پس از سیل، شاهد افزایش قابل توجه خودکشی و اختلالات روانی هستیم

دیدارنیوز ـ مرضیه حسینی: میل به حذف خود و خودکشی، می تواند ارتباط مستقیمی با فقر و احساس درماندگی و استیصال حاصل از آن داشته باشد. با رشد فزاینده مشکلات مالی به ویژه بیکاری و عمیق شدن بحران اقتصادی در سالهای اخیر شاهد افزایش تعداد خودکشی و میل به حذف خود در بین اقشار و گروه های مختلف به ویژه جوانان هستیم. این پرسش وجود دارد که با ادامه بحران اقتصادی و اپیدمی احساس درماندگی، آیا شاهد تغییر الگوی خودکشی و دلایل آن در آینده خواهیم بود؟

 

آنچه در ادامه می خوانید گفتگوی دیدارنیوز با اردشیر بهرامی جامعه شناس و پژوهشگر حوزه خودکشی در خصوص موضوع فوق الذکر است.

اردشیر بهرامی در آغاز صحبت، تعریفی از خودکشی ارائه کرد و گفت: خودکشی یک کنش اعتراضی و یک رفتار معنادار است؛ بدین معنا که فرد با حذف خود نسبت به موقعیت، شرایط، کاستی ها و نقصان ها واکنش نشان می دهد.

وی در خصوص وضعیت روحی و رفتار فردی و اجتماعی ایرانیان در جامعه امروز گفت: در شرایطی که یأس و دل مردگی درمیان افراد وجود دارد، شاهد بروز سطحی از خشونت و طرد و همزمان؛ انسداد اجتماعی یعنی قطع شدن روابط اجتماعی در بین افراد هستیم، به این معنا که فرد در حل مسائل خود به شدت ناتوان است، در نتیجه با کشتن خود نسبت به مشکلاتی مانند فقر، محرومیت، تبعیض و نابرابری و بی قدرتی اعتراض کرده و همچنین افرادی که عامل ایجاد احساس درماندگی و استیصال بوده اند را متاثر و دچار عذاب می کند.

بهرامی در ادامه توضیح خود در خصوص احساس درماندگی، استیصال و میل به خودکشی گفت: متاثر از چنین احساس یاسی، مرگ مفهومی معنا دار شده و افراد به رفتارهای خود تخریبی مانند اعتیاد، گرایش به سمت محرک ها و مخدرها و همچنین خودکشی روی می آورند.

وی افزود: جوانی که علاقه ای به دیدن فردای خود ندارد، کسی که احساس می کند دستش از تمام منابع قدرت کوتاه است و از مهیا کردن ابتدایی ترین ملزومات زندگی ناتوان است، آنگاه که می بیند حتی نمی تواند آرزو و رویایی داشته باشد، در این بی قدرتی محض، تنها کاری که برای رهایی خود می کند، حذف خود از شرایطی است که توان تغییر آن را ندارد.

اردشیر بهرامی در توضیح ارتباط فقر و محرومیت با خودکشی گفت: محرومیت و فقر سطوح مختلف دارد اما به صورت کلی محرومیت و نداری، فرد را در شرایطی قرار می دهد که امکان مشارکت اجتماعی از او سلب می شود و چون فاقد توانمندی است از حوزه اجتماعی و اقتصادی نیز طرد می شود.

وی افزود: شاید فقر به تنهایی عامل خودکشی نباشد اما چون عامل به وجود آورنده احساس نابرابری و تبعیض، بحران های روحی و مشکلات خانوادگی است، فرد را در کانونی از بحران‌ها قرار داده و به سمت خودکشی سوق می دهد.

اردشیر بهرامی در ادامه به رفتار دو گانه کسانی که دست به انتحار می زنند اشاره کرد و در این رابطه گفت: افرادی که از سر درماندگی دست به خودکشی می زنند تمایل چندانی به کمک گرفتن از دیگران ندارند، اگر چه رفتارشان به ویژه در خصوص خودکشی‌های نمایشی که از روی پل‌ها و برج‌ها اتفاق می‌افتد، نشانگر چیز دیگری است، این افراد در فضای خانواده، دوستان و خویشاوندان، اغلب از کسی درخواست کمک نمی‌کنند و تمایل دارند این خشم فرو خورده و یأس و دلمردگی را یک باره، در ملأ عام و در فضای اجتماعی با کشتن خود فریاد بزنند؛ این چنین خودکشی هایی جنبه اجتماعی دارد نه فردی.

اردشیر بهرامی در ادامه بحث خود در خصوص ارتباط بین بحران «درماندگی ـ استیصال» و خودکشی به تاثیر بحران های طبیعی از جمله سیل اخیر اشاره کرد و گفت: بحران‌ها اعم از بحران‌های محیطی و بحران های طبیعی مثل سیل و زلزله و مسائلی از این قبیل، بعد از یک دوره چند ماهه آثار و پیامدهای روحی، روانی و اجتماعی زیادی بر جای می گذارند.

بهرامی ادامه داد: در منطقه ای مانند لرستان که همواره و پیش از سیل نیز با مشکلاتی چون ناامنی روانی، بیکاری و فقر و توسعه نیافتگی مواجه بود، سیل به واقع شیرازه زندگی افراد را از هم گسست تا حدی که افراد پس از آنکه تمام هستی شان را از دست دادند، از تامین ابتدایی ترین نیازهایشان ناتوان شدند، در این میان فقدان مددکاری اجتماعی و اساسا عدم توجه به وقوع بحران روحی و درمانگی پس از بحران های طبیعی بر میزان خودکشی ها افزود، مساله ای که در زلزله کرمانشاه نیز شاهد آن بودیم.

وی اضافه کرد: به علاوه با توجه به این که تخریب گسترده ای در محیط زندگی و دارایی افراد سیل زده صورت گرفته قطعاً در جایگزینی روستاها و مناطق شهری جدید، تنش ها و مشکلات اجتماعی زیادی نمودار می شود.