جنجال‌های بی‌پایان «میرسلیم»؛ از مردم طلبکار است؟

دیدارنیوز: مصطفی میرسلیم، عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام، در ویدیویی که به‌تازگی از او منتشر شده، درباره شیوه قیمت‌گذاری بنزین عنوان کرد: کشور دائما در حال فروش نفت است تا پول در بیاورد و بنزین بخرد تا مردم آن را مفت بسوزانند و آلایندگی آن را در حلق مردم کنند؛ این روند به جایی نمی‌رسد. باید دید چه ایراداتی در گفته‌های این عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام وجود دارد؟

موضوع افزایش قیمت بنزین در شرایط نابه‌سامان اقتصادی، همواره مردم را برانگیخته است. مردمی که با مشکلات متعدد اقتصادی روبه‌رو هستند، هر روز باید نگران اظهارنظر مسئولان باشند تا مبادا آن‌ها ناگهان قصد گران کردن بنزین را داشته باشند.

در تازه‌ترین اقدام انتقاداتی از سوی یکی از اعضای مجمع تشخیص مصلحت نظام در مورد قیمت بنزین مطرح شده است تا بار دیگر در آستانه ورود به سال جدید، نگرانی‌‎های مردم افزایش یابد.

مصطفی میرسلیم در ویدئویی که به تازگی از او منتشر شده، درباره نرخ بنزین عنوان کرد: کشور دائما در حال فروش نفت است تا پول در بیاورد و بنزین بخرد تا مردم آن را مفت بسوزانند و آلایندگی آن را در حلق مردم کنند. این روند به جایی نمی‌رسد.

به گفته او، ارزش سوخت به سه تا چهار سنت سقوط کرده است. قیمت همه چیز را افزایش دادند، اما به قیمت سوخت کاری ندارند. این روند به بن‌بست می‌رسد.

وی ادامه داد: در حال حاضر مصرف روزانه سوخت ۱۳۰ میلیون لیتر است. با این روند باید سال دیگر ۹ میلیارد دلار برای واردات بنزین هزینه شود. باید به مردم اعلام کرد که اگر کسی خواست بیشتر از سهمیه ۶۰ لیتر خود بنزین استفاده کند، باید قیمت بنزین وارداتی را پرداخت کند.

در گفته‌های عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام، مغالطات بسیاری وجود دارد که در ادامه به آن پرداخته می‌شود.

آیا اختصاص پول نفت به واردات بنزین تقصیر مردم است؟

میرسلیم در اظهارات خود به موضوع واردات بنزین از پول نفت سخن به میان آورد. این در حالی است که کمبود بنزین در داخل کشور، عمدتا ناشی از فرسودگی زیرساخت‌ها و بهره‌وری پایین پالایشگاه‌های کشور است که امکان تولید بنزین متناسب با تقاضا را به وجود نمی‌آورد.

از سوی دیگر، مطابق ماده دو آیین‌نامه اجرایی قانون هوای پاک مصوب هیات‌وزیران، اگر توزیع بنزین در کشور روزانه از ۸۵ میلیون لیتر فراتر برود، وزارت نفت الزامی به توزیع بنزین یورو ۴ در کشور ندارد.

کرامت ویس‌کرمی، مدیرعامل شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی ایران، روز دوشنبه ۱۴ آبان در نشستی خبری عنوان کرد: مصرف بنزین به ۱۲۴ میلیون لیتر در روز رسیده و الزامی به توزیع بنزین یورو ۴ وجود ندارد. بنزین توزیع‌شده در کشور اکتان پایین‌تری نسبت به استاندارد یورو ۴ دارد و تنها در برخی کلان‌شهر‌ها کیفیت بنزین منطبق با استاندارد یورو ۴ است. این اقدام برای افزایش تولید بنزین صورت گرفته است.

با کاهش کیفیت بنزین توزیع‌شده، مشکلات زیادی برای سوخت‌گیری خودرو‌ها ایجاد شده است. به دلیل پایین بودن کیفیت بنزین تولیدی، خودرو‌ها نیاز به مصرف سوخت بیشتری پیدا کرده‌اند. بسیاری از خودرو‌ها بر اساس استاندارد‌های یورو ۴ و یورو ۵ طراحی شده‌اند و وقتی بنزین با کیفیت پایین به باک آن‌ها وارد می‌شود، مصرف سوخت آن‌ها به طور چشم‌گیری افزایش می‌یابد.

این امر در بلندمدت موجب فرسودگی سریع‌تر خودرو‌ها شده که خود باعث افزایش بیشتر مصرف بنزین می‌شود، چراکه خودرو‌های فرسوده معمولا نیاز به سوخت‌گیری بیشتر دارند. مسئولان فکر می‌کردند با کاهش کیفیت بنزین تولیدی، می‌توانند تولید آن را افزایش دهند تا مشکل کمبود بنزین حل شود؛ غافل از اینکه به دلیل کیفیت پایین بنزین، مصرف سوخت خودرو‌ها بیشتر شده است.

حامی خودروسازی داخلی توجهی به مصرف بی‌رویه سوخت توسط خودرو‌های داخلی ندارد!

یکی از دلایل افزایش مصرف بنزین، کیفیت پایین خودروسازی داخلی است. میرسلیم که حامی خودروسازی داخلی و ممنوعیت واردات خودرو‌های خارجی است، به این موضوع توجه ندارد که بسیاری از خودرو‌های تولیدشده در داخل کشور، بیش از دو برابر خودرو‌های خارجی بنزین مصرف می‌کنند.

این بدان معناست که در کنار افزایش مصرف بنزین به دلیل کیفیت پایین بنزین، موضوع پرمصرف بودن خودرو‌های داخلی نیز بر روند افزایش مصرف بنزین اثرگذار بوده است.

تقاضای بنزین تابع حمل‌ونقل است و بخش بزرگی از آن را حمل‌ونقل ضروری تشکیل می‌دهد. مردم بنزین را شبانه‌روز نمی‌خورند و آن را در باک خودرو‌هایی می‌ریزند که خودروسازان داخلی آن را با انواع رانت و یارانه تولید کرده‌اند.

فرسودگی زیرساخت‌ها؛ یکی از عوامل اصلی کمبود بنزین

فرسوده بودن پالایشگاه‌ها و انجام نشدن تعمیرات به دلیل نبود سرمایه‌گذاری، منجر به کاهش بهره‌وری در پالایشگاه‌ها شده است. این بدان معناست که نفت اختصاص یافته به پالایشگاه‌ها به دلیل فرسوده بودن آن‌ها در این فرایند هدر می‌رود.

هدررفت سرمایه ملی در پالایشگاه‌های کشور صورت می‌گیرد. از این رو، اگر مسئولان نسبت به اختصاص پول نفت به واردات بنزین گلایه دارند، باید ابتدا نسبت به توسعه پالایشگاه‌های کشور، بهبود خودروسازی و افزایش کیفیت بنزین اهتمام ورزند.

پیش‌تر، محمدرضا جعفری، پژوهشگر محیط زیست و توسعه، در گفتگو با تجارت‌نیوز عنوان کرد: از میان ۱۰ پالایشگاه کشور، هفت پالایشگاه فرسوده است و به تعمیرات، تغییرات اساسی و تحول تکنولوژیک نیاز دارد.

مفت بودن بنزین یا کاهش ارزش دلار؟

عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام در حالی بر مفت بودن بنزین تاکید دارد که روند کاهش ارزش پول ملی و افزایش نرخ ارز را در تحلیل خود در نظر نمی‌گیرد.

تاکنون در چندین مرحله قیمت بنزین افزایش یافته است؛ اما هر بار به دلیل افزایش تورم، قیمت بنزین تعدیل شده است. کسانی که دم از مفت بودن بنزین می‌زنند، باید توجه داشته باشند که در شرایط تورم افسارگسیخته کنونی، با هر بار افزایش قیمت بنزین، نهایتا قیمت آن تعدیل می‌شود و کارایی مدنظر مسئولان را ندارد.

پیش‌شرط افزایش قیمت بنزین، توجه به زیرساخت‌های بیان‌شده و همچنین بهبود وضعیت اقتصاد کلان است. در این زمینه باید اشاره کرد که در برنامه چهارم توسعه، روند افزایش پلکانی قیمت بنزین متناسب با تورم وجود داشت و قرار بود هر سال درصد اندکی به قیمت حامل‌های انرژی افزوده شود. این روند نهایتا توسط مجلس هفتم متوقف شد و چند سال بعد در زمان دولت محمود احمدی‌نژاد، دو بار بنزین گران شد. اما با کاهش ارزش پول ملی و تورم افسارگسیخته بار دیگر قیمت بنزین تعدیل شد.

این اتفاق در آبان ۹۸ نیز رخ داد و مردم با افزایش ناگهانی قیمت بنزین روبه‌رو شدند؛ موضوعی که مشکلات بسیاری برای اقتصاد و جامعه به‌وجود آورد و نهایتا با کاهش ارزش پول ملی بار دیگر تعدیل شد. لازم به ذکر است که خود افزایش قیمت بنزین بر تشدید تورم اثرگذار بوده است.

آن‌طور که آرش نجفی، رئیس کمیسیون انرژی اتاق بازرگانی ایران، در شانزدهمین جلسه هیئت نمایندگان اتاق عنوان کرد، در آبان ۹۸ و پس از افزایش سه برابری قیمت بنزین، فقط در طول سه ماه تورم ۶۸ درصدی بر کشور تحمیل شد.

روند مذکور نشان می‌دهد که پیش‌شرط هر اقدامی در زمینه بنزین، توجه به زیرساخت‌های پالایشگاه‌ها، توسعه حمل‌ونقل عمومی متناسب با تقاضای جامعه، توجه به مشکلات خودروساز‌های داخلی و از همه مهم‎‌تر کاهش تورم، کاهش ارزش ارز و افزایش ارزش پول ملی است.

عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام به گرانی‌ها اشاره می‌کند و خواستار گران شدن بنزین است. در این زمینه باید پرسید چرا قیمت همه کالا‌ها می‌تواند افزایش یابد، اما همواره در برابر افزایش دستمزد کارگران متناسب با تورم مقاومت می‌شود؟ این کالا‌ها و خدمات گران را چه کسی قرار است خریداری کند وقتی قدرت خرید مردم روز به روز کاهش می‌یابد؟

مردمی که هرروز با مشکلات متعدد معیشتی و گرانی‌های متعدد روبه‎‌رو هستند، نمی‌توانند افزایش قیمت بنزین در شرایط کنونی جامعه را تاب بیاورند؛ اما به نظر می‌رسد که آخرین موضوعی که مسئولان به آن توجه می‌کنند معیشت مردم است.