وال‌استریت ژورنال از شرط‌گذاری اروپا برای تعویق فعال‌سازی «مکانیسم ماشه» خبر داده است؛ شرطی که شاید بتواند مسیر را به سوی مذاکره با آمریکا و همکاری بیشتر با آژانس هدایت کند.
دیدارنیوز: روزنامه آمریکایی وال استریت ژورنال گزارش داده که سه کشور اروپایی (فرانسه، آلمان و بریتانیا) که پیش‌تر در خردادماه تهدید به فعال‌سازی مکانیسم ماشه علیه ایران کرده بودند، فعلاً از این تصمیم عقب‌نشینی کرده‌اند، اما این تعویق را مشروط به دو اقدام مهم کرده‌اند: نخست، از سرگیری مذاکرات مستقیم ایران و آمریکا؛ دوم، همکاری کامل تهران با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی.
به نوشته این روزنامه، اروپا به جای حرکت سریع به‌سوی بازگشت تحریم‌های سازمان ملل، ترجیح داده فشار را حفظ کرده، اما راه دیپلماسی را نیز باز نگه دارد.
از قطعنامه تا هشدار؛ اروپا چه در سر دارد؟
پیش از این، شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در خردادماه قطعنامه‌ای انتقادی علیه ایران تصویب کرده بود. آن قطعنامه که با حمایت اروپا تهیه شده بود، از تهران خواسته بود درباره سایت‌های اعلام‌نشده توضیح بدهد و همکاری‌ها را بازرسی‌پذیرتر کند. ایران در واکنش، اعلام کرد که برخی دوربین‌های فراپادمانی را خاموش می‌کند و سطح همکاری‌ها را کاهش خواهد داد. در آخرین تحولات بعد از جنگ ایران و اسرائیل نیز، ایران قانون تعلیق همکاری با آژانس را تصویب و ابلاغ کرد و در پی آن بازرس‌های آژانس از ایران خارج شدند.
پس از آن بود که زمزمه‌ها از اروپا برای فعال‌سازی «مکانیسم ماشه» و بازگشت خودکار تحریم‌های بین‌المللی افزایش یافت. اکنون، اما به‌نظر می‌رسد اکنون که اروپا قصد دارد از این موضوع صرفاً به‌عنوان اهرم فشار استفاده کند، نه اقدام فوری.
استانبول؛ میز مذاکره یا میدان مانور دیپلماتیک؟
هم‌زمان با انتشار گزارش وال‌استریت ژورنال، منابع دیپلماتیک از برگزاری دور تازه‌ای از مذاکرات میان ایران و اتحادیه اروپا در روز جمعه در استانبول خبر داده‌اند. به گفته سخنگوی وزارت خارجه ایران، کاظم غریب آبادی و مجید تخت روانچی نمایندگان تهران در این گفت‌و‌گو‌ها خواهند بود.
به گفته تحلیلگران، این دیدار می‌تواند راه را برای کاهش تنش و حتی آغاز مذاکرات غیررسمی با آمریکا باز کند؛ البته اگر تهران تصمیم بگیرد از فرصت‌ها استفاده کند.
لازم به ذکر است که ایران صراحتا اعلام کرده که فعلا برنامه‌ای برای مذاکره با آمریکا ندارد.
موضع ایران؛ مقاومت یا چرخش تاکتیکی؟
در تهران، تاکنون واکنش رسمی به گزارش وال‌استریت ژورنال داده نشده، اما مقام‌های ایرانی در هفته‌های اخیر بار‌ها تأکید کرده‌اند که آماده تعامل «در چارچوب منافع ملی» هستند. با این حال، ایران از اروپا به دلیل آنچه «بدعهدی برجامی» می‌نامد، انتقاد دارد و خواهان لغو واقعی تحریم‌ها پیش از هر توافق جدید است.
از سوی دیگر، ایران می‌گوید همکاری‌های هسته‌ای‌اش همچنان در چارچوب مقررات ان‌پی‌تی انجام می‌شود و ادعا‌های آژانس را فاقد پایه حقوقی می‌داند.
چشم‌انداز پیش رو؛ سناریو‌های ممکن
در شرایط فعلی، چند سناریو قابل‌تصور است: نخست اینکه، مذاکرات استانبول موفق باشد و گامی به‌سوی احیای گفت‌و‌گو‌های مستقیم یا غیرمستقیم با آمریکا برداشته شود.
سناریو دوم این است که مکانیسم ماشه فعال شود و ایران وارد یک رویارویی تازه با غرب شود؛ با تبعات احتمالی برای اقتصاد و روابط بین‌المللی‌اش.
در سناریو سوم، اما وضعیت فعلی ادامه می‌یابد؛ یعنی تعلیق تحریم‌ها باقی بماند، ولی فضای ابهام و فشار سیاسی-رسانه‌ای افزایش یابد.
ایران باید بازی را به زمین دیپلماسی بکشاند
اروپا همچنان میان فشار و تعامل سرگردان است. مکانیسم ماشه را همچون شمشیری بالای سر ایران نگه داشته، اما در عین حال، راه مذاکره را هم نبسته است. تصمیم نهایی به تهران برمی‌گردد که آیا می‌خواهد در استانبول، مسیر جدیدی باز کند یا همچنان در مسیر تقابل گام بردارد.
