه ایران ساعاتی بعد از انتشار این فایل صوتی اعلام کرد که فایل صوتی منتشر شده یک فایل تقطیع شده و گزینشی از یک گفتگوی داخلی ۷ ساعته است. این گفتگو صرفاً برای ثبت در حافظه سازمانی دولت تدبیر و امید ضبط شده بوده و قرار به انتشار آن نبوده است و معلوم نیست توسط چه افرادی و با چه اهداف و نیاتی به صورت گزینشی در فضای مجازی منتشر شده است. در صورت موافقت نهاد‌های ذیربط کل گفتگوی ۷ ساعته منتشر خواهد شد.»
افشای این فایل صوتی که مثل بمب در فضای سیاسی کشور ترکید، سوالات فراوانی ایجاد کرده است که فعلاً برای برخی از آن‌ها جوابی وجود ندارد. مهمترین سوال‌ها در خصوص این فایل، چگونگی درز آن است؟ همچنین تاثیرات این مصاحبه در روند مذاکرات و انتخابات ۱۴۰۰ از اهمیت بالایی برخوردار است.
در این مصاحبه محمدجواد ظریف نکات کلیدی را اشاره می‌کند که نوعی افشاگری در خصوص سیاست در ایران و شرایط سیاست خارجی ایران دارد. مسائلی که برخی مدعی هستند ظریف با بیان آن از خطوط نظام رد شده است و اگر کاندیدای انتخابات ریاست جمهوری بشود، رد صلاحیت خواهد شد. از سوی دیگر ممکن است این افشاگری روزنه‌ای برای تغییرات جدی در سیاست‌های کلان کشور نیز باشد. در ادامه به چند نکته کلیدی این فایل صوتی که ظریف اشاره کرده می‌پردازم:
این مطالب قسمی از گفته‌های محمدجواد ظریف است که در بین مردم دست به دست می‌شود. این فایل صوتی از ابعادی در حاکمیت ایران در خصوص بخش دیپلماسی کشور پرده برمی دارد که نشان از حضور پررنگ نظامیان در سیاست خارجی دارد. بر همین اساس تئوری دولت پنهان را این فایل صوتی به رسمیت می‌شناسد.
سوال مهمی است که چگونه یک فایل محرمانه به دست یک شبکه وابسته به عربستان رسیده است. در واقع یک بخش ماجرا این است که انتشار این فایل صوتی به سود چه گروهی بوده است که دست به انتشار آن توسط یک رسانه فارسی زبان در خارج از کشور زده‌اند.
سه احتمال را در خصوص پخش کنندگان این فایل صوتی می‌توان دنبال کرد. گروه اول مخالفین دولت و سیاست‌های خارجی محمدجواد ظریف می‌توانند باشند که با درز دادن فایل صوتی ظریف در راستای «گاندو» و «پایان بازی» حرکت کرده باشند. البته واکنش‌ها تا به الان آنقدر تند نبوده که بتوان حدس زد کار این طیف است. البته تاحدودی هم شادی می‌کنند که با این اتفاق ممکن است ظریف دیگر نتواند کاندیدای انتخابات ۱۴۰۰ بشود.
احتمال دوم امکان پخش از سمت موافقین دولت و خود دولت حسن روحانی است که بتوانند با پخش این صوت امتیازاتی برای مذاکرات برجام و حتی انتخابات ۱۴۰۰ بگیرند. همچنین این فایل علاوه بر اینکه ممکن است رأی خوبی برای این طیف ایجاد کند، از سوی دیگر حتی می‌تواند با دو قطبی سازی، مشارکت در انتخابات را نیز افزایش دهد. با این حال هنوز خبر یا مستندات کافی در این خصوص وجود ندارد.
احتمال سوم پخش این فایل را در ادامه نفوذ اطلاعات منتهی به ترور شهید فخری زاده و انفجار در نطنز دنبال کرد که نشان از نفوذ در سیستم امنیتی و حتی سطح بالای دولتی دارد. البته هنوز مستندات کافی برای تایید این موضوع نیز وجود ندارد.
همانطور که محمدجواد ظریف بار‌ها در این فایل صوتی اعلام می‌کند که رهبری به او توجه خاصی دارند و همچنین سخنان اخیر ایشان به خوبی نشان از این دارد که رهبری تا به ثمر رسیدن برجام در کنار ظریف می‌ایستند. همچنین مذاکرات وین ادامه خواهد داشت.
این فایل صوتی در حالی پخش شده است که هیات‌های مذاکره کننده به وین بازگشته‌اند و در جلسه آتی از تصمیماتی که در مشورت با پایتخت‌های خود گرفتند، پرده بر می‌دارند. انتشار فایل صوتی امروز تیتر برخی رسانه خارجی قرار گرفته است و بی شک واکنش بین المللی خواهد داشت. روسیه در این مصاحبه مورد حمله وزیر خارجه ایران قرار گرفته و امکان دارد در دور جدید مذاکرات واکنش‌هایی نشان دهد. همچنین نکته قابل توجه این است که ساعتی قبل از انتشار این فایل، عباس عراقچی، رئیس تیم مذاکره کننده در وین اعلام کرده بود: «در زمینه لغو کامل تحریم‌های بخشی و موضوعی توافقات خوبی صورت گرفته است.»
در هر حال پخش این فایل صوتی تأثیرات مستقیمی بر مذاکرات احیای برجام خواهد داشت، البته میزان این تأثیرات را آینده مشخص می‌کند. تأثیر این فایل می‌تواند هم مثبت باشد تا رویکرد حکومت را در حوزه دیپلماسی تغییراتی دهد، یا کاملاً راه را برای مخالفین مذاکرات باز کند و مذاکره با غرب کاملاً مسدود شود.
