حشمت‌الله فلاحت‌پیشه، نماینده ادوار مجلس در واکنش به اظهارات اخیر رئیس‌جمهور درباره بودجه‌های عجیب و غریب برخی نهادهای داخلی و بحران ۸۰۰ هزار میلیارد تومانی کسری بودجه تأکید می‌کند که کارد به استخوان بودجه کشور رسیده است. این‌بار یا باید واقعا میان مردم و نهادهای بودجه‌خوار یکی انتخاب شود یا همچنان همان چرخه ناکارآمد گذشته تکرار خواهد شد.
دیدارنیوز: در روز‌های اخیر سخنان مسعود پزشکیان، رئیس‌جمهوری در دیدار با مدیران رسانه‌ها بار دیگر بحث پرچالش بودجه و شیوه تخصیص منابع عمومی را به صدر خبر‌ها آورد. او بی‌پرده گفت که «این پول‌ها باید صرف نان مردم شود، کارمان شده فقط به یک مشت بنیاد و سازمان الکی که به هیچ دردی نمی‌خورند، پول بدهیم. به مسئولان گفتم این بساط باید جمع شود».
این اظهارات مستقیم، نشانه‌ای است از عزم دولت برای تغییر رویکردی که دهه‌هاست ساختار بودجه کشور را گرفتار کرده است. آنچه پزشکیان بر آن انگشت گذاشت، همان مفهوم «بودجه‌ریزی عملیاتی» است؛ مدلی که نزدیک به دو دهه است در قوانین برنامه توسعه کشور ذکر شده، اما هیچ‌گاه به‌طور کامل اجرا نشده است. در این مدل، منابع بر‌اساس «عملکرد و خروجی دستگاه‌ها» تخصیص می‌یابد، نه صرفا بر مبنای ردیف‌های تاریخی و هزینه‌های جاری. اجرای چنین سیستمی نیازمند شفافیت، پاسخ‌گویی و سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌های اطلاعاتی است؛ الزاماتی که هنوز در بسیاری از دستگاه‌ها شکل نگرفته است.
حشمت‌الله فلاحت‌پیشه: این بار باید واقعا میان مردم و نهادهای بودجه‌خوار یکی انتخاب شود
پیرو نکات یاد‌شده، حشمت‌الله فلاحت‌پیشه در گپ‌و‌گفت خود با «شرق»، ابتدا به ساکن تصریح می‌کند که «سخنان رئیس‌جمهور هرچند از نظر محتوا درست است، اما دست‌کم یک سال دیرتر مطرح شده است». این نماینده ادوار مجلس یادآور می‌شود: «پزشکیان در ابتدای کار با شعار‌هایی همچون اصلاحات سیاسی و اقتصادی در داخل و تنش‌زدایی در سیاست خارجی وارد عرصه شد، اما خیلی زود از این سه‌گانه انتخاباتی فاصله گرفت و در همان دور باطل دولت‌های گذشته گرفتار شد؛ دوری که با عدم تحقق اصلاحات اقتصادی و سیاسی در داخل و ادامه چالش‌ها در عرصه خارجی شناخته می‌شود».
به باور فلاحت‌پیشه، «رئیس‌جمهور در سال نخست خود انرژی زیادی را صرف طرح‌هایی همچون «وفاق ملی» کرد، اما این رویکرد ساده‌انگارانه نتیجه‌ای در بر نداشت و عملا مخالفان سیاسی توانستند عرصه را در اختیار بگیرند و دولت را متهم به ناکارآمدی کنند».
عضو اسبق کمیسیون برنامه و بودجه مجلس می‌گوید: «پیش‌بینی بسیاری از دلسوزان که چشم به مقام و منصبی نداشتند، از همان ابتدا این بود که اگر اصلاحات ساختاری بودجه عملی نشود، دولت بار دیگر به همان مسیر فرساینده گذشته بازمی‌گردد. یکی از وعده‌های اصلی پزشکیان، حذف ردیف‌های بودجه‌ای بود که به نهاد‌ها و گروه‌هایی اختصاص یافته که هیچ ارتباطی با منافع عمومی ندارند».
به گفته این استاد دانشگاه، «بر‌اساس قانون، بودجه باید عملیاتی باشد و در راستای منافع عمومی هزینه شود؛ با‌این حال، در ایران ردیف‌های متعددی وجود دارد که به نام افراد یا گروه‌های خاص تعریف شده و این بودجه‌ها عملا نه‌تنها در مسیر منافع مردم مصرف نمی‌شود، بلکه به ابزار حفظ قدرت و نفوذ بدل شده است». کارشناس امور سیاسی و اقتصادی با اشاره به عملکرد یک سال گذشته دولت معترف است: «برخلاف انتظار اولیه حامیان دولت پزشکیان، نه‌تنها بودجه چنین نهادهایی کاهش نیافت، بلکه در مواردی افزایش هم پیدا کرد. این در حالی است که بسیاری از دستگاه‌ها هیچ عملکرد قابل دفاعی نداشتند.
به‌عنوان مثال، صدا‌و‌سیمای جمهوری اسلامی با وجود دریافت بودجه‌ای بیش از ۳۵ هزار میلیارد تومان، از نظر میزان نفوذ اجتماعی و تأثیرگذاری بر افکار عمومی یکی از پایین‌ترین جایگاه‌ها را دارد. این وضعیت در حالی ادامه دارد که دولت هم‌زمان به دنبال قطع یارانه سه دهک پایین جامعه است؛ اقدامی که صرفا پنج هزار میلیارد تومان صرفه‌جویی ایجاد می‌کند».
در ادامه، فلاحت‌پیشه با طرح این پرسش کلیدی، می‌گوید «آیا دولت حاضر است نارضایتی یک‌سوم جمعیت کشور را به جان بخرد، اما از کاهش چند هزار میلیاردی بودجه نهادهایی چون صداوسیما و دیگر ارگان‌های مشابه چشم بپوشد؟». به باور عضو اسبق کمیسیون برنامه و بودجه، «سخنان پزشکیان در صورتی جدی گرفته می‌شود که در فصل تدوین بودجه، یعنی از شهریور تا آذر، به زبان ارقام ترجمه شود». او می‌گوید «در پانزدهم آذر، هنگام ارائه لایحه بودجه سال آینده، مشخص خواهد شد که آیا وعده‌های رئیس‌جمهور تنها حرف بوده یا واقعا بودجه نهادهای فاقد کارکرد عمومی قطع می‌شود».
فلاحت‌پیشه با ذکر موانع جدی در این مسیر، متذکر می‌شود که «ساختار قدرت به‌گونه‌ای است که حذف بودجه برخی نهاد‌ها بیش از هر چیز به اراده سیاسی و به بیان دقیق‌تر، به انتخابی ملی میان مردم و نهادهای ذی‌نفوذ گره خورده است».
نماینده ادوار مجلس، با اشاره به بحران ۸۰۰ هزار میلیارد تومانی کسری بودجه تأکید می‌کند که «کارد به استخوان بودجه کشور رسیده است. این‌بار یا باید واقعا میان مردم و نهادهای بودجه‌خوار یکی انتخاب شود یا همچنان همان چرخه ناکارآمد گذشته تکرار خواهد شد».
به باور فلاحت‌پیشه، «این انتخاب صرفا بر دوش پزشکیان نیست، بلکه انتخابی برای کل کشور است؛ انتخابی که تعیین می‌کند آیا منابع محدود به سمت حداقل‌های معیشتی مردم و بازسازی بنیه دفاعی هدایت خواهد شد یا همچنان در اختیار گروه‌هایی قرار می‌گیرد که در عمل چیزی جز شعار و تبلیغات ارائه نکرده‌اند». استاد دانشگاه در پایان هشدار می‌دهد که «اگر دولت بار دیگر در برابر گروه‌های ذی‌نفوذ کوتاه بیاید، نتیجه چیزی جز بی‌اعتمادی بیشتر مردم نخواهد بود». او تأکید دارد که «مردم سال‌هاست از زیاده‌خواهی‌ها و بودجه‌خواری‌ها خسته‌اند. هر بار که فردی با شعار مبارزه با این روند به صحنه می‌آید، رأی مردم را جلب می‌کند، اما در نهایت آبروی او هزینه همان گروه‌ها می‌شود. این بار، اما شرایط به‌گونه‌ای است که کشور دیگر توان تحمل تکرار گذشته را ندارد».
