در میان توده زنانی که به نوعی با بیمه تامین اجتماعی از طرفی و بازار کار از طرف دیگر در ارتباط هستند، وضعیت آن دسته از زنان که در بخش غیر رسمی فعالیت می‌کنند یعنی کارگر هستند، بسیار نگران کننده است، زیرا زنان کارگر با دستمزد‌های بسیار نازل در مشاغل ناایمن مشغول به کار هستند و کارشان به گونه‌ای است که نه کارفرما آن‌ها را بیمه می‌کند؛ نه خودشان توان بیمه کردن خود را دارند. ۲ میلیون نفر کارگر زن در بخش غیر رسمی از حمایت هیچ بیمه‌ای برخوردار نیستند و به دلیل دستمزد‌های پایین، توان پرداخت حق بیمه خویش فرما که بسته به پوشش خدمات درمانی بین ۲۰۰ تا ۵۰۰ هزارتومان اعلام شده است را نیز ندارند.
دیدارنیوز ـ مرضیه حسینی: بر اساس اطلاعات منتشر شده از سوی دفتر آمار و محاسبات اقتصادی و اجتماعی سازمان تامین اجتماعی، تعداد کل بیمه‌شدگان فعال سازمان تامین اجتماعی تا پایان سال گذشته ۱۳ میلیون و ۳۰۱ هزار و ۱۳۳ نفر بوده اند که ۸۰ درصد بیمه‌شدگان را مردان و تنها ۲۰ درصد را زنان تشکیل می‌دهند. یعنی تنها ۲۰ درصد از افراد شاغل در بخش اقتصاد رسمی و تحت پوشش بیمه، زن هستند.
بیمه هایی که مختص زنان است
سازمان تامین اجتماعی در اردیبهشت ۹۷ اعلام کرد سهم زنان از جامعه تحت پوشش این سازمان، رو به افزایش است؛ به طوری که درصد زنان بیمه شده از ١٢ درصد در سال ۱۳۸۵ به ١٩ درصد در سال ۱۳۹۵ رسیده است.
دلیل این افزایش البته تنها ورود بیشتر زنان به بخش اقتصاد رسمی نیست بلکه به دلایل دیگری مربوط است که از جمله می‌توان به وجود بیمه‌هایی که مختص زنان است اشاره کرد. طی سال‌های ۸۵ تا ۹۵ برخی از انواع بیمه‌ها صرفا برای زنان تعریف شده است. به عنوان مثال در سال ١٣٨٨ بیمه زنان خانه‌دار و در سال ١٣٩٠ بیمه‌های زنان سرپرست خانوار و مربیان مهد‌های کودک، تحت پوشش بیمه مشاغل آزاد قرار گرفت که تا پایان سال ۹۵، این بیمه‌شدگان حدود ١٠ درصد از بیمه‌شدگان زن را تشکیل می‌دهند.
از آنجا که نگرانی از آینده یکی از دغدغه‌های اصلی زنان خانه دار و به ویژه زنان مجرد است، بیمه‌هایی از قبیل بیمه زنان خانه دار که در چند نرخ ـ بسته به طیف خدمات ـ ارائه می‌شود می‌تواند در کاستن از نگرانی زنان موثر افتد. خدماتی که با نرخ ۱۲ درصد ارائه می‌شود شامل خدمات بازنشستگی و فوت بعد از بازنشستگی است. نرخ پرداختی این بیمه ماهیانه ۱۹۰ هزار تومان و فاقد دفترچه است. خدمات با نرخ ۱۴درصد ۲۱۰ هزار تومان شامل بازنشستگی فوت، قبل و بعد از بازنشستگی است و کاملترین خدمت بیمه ۱۸ درصد با نرخ ۲۷۰ هزار تومان است که بازنشستگی قبل و بعد فوت و از کار افتادگی را شامل می‌شود و زنان خانه‌دار اعم از متاهل و مجرد می‌توانند از آن برخوردار شوند. ویژگی این بیمه که بعضی از زنان را از ادامه این بیمه منصرف کرده افزایش سالانه حق بیمه زنان خانه دار است.
یکی دیگر از دلایل افزایش درصد نسبی زنان در گستره جمعیتی تحت پوشش تامین اجتماعی، بیمه‌شدگان خاص هستند که درصد بالایی از آن‌ها را زنان تشکیل می‌دهند. برای نمونه، بافندگان یکی از اقشار تحت پوشش سازمان تامین اجتماعی هستند که به صورت بیمه شده خاص از خدمات این سازمان استفاده می‌کنند؛ بیشترین سهم زنان در بیمه خاص مربوط به بیمه بافندگان است که زنان ٨٠ درصد بیمه‌شدگان بافنده را تشکیل می‌دهند.
نگرانی اصلی برای کدام زنان است؟
در میان توده زنانی که به نوعی با بیمه تامین اجتماعی از طرفی و بازار کار از طرف دیگر در ارتباط هستند، وضعیت آن دسته از زنان که در بخش غیر رسمی فعالیت می‌کنند یعنی کارگر هستند، بسیار نگران کننده است، زیرا زنان کارگر با دستمزد‌های بسیار نازل در مشاغل ناایمن مشغول به کار هستند و کارشان به گونه‌ای است که نه کارفرما آن‌ها را بیمه می‌کند؛ نه خودشان توان بیمه کردن خود را دارند.
معصومه ابتکار نیز ضمن ابراز نگرانی از این موضوع گفته است که میزان مشارکت اقتصادی زنان در ایران تنها ۱۲ درصد است، همچنین تعداد بیکاری دختران تحصیل کرده سه برابر پسران است، اما اشتغال زنان در بخش غیر رسمی بالاست.
در همین رابطه علی ربیعی وزیر وقت کار در سال ۹۶ اعلام کرده بود که حدود ۱۰ میلیون کارگر در بخش غیررسمی مشغول به کار هستند که هیچ بیمه‌ای ندارند. از این تعداد در حدود ۲۵ درصد یعنی در حدود ۲ میلیون نفر کارگر زن هستند.
راضیه بیکی کارشناس بیمه در خصوص عدم دسترسی زنان کارگر در بخش غیر رسمی به بیمه به دیدارنیوز گفت: ۲ میلیون نفر کارگر زن در بخش غیر رسمی از حمایت هیچ بیمه‌ای برخوردار نیستند و به دلیل دستمزد‌های پایین، توان پرداخت حق بیمه خویش فرما که بسته به پوشش خدمات درمانی بین ۲۰۰ تا ۵۰۰ هزارتومان اعلام شده است را نیز ندارند.
آمار مشخصی از زنانی که در بخش اقتصاد غیر رسمی مشغول به کار و تحت بیمه خویش فرما هستند، در دست نیست، اما بر اساس آمار غیررسمی تعداد این زنان که اغلب سرپرست خانوار هم هستند چندان قابل توجه نیست. به عنوان مثال شهریور ماه سال جاری، محمد مصلائی (سرپرست اداره کل تامین اجتماعی استان فارس) ضمن اشاره به سهم بسیار ناچیز زنان در بیمه گفت: در فارس از جمعیت بیش از یک میلیون و ۴۰۰ هزار نفری زنان فقط ۵۰ هزار نفر، یعنی تنها ۳ درصد بیمه هستند.
اگر این آمار ۳ درصد را تخمینی برای کل کشور و همه گروه‌های جمعیتی زنان در نظر بگیریم و فرض کنیم که از جمعیت ۲ میلیون نفری زنانی که در اشتغال غیررسمی فعالیت دارند نیز در نهایت همین ۳ درصد توان پرداخت بیمه خویش‌فرما را دارند، نتیجه می‌گیریم حدود ۱ میلیون و ۹۰۰ هزار زن شاغل در این بخش، توان پرداخت حق بیمه خویش‌فرما، به عنوان تنها گزینه حمایتی ممکن را ندارند و در نتیجه از تمام خدمات اجتماعی محروم هستند.
