خانه‌ای بی‌سقف، بی‌دیوار، بی‌هرچیز!

باد سردی می‌وزید و دانه‌های درشت باران را به صورت رهگذران پرتاب می‌کرد. مردم با عجله در حالی که دکمه‌های لباس گرمشان را می‌بستند، به سمت خانه یا ماشین خود می‌دویدند. برف باک‌کن ماشین، تند تند کار می‌کرد که ناگهان در میان رفت و برگشت‌هایش، چشمم به خانواده‌ای در کنار دیوار افتاد، خانواده‌ای شامل مردی حدودا ۳۵ ساله با زن و فرزندش که بعدا مادرش گفت ۱۵ ماه دارد.

مرد پتوی مندرس و کهنه‌ای را روی زن و فرزندش کشیده بود و با چشم‌های مستاصل و درمانده، به اطراف نگاه می‌کرد و زیر لب چیز‌هایی می‌گفت.

ماشین را نگه داشتیم و به سمتشان رفتیم. سعی کردم لحنم توام با ترحم نباشد، اما دیدن بچه‌ای ۱۵ ماهه که گونه‌هایش از سرما قرمز شده و زن تکیده‌ای که از شرمندگی سرش را بلند نمی‌کرد، دل هر انسانی را به درد می‌آورد.

 

مرد در حالی که صدایش از خشم می‌لرزید، رو به من کرد و گفت: «به خدا ما گدا نیستیم. ما آبرو داریم، اگه این وقت شب تو این سرما و بارون اینجا نشستیم مجبوریم، چون جایی نداریم.»

به اطراف نگاه کردم، چشمم به یک پنکه زمینی، چند قابلمه و مقداری خرت و پرت دیگر افتاد.

مرد ادامه داد: «صاحبخونه پرتمون کرده بیرون، پول رهن یه زیرزمین قدیمی رو ۵ میلیون اضافه کرده، اجاره رو هم برده بالا آخه من کارگر تعدیل شده بیکار بدبخت از کجا بیارم بدم!»

سپس در حالیکه شانه هایش می‌لرزید، رو به من کرد و گفت: «میدونی چرا اینجا نشستم؟ میخوام یه کسی بیاد منو ببره تحویل دولت بده؛ حتی دستگیرم کنه ببره، بلکه پلیس منو معرفی کنه به جایی تا زنمو ببرن دکتر.»

زبانم از شنیدن و دیدن این حجم از رنج و درماندگی، بند آمده بود. ساکت بودم و این را هم می‌دانستم هر حرفی بزنم حرف اضافی است. چه باید می‌گفتم و او را به کدام ارگان و نهاد دولتی ارجاع می‌دادم که کمکش کند؟

در یک لحظه، افکار زیادی از ذهنم عبور کرد، به خودم گفتم نکند دروغ می‌گوید و مانند خیلی‌های دیگر از احساسات مردم سوءاستفاده می‌کند، اما به سرعت به خودم نهیب زدم که من حق ندارم نسبت به او بی تفاوت باشم و همانند بسیاری دیگر که از کنارش عبور می‌کنند و باورش نمی‌کنند، قضاوتش کنم یا مانند صاحبخانه‌اش با بی رحمی، گونه‌های قرمز نوزادش را نادیده بگیرم.

بنابراین اگر بی‌خانمانی را نداشتن سقف و خانه‌ای برای زندگی کردن بدانیم، بی خانمان‌ها یک گروه و یا یک طیف مشخص نیستند. به طور مثال، کارگر‌ها و دستفروشان مهاجر که خانواده خود را رها کرده و برای کسب و کار به تهران آمده‌اند و مسکن مناسبی ندارند را با تعریف فوق می‌توان بی‌خانمان نامید. به عنوان مثال، تعدادی دستفروش در میدان انقلاب به پخت و فروش انواع آش مشغولند. آن‌ها که کار خود را ۵ صبح آغاز می‌کنند و تا پاسی از شب، مشغول کار هستند، شب را در آلونکی که خود با استفاده از چوب و پلاستیک ساخته‌اند سپری می‌کنند. شرایط زندگی آن‌ها بسیار نامناسب است. سرما، ناامنی و سروصدای بی پایان خیابان، مشکل عمده سرپناه آنهاست.