واکنش قدرتهای جهانی به جنگ ایران و اسرائیل معنادار و قابل توجه بوده است. روسیه و چین، دو متحد استراتژیک تهران، با اتخاذ مواضعی محتاطانه و بیطرف، تلاش کردهاند از هرگونه درگیری مستقیم یا جانبداری آشکار پرهیز کنند.
دیدارنیوز: یک کارشناس سیاست خارجه میگوید: باید در نظر بگیریم که هر کشوری منافع ملی خودش را در نظر میگیرد. روسیه در منازعه ایران و اسرائیل بیطرف است چراکه رابطه قوی و نزدیکی با اسرائیل دارد. حتی اتحادیه جماهیر شوروی نیز اولین کشوری بود که موجودیت اسرائیل را به رسمیت شناخت؛ بنابراین قابل انتظار نیست که در دعوای بین ایران و اسرائیل، روسیه طرف ایران را بگیرد؛ اما اگر جنگ به جنگ ایران و آمریکا کشیده شود، ممکن است مواضع روسها در حمایت از ایران تندتر و جانبدارانهتر شود.
روزهایی که آسمان خاورمیانه از دود و صدای موشکها پوشیده شده و سایه سنگین یک جنگ تمامعیار میان ایران و اسرائیل بر منطقه افتاده است، چشم جهان، نگران سرنوشت یکی از حساسترین جنگهاست. درگیریهایی که تا دیروز در قالب عملیاتهای نیابتی و حملات محدود باقی مانده بود، حالا به سطحی از تنش رسیده که دیگر غیرنظامیان هم قربانی حملات اسرائیل شدهاند.
در این میان، واکنش قدرتهای جهانی نیز معنادار و قابل توجه بوده است. روسیه و چین، دو متحد استراتژیک تهران، با اتخاذ مواضعی محتاطانه و بیطرف، تلاش کردهاند از هرگونه درگیری مستقیم یا جانبداری آشکار پرهیز کنند.
روسیه و چین که از متحدان راهبردی ایران به شمار میروند، در نشست اخیر شورای امنیت سازمان ملل حملات نظامی اسرائیل به خاک ایران را محکوم کردند. با این حال، نوع موضعگیری این دو کشور نشان میدهد که در مجموع با احتیاط نسبت به تحولات اخیر برخورد کردهاند.
در این نشست اضطراری که روز جمعه برگزار شد، نمایندگان پکن و مسکو ضمن انتقاد شدید از اقدامات اسرائیل، خواستار توقف فوری روند رو به افزایش تنشها شدند و نسبت به عواقب گسترده بینالمللی این درگیریها هشدار دادند. دولت چین همچنین اعلام کرده آماده است در مسیر کاهش تنشها نقشآفرینی سازندهای داشته باشد.
اگرچه ایران توافقات راهبردی متعددی با هر دو کشور چین و روسیه امضا کرده، اما تاکنون نشانهای دال بر حمایتهای فراتر از سطح دیپلماتیک یا سیاسی از سوی این کشورها مشاهده نشده است.
امیرعلی ابوالفتح، کارشناس مسائل بینالملل در پاسخ به اینکه چرا روسیه و چین واکنش منفعلانهای نسبت به جنگ ایران و اسرائیل داشتند؟ به اقتصاد ۲۴ گفت: «اگر منظور راه حل دیپلماتیک یعنی صدور بیانیه و محکوم کردن باشد که این اقدام را انجام دادند؛ اما اگر منظور این باشد که چرا وارد جنگ نمیشوند و به ایران کمک تسلیحاتی نمیکنند، باید پاسخ داد که در این مواقع معمولا کشورها به صورت علنی خود را درگیر جنگ نمیکنند.»
وی ادامه داد: «به جز آمریکا که آشکارا حمایت خود را از اسرائیل اعلام میکند، باقی کشورها چنین موضعگیری نمیگیرند. از این رو شاید هم الان دارد کمکهایی از سوی چین و روسیه صورت میگیرد ولی ما خبر نداریم و رسانهای نمیشود. در عین حال باید در نظر بگیریم که هر کشوری منافع ملی خودش را در نظر میگیرد. روسیه در منازعه ایران و اسرائیل بیطرف است چراکه رابطه قوی و نزدیکی با اسرائیل دارد.»
این تحلیلگر سیاست خارجه ضمن بیان اینکه یهودیان روسیه قدرتمند هستند و رابطه نزدیکی با اسرائیل دارند، خاطرنشان کرد: «حتی اتحادیه جماهیر شوروی نیز اولین کشوری بود که موجودیت اسرائیل را به رسمیت شناخت؛ بنابراین قابل انتظار نیست که در دعوای بین ایران و اسرائیل، روسیه طرف ایران را بگیرد؛ اما اگر جنگ به جنگ ایران و آمریکا کشیده شود، ممکن است مواضع روسها در حمایت از ایران تندتر و جانبدارانهتر شود.»
ابوالفتح در پاسخ به اینکه آیا ایران در حالی که مذاکرات خود با آمریکا را آغاز کرده بود، میتوانست جلوی این جنگ را بگیرد؟ گفت: بارها عنوان کردهام که آمریکاییها توافق نمیخواهند، بلکه تمکین میخواهند. آمریکا به دنبال توافق با ایران نبود بلکه میخواست شرایطش را به ایران تحمیل کند. این شرایط بسیار سخت و دشوار بود و چیزی از ایران میخواستند که پذیرشش از سوی ایران بسیار سخت بود. درست است که دونالد ترامپ تاکید میکرد که ایران نباید سلاح اتمی داشته باشد ولی از نظر او سلاح اتمی نداشتن یعنی موشک نداشتن، یعنی غنیسازی صفر. کما اینکه روز چهارشنبه رافائل گروسی اعلام کرد که هیچ مدرک معتبری مبنی بر اینکه ایران به شکل سیستماتیک به سمت سلاح اتمی رفته، وجود نداشته است.»
وی ادامه داد: «با این تفاصیل خود آمریکاییها میدانستند که ایران به دنبال بمب نیست ولی در ذیل این شرط عدم داشتن بمب هستهای، موضوعات دیگری مدنظرشان بود. از آنجایی که خواسته آمریکاییها خواسته بزرگی بود و امکان پذیرش آن از سوی ایران وجود نداشت، کار به جنگ کشید. اگر ایران همه این شرایط آمریکا را از روز اول میپذیرفت، بله جنگ نمیشد، اما باید تسلیم این کشور میشد.»
