سخنرانی پس از ۶ دهه؛ «۵۰ سال زیر سلطه استبداد زندگی کردیم»

دیدارنیوز: در تحولی بی‌سابقه پس از دهه‌ها انزوا، رئیس‌جمهوری از سوریه روز چهارشنبه ۲۴ سپتامبر (۲ مهر) در مجمع عمومی سازمان ملل سخنرانی کرد؛ رخدادی که برای نخستین بار در حدود ۶۰ سال گذشته رقم خورد. احمد شرع در سخنرانی خود بشدت از اسرائیل انتقاد کرد. وی همچنین خواستار لغو تحریم‌های دوران اسد شد.

هم‌زمان با سخنرانی احمد شرع، صد‌ها نفر در شهر‌ها و روستا‌های سوریه مقابل پرده‌های بزرگ جمع شدند تا این سخنرانی را تماشا کنند و پرچم‌های کشورشان را به اهتزاز درآورند.

احمد شرع در برابر جامعه جهانی گفت: «پس از شش دهه دیکتاتوری که یک میلیون کشته و صد‌ها هزار زندانی بر جای گذاشت، سوریه جایگاه شایسته خود را در میان ملت‌های جهان بازپس می‌گیرد.»

او نخستین رئیس‌جمهور سوریه است که از سال ۱۹۶۷ تاکنون در سازمان ملل سخن گفته است؛ آخرین سخنرانی مربوط به نورالدین آتاسی، اندکی پس از جنگ اعراب و اسرائیل، در این مجمع بود؛ جنگی که به از دست رفتن بلندی‌های جولان انجامید؛ منطقه‌ای که اسرائیل در سال ۱۹۸۱ آن را ضمیمه کرد.

از زمان به قدرت رسیدن خاندان اسد در سال ۱۹۷۰ با یک کودتای بدون خونریزی که آتاسی را برکنار کرد، روابط سوریه و آمریکا عمدتاً سرد بود؛ چراکه دمشق متحد اتحاد جماهیر شوروی محسوب می‌شد. طی این دهه‌ها، تنها وزیران خارجه سوریه در مجمع عمومی حضور می‌یافتند.

حکومت ۵۴ ساله و سرکوبگر خاندان اسد در دسامبر گذشته به‌طور ناگهانی فروپاشید، زمانی که بشار اسد در پی حمله برق‌آسای شورشیان به رهبری احمد شرع سرنگون شد. سقوط اسد نقطه عطفی بزرگ در جنگ داخلی ۱۴ ساله سوریه بود.

انتقاد احمد شرع از حملات اسرائیل

شرع در سخنرانی خود اسرائیل را به شدت مورد انتقاد قرار داد و گفت این کشور حتی پس از سقوط اسد نیز تهدیدهایش را علیه سوریه متوقف نکرده و سیاست‌هایش با حمایت جامعه جهانی از سوریه و مردم آن در تضاد است و امنیت منطقه را به خطر می‌اندازد.

او همچنین به مذاکرات جاری برای دستیابی به یک توافق امنیتی اشاره کرد که به گفته او می‌تواند به خروج نیرو‌های اسرائیلی و بازگشت به توافق جداسازی سال ۱۹۷۴ منجر شود. هرچند احمد شرع هفته گذشته گفته بود که توافق ممکن است ظرف چند روز حاصل شود، اما بنیامین نتانیاهو نخست‌وزیر اسرائیل روز یکشنبه احتمال دستیابی به توافق را کم‌رنگ دانست.

دفتر نتانیاهو همان روز در بیانیه‌ای اعلام کرد که مذاکرات در جریان است، اما نتیجه آن باید «تأمین منافع اسرائیل از جمله خلع سلاح مناطق در جنوب غرب سوریه و تضمین امنیت جامعه مذهبی دروزی این کشور» را در بر بگیرد.

تنش‌های فرقه‌ای و وعده عدالت

از زمان روی کار آمدن احمد شرع، وی بر همزیستی تأکید کرده و تلاش داشته اقلیت‌های مذهبی را مطمئن سازد؛ با این حال، سوریه در ماه‌های اخیر شاهد خشونت‌های فرقه‌ای بود که صد‌ها کشته بر جای گذاشت. شبه‌نظامیان وابسته به دولت جدید نیز متهم شده‌اند که در استان سویدا و سواحل سوریه مرتکب جنایات علیه غیرنظامیان دروزی و علوی شده‌اند.

شرع در سخنرانی خود گفت که دولت سوریه کمیته‌های حقیقت‌یاب تشکیل داده و به سازمان ملل اختیار داده تا درباره این کشتار‌ها تحقیق کند.

او افزود: «قول می‌دهم هرکسی که دستانش به خون مردم سوریه آلوده باشد، در برابر عدالت قرار گیرد.»

مبارزه با قاچاق مواد مخدر و نابودی شبکه مرتبط با اسد

احمد شرع گفت مقام‌های جدید سوریه شبکه قاچاق مواد مخدری را نابود کرده‌اند که اسد برای تأمین مالی دولتش در دوران تحریم‌های غرب به آن تکیه داشت. پس از سقوط اسد، کارخانه‌های صنعتی تولید قرص کاپتاگون (فنتیلین) کشف شد؛ ماده‌ای محرک که به گفته کارشناسان سالانه تجارتی ۱۰ میلیارد دلاری در جهان ایجاد کرده بود.

در ماه‌های اخیر، مقام‌های سوری کارخانه‌های تولید کاپتاگون را در نقاط مختلف کشور تعطیل کرده‌اند.

درخواست از کشور‌های غربی برای لغو تحریم‌های دوران اسد

او از کشور‌های غربی خواست تحریم‌های دوران اسد را لغو کنند «تا این تحریم‌ها به ابزاری برای زنجیر زدن مردم سوریه تبدیل نشود».

دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری آمریکا در ماه مه با احمد شرع در عربستان سعودی دیدار و اعلام کرد که تحریم‌های چند دهه‌ای را لغو خواهد کرد. او سپس دستور رفع یا تعلیق بخش بزرگی از آن تحریم‌ها را صادر کرد. با این حال، سخت‌ترین تحریم‌ها که در سال ۲۰۱۹ توسط کنگره تصویب شده بود، تنها با رأی کنگره قابل لغو دائمی است.

احمد شرع پس از سخنرانی در جمع خبرنگاران در نیویورک گفت امیدوار است این تحریم‌ها در نهایت لغو شوند. او افزود: «سوریه نمی‌خواهد هیچ ملتی رنجی را که ما کشیدیم تجربه کند. ما درد جنگ و ویرانی را می‌فهمیم.» او همچنین همبستگی خود را با فلسطینیان غزه در بحبوحه جنگ اسرائیل اعلام کرد.

سوری‌ها در میدان اموی دمشق، سوریه، برای تماشای نمایش عمومی سخنرانی احمد الشرع در مجمع عمومی سازمان ملل متحد جمع شده‌اند، چهارشنبه، ۲۴ سپتامبر ۲۰۲۵ AP Photo

شکاف میان سوری‌ها در نیویورک

در دمشق، جمعیت شادی‌کنان در میدان اموی تجمع کردند تا سخنرانی شرع را جشن بگیرند، اما در نیویورک، مقابل مقر سازمان ملل، مهاجران سوری در تظاهراتی دوگانه رودررو شدند؛ برخی در حمایت از دولت جدید دمشق و برخی در مخالفت.

حامیان دولت پرچم سه‌رنگ انقلاب که اکنون پرچم رسمی سوریه شده را برافراشتند. در سوی دیگر، مخالفان پرچم پنج‌رنگ دروزی را بالا بردند و دو طرف یکدیگر را با شعار و ناسزا هدف قرار دادند.

فراح تقی، یک زن سوری‌تبار از سویدا که از شیکاگو برای اعتراض آمده بود، گفت: «شرم‌آور است که نیویورک به یک عضو سابق القاعده اجازه می‌دهد در سازمان ملل سخنرانی کند.»

گروه شورشی تحت رهبری شرع زمانی با القاعده در ارتباط بود، اما بعد‌ها از آن جدا شد.

در طرف مقابل، دینا کیناوری، یک آمریکایی-سوری اهل دمشق که از فلوریدا به نیویورک آمده بود، گفت: «ما ۵۰ سال زیر سلطه استبداد زندگی کرده‌ایم. حالا صفحه تازه‌ای گشوده‌ایم و رو به آینده داریم. ما به او افتخار می‌کنیم.»