قالیباف بر صندلی لرزانی خواهد نشست!

دیدارنیوز ـ سرویس سیاسی*: در مورد انتخابات مجلس دوازدهم و آرایش سیاسی این مجلس و برندگان و بازندگان این انتخابات با علیرضا خوشبخت تحلیلگر مسائل سیاسی به گفت‌وگو نشستیم. خوشبخت صرف‌نظر از مسئله مشارکت یا عدم مشارکت در انتخابات و در مورد ترکیب سیاسی مجلس دوازدهم معتقد است که گر چه جبهه پایداری به لحاظ تعداد نمایندگان در مجلس آینده پیروز نشده است، اما این جریان به لحاظ سیاسی پیروز این انتخابات است.

این تحلیلگر مسائل سیاسی تاکید دارد که هر چند قالیباف دوباره رئیس مجلس خواهد شد، اما نزاع سختی در قلب اصولگرایان به راه افتاده است و جبهه پایداری روز به روز بیشتر بر کل جریان اصولگرایی و مرکز بلوک قدرت مسلط می‌شود.

آنچه در پی می‌آیند پرسش‌های دیدارنیوز و پاسخ‌های علیرضا خوشبخت است

ترکیب مجلس دوازدهم و آرایش نیرو‌های سیاسی حاضر در آن را چطور می‌بینید؟ آیا همچنان که گفته می‌شود، این انتخابات شکست بزرگی برای قالیباف و یک پیروزی برای جبهه پایداری و اصولگرایان تندرو بود؟

در مورد مشارکت یا عدم مشارکت در این انتخابات بحث‌های زیادی در جامعه و در میان گروه‌های سیاسی مختلف مطرح بود که در جای خود باید بیشتر هم مورد بررسی قرار گیرد و احتمالا مهم‌ترین مسئله در مورد انتخابات مختلف تا اطلاع ثانوی همین مباحث خواهد بود. اما من در این جا فارغ از این بحث مهم تنها بر نتایج این رخداد تمرکز می‌کنم.

برای قضاوت دقیق در مورد ترکیب سیاسی مجلس دوازدهم باید منتظر ماند تا گرایش سیاسی و عملکرد راه یافتگان بیشتر مشخص شود. اما آن چنان که بررسی‌ها تا این جا نشان می‌دهد در مجلس آینده هم تعداد زیادی از افراد بدون گرایش سیاسی بارز از شهرستان‌ها و حوزه‌های انتخابیه تک نماینده به مجلس راه پیدا کرده‌اند. تعداد این عده را می‌توان در حدود ۱۰۰ نفر دانست. تجربه نشان داده است که این افراد در مجلس به طیف رادیکال هیچ یک از جناح‌های سیاسی نزدیک نمی‌شوند و با جریانات میانه‌رو جناح مسلط همکاری می‌کنند. این گروه در مجالس نهم و دهم به علی لاریجانی و در مجلس یازدهم به قالیباف نزدیک بودند. آن‌ها کمتر در مسائل سیاسی ورود می‌کنند و عمده دغدغه آن‌ها مربوط به مسائل حوزه انتخابیه و مسائل محلی است. در ضمن هر دوره تعداد زیادی از آن‌ها برای بار اول به مجلس وارد می‌شوند و عمر کاری آن‌ها هم یک دوره است و تجربه سیاسی چندانی ندارند. به نظر این گروه در مجلس ۱۲ هم در اکثریت هستند.

حدود ۷۰ نفر از لیست شورای ائتلاف یعنی بخش مرکزی اصولگرایان به مجلس راه یافته‌اند. جبهه پایداری هم با احتساب راه یافتگان تهران تاکنون بیش از ۴۰ کرسی کسب کرده و با فرض پیروزی ائتلاف «امنا» در دور دوم انتخابات تهران و حتی پیوستن چند نفر دیگر بعید است که فراکسیون آن‌ها بزرگتر از مجلس فعلی باشد. ۴۰ نفر هم از لیست صدای ملت و اصلاح‌طلبان به مجلس راه یافته اند. به این ترتیب به لحاظ تعداد کرسی‌ها جبهه پایداری به پیروزی خاصی نرسیده است.

اما فراکسیون جبهه پایداری به لحاظ امکانات سیاسی، تجربه کار جمعی و سازمان یابی فراکسیونی و از همه مهم‌تر عزم و اراده سیاسی در وضعیت بسیار بهتری از سایرین هستند. آن‌ها در تهران به پیروزی رسیده‌اند و نمایندگان تهران به صورت سنتی رهبران سیاسی مجلس هستند.

اگر چه آرا راه یافتگان تهران به مراتب کمتر از دوره قبل است، اما جبهه پایداری نشان داد که سازمان یافته‌ترین آرا را در بدنه اصولگرایان در اختیار دارد و این بدنه سیاسی راضی به هیچ ائتلافی با سایر جریان‌های اصولگرا نیست و حتی در صورت مصالحه رهبران از آن‌ها تبعیت نمی‌کند. از این نظر جبهه پایداری به لحاظ سیاسی به یک برتری مهم در مقابل قالیباف و سایر اصولگرایان دست یافته است.

عمکرد لیست صدای ملت و اصلاح طلبان را چطور ارزیابی می‌کنید؟

اصلاح‌طلبان در این انتخابات یکی از جدی‌ترین شکاف‌های عمر این جریان سیاسی را تجربه کردند. بخشی از احزاب اصلاح طلب که از قضا احزاب مهمی به شمار می‌روند علی رغم نظر اکثریت جبهه اصلاحات به صورت غیررسمی در انتخابات شرکت کردند. محوریت سید محمد خاتمی هم در این انتخابات به صورت واقعی و علنی در کل جبهه اصلاحات با چالش روبرو شد و به نظر حسن روحانی برای طیف محافظه‌کار اصلاح‌طلبان موقعیتی محوری یافته است. این شکاف به زودی و در جریان انتخابات ریاست جمهوری سال ۱۴۰۴ خود را بیشتر نشان خواهد داد و اگر تدبیری برای ترمیم آن نشود کار حتی به جدایی رسمی خواهد رسید.

اما در مورد نتیجه انتخابات طبعا لیست صدای ملت و لیست‌های اصلاح‌طلبان در شهرستان‌ها با فرستادن ۴۰ نفر به مجلس پیروز انتخابات نیستند، اما با توجه به رویگردانی شدید بدنه اجتماعی و مسئله رد صلاحیت‌ها و شکاف شدید سیاسی در جبهه اصلاحات فرستادن ۴۰ نفر به مجلس و تشکیل یک فراکسیون کوچک نمی‌تواند شکست هم تلقی شود. مسئله کیفیت نیرو‌ها در این جا هم مطرح است.

این که عزم و اراده و تعهد سیاسی در میان ۴۰ نفر راه یافته از لیست صدای ملت و اصلاح‌طلبان چقدر باشد و آن‌ها چقدر توان کار منسجم داشته باشند. متاسفانه کارنامه جریان اصلاحات در امر اداره فراکسیون‌های پارلمانی چندان روشن نیست.

اصولگرایان این انتخابات و درصد مشارکت در آن را مشت محکمی به دهان استکبار خارجی و تحریم کنندگان داخلی می‌دانند، آیا واقعا این مشت زده شد؟

انتخابات یک پدیده سیاسی است و از مقوله مشت و دعوا بیرون است! واقعیت این است که مطابق آمار رسمی مشارکت در انتخابات ۴۱ درصد بوده است که در قیاس با انتخابات مختلف در تاریخ جمهوری اسلامی رقم بالایی نیست. به نظر می‌رسد در این انتخابات آن‌ها که از صندوق رای کناره گرفته‌اند برای تغییر روش خود قانع نشدند. از سوی دیگر پراکندگی شدید آرا و کاهش رای نفرات راه یافته به مجلس هم یک پدیده مهم است که در این انتخابات تشدید هم شده است. به عبارت بهتر محوریت جریان‌های سیاسی رسمی حتی در میان مشارکت کنندگان در انتخابات هم با چالش جدی مواجه شده و این جریان‌ها توان جلب نظر رای دهندگان را ندارند.

در نهایت مجادلات سیاسی در مجلس آینده را چطور پیش‌بینی می‌کنید؟

احتمالا فراکسیون اصلاح‌طلبان و ائتلاف شانا و نمایندگان بدون گرایش سیاسی مشخص در انتخابات ریاست مجلس حول قالیباف جمع خواهند شد. جبهه پایداری به احتمال بسیار زیاد برنده انتخابات ریاست نخواهد بود، اما در ادامه کار جبهه پایداری با تکیه بر توان سیاسی فراکسیون منسجم خود و حمایت‌های ساختاری از آن ابتکار عمل بیشتری خواهد داشت. باید دید آیا قالیباف و نیروهایش توان حفظ ائتلاف با سایرین و مقاومت در برابر پایداری را دارند یا خیر؟ به هر حال این دوره مجلس برای آن‌ها جدال مرگ و زندگی هم هست، جبهه پایداری با تمام توان برای کنار زدن آن‌ها از مرکز بلوک قدرت به میدان آمده است و این نزاع سختی در قلب جریان حاکم اصولگرایی خواهد بود.

*تهیه و تنظیم: اسفندیار عبداللهی