اینقدر نگوییم ما آموزش زیست جنسی و تربیت جنسی نداریم. مگر ما تربیتی در حوزه خویشتنداری و نه گفتن -چه به صورت فردی یا خانوادگی- داریم؟! ما اساساً حوزه تربیت را نداریم. پکیج گسترده مهارتهای زندگی را نداریم. در این پکیجی که نیست، زیست جنسی آن هم میلنگد.
دیدارنیوزـ پرستو بهرامی راد: خبر کوتاه و دردناک است، کودکی مورد تجاوز قرار گرفت و به قتل رسید. در چند سال اخیر شاهد اخباری از این دست در رسانهها به وفور بودهایم. این موضوع نوعی وحشت و ترس در جامعه ایجاد کرده است.
آموزش و تربیت جنسی در ایران همواره مقوله بسیار پیچیدهای است و به درستی به آن پرداخته نمیشود و تا زمانی که پیشگیری و آموزش صورت نگیرد شاهد فجایع زیادی خواهیم بود. از سوی دیگر، شاهد هستیم که تجاوز یا تعرض به کودکان تا زمانی که به مرگ یا آسیب شدید نیانجامد خاموش خواهد ماند و ما امروز با زنان و مردانی روبرو هستیم که در کودکی مورد آزار قرار گرفتهاند و سکوت کردهاند. شکی نیست که هرگونه تعرض و تجاوز در کودکی تبعات جبرانناپذیری در رفتار اجتماعی افراد خواهد داشت.
یاسرعرب که در حوزه ی زیست جنسی مجموعههایی را ساخته است در گفتوگو با دیدارنیوز به چالش های موجود بر سر راه آموزش و تربیت جنسی در جامعه ایران پرداخت. وی ریشه تجاوز جنسی را در زیست به هم ریخته در کشور میبیند و مسئله اصلی را نبود خرد جنسی در جامعه میداند. وی سالها است که در مقوله زیست جنسی و آموزش جنسی، پژوهش کرده است و در باب این موضوع، ساعتی با ما به صحبت پرداخته است.
وقتی کودکی مورد تجاوز قرار میگیرد و بعد به شکل فجیعی به قتل میرسد، دیگر این موضوع یک پرونده ساده قضایی نیست و این مسئله ابعاد گسترده اجتماعی را در برمیگیرد و باید ابعاد مختلف آن را مورد بررسی قرار داد. یاسر عرب معتقد است که تجاوز جنسی به کودکان در حوزه نیاز جنسی قلمداد نمیشود و تجاوز جنسی و تعرض جنسی به کودکان باید در حوزه خشونت فهم شود. اما وی سوالی مطرح میکند که پاسخگویی به آن را برعهده اندیشمندان این حوزه و کسانی که فضای زیستجنسی در ایران را رصد میکنند میداند. سوال این است که آیا میزان کودک آزاری و آزار جنسی کودکان در جامعه ما روز به روز افزایش پیدا کرده است و این حوزه در حال فربه شدن است؟
عرب در این گفتوگو بیان کرد پارسال حدود ۱۷۳ هزار تماس با اورژانس اجتماعی شده است و اعلام شد که نزدیک به ۲۷ هزار تماس در مورد کودک آزاری بود. این نشان میدهد که دراین زمینه، کشور شرایط خوبی ندارد. زیست به هم ریخته ما نشان میدهد در زیست جهان جنسی ما آسیبهای زیادی وجود دارد و در حال فربه شدن است.
وی در حیطه آموزش جنسی معتقد است که گام اول آموزش باید برای مادر و پدرها اتفاق بیافتد.عرب معترض است به خانوادهها به این دلیل که آنها به کودک آزاری و تجاوز جنسی به کودکان به شدت واکنش نشان میدهند و هیجانی برخورد میکنند اما وقتی به همین پدر و مادری که در توئیتر، فیسبوک، و... کامنت میگذارند و عصبانیت خود را بروز میدهند، گفته شود برای جلوگیری از این اوضاع، آموزشهای لازم را ببینید، حاضر نیستند وقت بگذارند. در حقیقت آنها انتظار دارند در یک انیمیشن یک دقیقهای اطلاعات کامل را به دست آورند. وی بیان میکند که پدر و مادرها اولین کسانی هستند که حریم خصوصی کودکانشان را رعایت نمیکنند و بعد زمانی که بچه ۱۰ یا ۱۲ساله میشود تلاش میکنند که حریم خصوصی را به او آموزش دهند. در حالی که کودک در طی ۱۲ سال، خلاف آموزشی که اکنون به او میدهند، تربیت شده است. در حقیقت وقتی وارد مسئله تربیت میشویم پدر و مادرها آنقدر که دغدغه تغدیه یا قرص ویتامین کودک را دارند، دغدغه تربیت جنسی کودکان خود را ندارند.
عرب در این گفتوگو بیان کرد که «اینقدر همه نگوییم ما آموزش زیست جنسی و تربیت جنسی نداریم». به نظر وی ما اساساً حوزه تربیت و پکیج گسترده مهارتهای زندگی را نداریم و امروز فارغ از فضای کلان سیاستگذاری، به سرعت نیازمند این هستیم که یک اورژانس در حوزه زیست جنسی داشته باشیم که بتوان با آنجا تماس گرفت و سؤال یا اتفاق پیش آمده را مطرح کرد.
به اعتقاد عرب، نهادها، رسانهها، آموزش و پرورش و بسیاری از مردم، لزوم آموزشها در این حوزه را هنوز درک نکردهاند. افرادی نادان جنجال میکنند که میخواهند به کودکان، رابطه جنسی یاد دهند، اما در حقیقت چنین موضوعی مطرح نیست. وی در این رابطه گفت: «تجربه من نشان میدهد که در سیستم آموزشی هیچ کاری صورت نمیگیرد و «NGO»ها و سازمانهای مردم نهاد میتوانند در این حوزه وارد شوند. یک اتفاق بدی که این وسط رخ داده این است که دولت یا حکومت، خودش را متولی همه این امور کرده است، اما در میدان عمل پاسخگو نیست. این یک مسئله سیاسی است و در زمان مناسب، اهالی حیطه کنشهای سیاسی به آن بپردازند، اما من، چون بیرون از این حیطه هستم میگویم که مردم باید به داد مردم برسند. اساساً خانواده در ایران نهاد متولی ندارد».
عرب در گفتوگو با دیدارنیوز مطرح کرد که طرحوارههای ذهنی جامعه و خانوادهها در مسئله تجاوز به کودکان پسر و دختر غلط است. طبق آمار، تجاوز جنسی به پسران ۶۰ درصد و به دختران ۴۰ درصد است. طرحواره ذهنی جامعه و خانواده این است که صرفاً دختران مورد سوء استفاده جنسی قرار میگیرند و کسی به پسران کاری ندارد. عرب معتقد است که در اینجا رسانه باید به میدان آید و به خانواده، این آگاهی را دهد که بین دختر و پسر در این خصوص تفاوتی وجود ندارد.
این مستندساز معتقد است که مسئله تجاوز جنسی به کودکان در حال عادی شدن است و باید فکر جدیتری انجام داد. وی در اینباره بیان کرد: «ما به این نتیجه رسیدیم که میتوانیم راجع به راهحل درستی در مورد زیست جنسی و مشکلات متعدد آن حرف بزنیم و ابراز نظر کنیم که اساساً یک توصیف درستی از شرایط امروز داشته باشیم. مسئله چیست؟ خود زیست جنسی فعال شده یا حوزه توسعه اقتصادی اتفاقی افتاده که زیست جنسی را فربه کرده است یا انسدادگرایی سیاسی باعث شده که زیست جنسی فربه شود؟! برای همین در سال ۹۷ مجموعه «خرد جنسی» را شروع کردیم. در خرد جنسی از زوایای مختلف، کارشناسان متفاوتی را دعوت کردیم تا کسانی که کارهای تحقیقی یا پژوهشی یا کنش میدانی داشتند، بیایند و یک پازل از این تصویر کلان در حوزه زیست جنسی را برای ما روایت کنند».
در حقیقت یاسرعرب گزینه شناخت زیست جنسی حال حاضر کشور را اولویت اصلی میداند و به دنبال راهحل فراگیرتری برای این مشکل در ابعاد بزرگتر است.