نظارت استصوابی یعنی نظارت موثر و فعال

دیدارنیوز: سخنگوی شورای نگهبان گفت: نظام جمهوری اسلامی ایران برآمده از خواست مردم است و این افتخار را دارد که در طول ۴۵ سال گذشته به طور میانگین هر سال یک انتخابات برگزار کرده است.

هادی طحان نظیف عضو حقوقدان و سخنگوی شورای نگهبان صبح چهارشنبه ۹ اسفند ۱۴۰۲ در آستانه برگزاری همزمان انتخابات ششمین دوره مجلس خبرگان رهبری و دوازدهمین دوره مجلس شورای اسلامی در نشستی خبری با حضور نمایندگان رسانه‌های داخلی و خارجی که در مرکز همایش‌های بین‌المللی صداوسیما برگزار شد، یا بیان اینکه «انتخابات در جمهوری اسلامی ایران امری تعیین کننده و محوری است و در روز‌هایی که برخی ملت‌ها با صندوق رای غریبه هستند نظام جمهوری اسلامی برخاسته از رای ملت است» گفت: تمام مسئولان نظام جمهوری اسلامی ایران بصورت مستقیم یا غیر مستقیم توسط مردم انتخاب می‌شوند.

انتخابات در حدود ۶۰ هزار شعبه اخذ رای برگزار می‌شود

وی افزود: انتخابات امسال در حدود ۶۰ هزار شعبه اخذ رای و در بیش از ۹۰ هزار نقطه در سراسر کشور برگزار می‌شود و در فرایند بررسی صلاحیت‌های داوطلبان انتخابات مجلس بیش از ۱۵ هزار نفر یعنی حدود ۷۵ درصد از افراد ثبت نامی‌ها تایید صلاحیت شدند.

سخنگوی شورای نگهبان با بیان اینکه در حال حاضر برای هر کرسی بیش از ۵۲ نفر رقابت می‌کنند، عنوان کرد: با اینکه قاطبه ملت ایران مسلمان هستند، اما اقلیت‌های دینی ما کرسی‌های مشخص و ثابتی در مجلس دارند و این موضوع از ابتدای انقلاب وجود داشته است. همچنین در این انتخابات از میان اقشار مختلف سنی و شغلی در میان تأیید صلاحیت شدگان حضور دارند. در انتخابات خبرگان رهبری نیز ۱۴۴ نفر به رقابت می‌پردازند.

بار اصلی نظارت بر انتخابات بر دوش مردم است

طحان نظیف تاکید کرد: از حضور همه افراد شایسته و نخبگان کشور در انتخابات استقبال می‌کنیم و این موضوع را مغتنم می‌دانیم و به آن افتخار می‌کنیم؛ با توجه به تعداد بالای افراد تایید صلاحیت شده، زمینه رقابت فراهم است.

وی با اشاره به مردمی بودن سازوکار‌های نظارت بر انتخابات در کشور گفت: در انتخابات‌ها نمونه بی نظیری از جمع سپاری به مردم را مشاهده می‌کنیم و به نحوی می‌توان گفت که بار اصلی نظارت بر انتخابات بر دوش مردم است. در این دوره ۲۳۰ هزار ناظر مردمی حضور دارند که هیچکدام رابطه استخدامی با شورای نگهبان ندارند، اما با آموزش‌هایی که دیدند در امر نظارت در فرایند انتخابات به شورای نگهبان کمک می‌کنند. همچنین حدود ۶۲ هزار نفر به عنوان نمایندگان کاندیدا‌ها در امر نظارت به ما کمک می‌کنند و همچنین ۸۰۰ هزار نفر عوامل اجرایی حضور دارند.

سخنگوی شورای نگهبان با بیان اینکه ۲۵۰ هزار نفر مسئولیت تامین امنیت انتخابات ۱۱ اسفند را بر عهده دارند، عنوان کرد: در حدود ۱۷۰۰ شعبه اخذ رای انتخابات بصورت الکترونیکی برگزار می‌شود و امیدواریم با تمهیداتی که صورت گرفته در خصوص سه راهبرد صداقت، امنیت و سلامت به تحقق مشارکت پرشور و حداکثری مردم به تعیین سرنوشت خود بینجامد.

شورای نگهبان نسبت به هیچ گروه سیاسی توجه خاصی ندارد

طحان نظیف در ادامه این نشست خبری در پاسخ به پرسشی درباره تعداد نامزد‌هایی که انصراف دادند، گفت: در این زمینه اطلاع دقیق ندارم، اما بر اساس زمان‌بندی انتخابات داوطلبان تا ساعت ۸ روز گذشته فرصت انصراف داشتند.

وی در پاسخ به پرسش دیگری مبنی بر اینکه آیا برای شورای نگهبان مهم است که کدام لیست به مجلس بروند؟ تاکید کرد: خیر؛ شورای نگهبان نسبت به هیچ گروه سیاسی توجه خاصی ندارد.

سخنگوی شورای نگهبان در پاسخ به پرسشی درباره مقایسه شرایط انتخابات در ایران و سایر کشور‌ها به ویژه کشور‌های مدعی حقوق بشر اطهار کرد: در شورای نگهبان بررسی‌هایی داریم و بر اساس آن، این تعداد تأیید صلاحیت شده را در انتخابات کشور‌های دیگر مشاهده نکردیم.

طحان نظیف در پاسخ به پرسش دیگری درباره رای گیری از ایرانیان خارج از کشور در انتخابات ۱۱ اسفند گفت: در خصوص انتخابات ریاست جمهوری رای‌گیری در خارج از کشور انجام می‌شود، اما در خصوص انتخابات مجلس، چون این انتخابات بصورت منطقه‌ای برگزار می‌شود، طبیعتاً امکان رای گیری برای ایرانیان خارج از کشور فراهم نیست.

وی در پاسخ به پرسش دیگری درباره رد صلاحیت حسن روحانی در انتخابات مجلس خبرگان رهبری با بیان اینکه هر انتخاباتی شرایط و قانون خود را دارد، تاکید کرد: بر اساس قانون انتخابات مجلس خبرگان که به تصویب اعضای این مجلس رسیده شرایطی در نظر گرفته شده که بر اساس آن فق‌های شورای نگهبان باید صلاحیت افراد را مورد بررسی قرار دهند. ممکن است کسی شرایطی را داشته باشد و در ادامه این شرایط را از دست داده باشد.

عدد نهایی تایید صلاحیت‌شده‌ها ۱۵ هزار نفر از میان ۲۰ هزار نفر ثبت‌نام کننده است

سخنگوی شورای نگهبان در پاسخ به پرسشی درباره تخلفات انتخاباتی گفت: تا الان تخلفی در شورای نگهبان دریافت نکردیم. بر اساس قانون انتخابات، شورای نگهبان ناظر انتخابات است و در تمامی مراحل انتخابات بر آن نظارت دارد و بر اساس این قانون بررسی صلاحیت‌ها تا زمان صدور اعتبارنامه صورت می‌گیرد.

طحان نظیف در پاسخ به پرسش دیگری درباره آمار تعداد رد صلاحیت‌ها و همچنین آمار اعتراضات به این موضوع و تعداد افراد تایید صلاحیت شده اظهار کرد: بر اساس قانون انتخابات، مکانیزم مشخصی برای بررسی صلاحیت‌ها پیش‌بینی شده است که بررسی صلاحیت‌ها بر اساس آن صورت می‌گیرد؛ قانون مراحل متعددی را در این خصوص پیش بینی کرده است که همه را پشت سر گذاشتیم که عدد نهایی تایید صلاحیت شده‌ها ۱۵ هزار نفر از میان ۲۰ هزار نفری است که برای داوطلبی در انتخابات ثبت‌نام کرده بودند.

وی در ادامه این نشست خبری در پاسخ به پرسش دیگری درباره جزییات افراد تایید صلاحیت شده در انتخابات مجلس گفت: حدود ۱۲ یا ۱۴ درصد تعداد ثبت نامی‌ها خانم‌ها بودند. بر اساس قانون انتخابات مجلس سن قانونی ۳۰ تا ۷۵ سال است؛ حدود ۴۰۰ نفر دهه هفتادی و بیش از ۳ هزار نفر دهه شصتی داریم.

نظرسنجی‌ها نشانگر مشارکت بالا در انتخابات است

عضو حقوقدان شورای نگهبان در پاسخ به پرسش دیگری درباره پیش‌بینی از میزان مشارکت در انتخابات ۱۱ اسفند گفت: در کشور ما همیشه موضوع مشارکت در انتخابات‌های مختلف در نوسان بوده است لذا این نوسان را همیشه داشتیم، اما همیشه بین متوسط و بالا بوده است؛ مشاهدات میدانی ما از فضایی که این روز‌ها در کشور حاکم است و همچنین نظرسنجی‌های دانشگاهی، نشان از مشارکت بالا است.

طحان نظیف در پاسخ به پرسشی درباره انتقادات به شورای نگهبان تاکید کرد: شورای نگهبان یک نهاد عالی حقوقی است که مبتنی بر قانون و مکانیزم‌های پیش‌بینی شده قانونی انجام وظیفه می‌کند و نکته اعضای آن حقوقی است و به هیچ عنوان حزبی و سیاسی و جناحی نیست و در هیچ کدام از پرسشنامه‌ها برای ثبت نام، افراد هیچ الزامی برای اعلام گرایش سیاسی خود ندارند. کسانی که دارای شرایط قانونی باشند می‌توانند در آن فرایند حضور داشته باشند. جنس کار شورای نگهبان به نحوی است که درباره افراد به نوعی قضاوت می‌کند و طبیعی است که انتقاداتی درباره عملکرد این شورای مطرح شود.

وی در پاسخ به این پرسش که چه شرایطی برای رد و تایید صلاحیت داوطلبان انتخابات وجود دارد، گفت: همانطور که گفتم مواد ۳۱ الی ۳۳ قانون انتخابات مجلس شورای اسلامی شرایط داوطلبی نمایندگی مجلس را تعیین کرده است.

برخلاف برخی کشور‌ها در کشور ما رای دادن اجباری نیست

سخنگوی شورای نگهبان در پاسخ به پرسشی درباره انتخابات آزاد گفت: بر اساس معیار‌های حقوقی، انتخابات آزاد انتخاباتی رقابتی با تنوع رویکرد‌ها است. به نظر می‌رسد که تمام مولفه‌های انتخابات آزاد در انتخابات جمهوری اسلامی ایران حاکم است و حتی بر خلاف برخی کشور‌ها در کشور ما رای دادن اجباری نیست و مجازاتی برای رای ندادن در نظر گرفته نشده است.

طحان نظیف در پاسخ به این پرسش که با توجه به رد صلاحیت برخی نمایندگان مجلس آیا احساس می‌کنید که این موضوع موجب یاس و ناامیدی است؟ گفت: در کشور ما برای هر کرسی ۵۲ نفر رقابت می‌کنند.

وی در پاسخ به پرسش دیگری درباره نظارت شورای نگهبان بر وعده‌های انتخاباتی کاندیدا‌ها اظهار کرد: در فصل هفتم قانون انتخابات این موضوع پیش بینی شده است و بر این اساس دادن وعده‌های خارج از اختیارات قانونی به صراحت جرم تلقی شده و مجازات‌هایی نیز برای آن پیش بینی شده است.

سخنگوی شورای نگهبان در پاسخ به پرسشی درباره رویکرد مجلس جدید درباره روابط با آمریکا و تاثیرات آن بر تحولات منطقه گفت: پیشگو نیستم و این مردم هستند که ترکیب مجلس آینده را تعیین خواهند کرد. مجلس در کشور ما جایگاه رفیعی دارد و طبیعتاً یک مجلس قوی می‌تواند تصمیمات مهمی را در عرصه‌های داخلی و خارجی داشته باشد.

حق انتخاب و تعیین سرنوشت بر عهده مردم است

طحان نظیف در پاسخ به پرسشی درباره تاثیرات مشارکت در انتخابات در ایران اظهار کرد: از ابتدای پیروزی انقلاب اسلامی تاکنون بطور میانگین هر سال یک انتخابات داشتیم و میانگین میزان مشارکت در کشور ما رقمی قابل توجه است و جمهوری اسلامی ایران جزو کشور‌هایی است که میزان مشارکت در آن بالاست. آنچه مهم است این است که در کشور ما خواست و اراده مردم حرف آخر را می‌زند.

سخنگوی شورای نگهبان در پاسخ به پرسشی درباره انتقادات به شورای نگهبان درباره «نظارت استصوابی» تصریح کرد: شورای نگهبان بر اساس قانون عمل می‌کند و نظارت استصوابی بر اساس آنچه در قانون پیش‌بینی شده یعنی نظارت موثر و فعال به این معنا که بررسی شود که امور بر اساس ضوابط قانونی صورت بگیرد و انحرافی از مسیر قانون صورت نگیرد. طبیعتاً هدف از این نظارت نیز سلامت انتخابات است و آنچه مهم است و ما بر آن تاکید داریم این است که حق انتخاب و تعیین سرنوشت بر عهده مردم است و کاری که شورای نگهبان انجام می‌دهد حداقل‌هایی است که در قانون پیش‌بینی شده است.

طحان نظیف در پاسخ به پرسشی درباره زمان تایید انتخابات توسط شورای نگهبان گفت: پس از انتخابات، قانون مهلتی برای دریافت گزارش‌های تخلفات پیش‌بینی کرده که مدت آن ۷ روز است. مهلت بررسی‌های هیات‌های نظارت نیز ۷ روز است و سپس شورای نگهبان در اسرع وقت به اعلام نظر نهایی درباره صحت انتخابات خواهد پرداخت.

وی در پاسخ به پرسش دیگری در خصوص وجود خلأهایی در قانون انتخابات تاکید کرد: مبنای کار نهادی حقوقی مثل شورای نگهبان قانون انتخابات است و یکی از نهاد‌هایی که به لحاظ کارشناسی بیشترین اشکالات را در ادوار قبل نسبت به قانون انتخابات داشته شورای نگهبان بوده است و با وجود نظرات کارشناسی، همواره بر اساس قانون عمل کرده است. بعد از ابلاغ سیاست‌های کلی انتخابات توسط رهبری، عملا این مطالبه از طرف اقشار مردم و دستگاه‌های درگیر در حوزه انتخابات نسبت به اصلاح قانون انتخابات صورت گرفت و اخیرا شاهد اصلاحیه‌ای در این زمینه بودیم که گرچه اصلاحیه‌ای روبه جلو بود، اما همچنان نیازمند تدقیق و جامعیت بیشتری است و امیدواریم در ادوار آینده ارتقا پیدا کند.

عضو حقوقدان شورای نگهبان در پاسخ به پرسش که اگر میزان مشارکت مردم در انتخابات قابل قبول نباشد، تمهیدات شورای نگهبان چیست؟ تاکید کرد: این مردم هستند که از حق خود استفاده می‌کنند و ان‌شاءالله طی روز‌های آینده شاهد حضور پرشور مردم برای تعیین حق سرنوشت خود هستیم؛ پیش بینی‌ها آن است که حضور مردم مطلوب و بالا خواهد بود.

ردصلاحیت حسن روحانی

طحان نظیف در پاسخ به پرسشی درباره فرآیند بررسی صلاحیت‌ها و همچنین ابراز تعجب درباره رد صلاحیت حسن روحانی به عنوان فردی که ۲ دوره رئیس جمهور بوده است در انتخابات مجلس خبرگان رهبری تاکید کرد: در کشور ما انجام انتخابات براساس قانون و ضوابط قانونی صورت می‌گیرد و طبیعتاً هر انتخاباتی قانون و شرایط خودش را دارد؛ آن‌چه در کشور ما مهم است این است که هیچ‌کس مصون از قانون نیست، هیچ‌کس مصون از نظارت نیست و طبیعتاً ممکن است افرادی سوابقی داشته باشند، ولی در طول زمان این شرایط را برای انتخابات یک مجلس یا یک سمت از دست بدهند.

وی افزود: وظیفه‌ای که برعهده شورای نگهبان گذاشته شده، احراز آن شرایط اولیه در خصوص انتخابات‌هایی است که در قانون اساسی برعهده شورای نگهبان گذاشته شده است.

سخنگوی شورای نگهبان در پاسخ به این پرسش که آیا این شورا ارزیابی از مدل‌های بررسی صلاحیت‌ها در انتخابات‌های دیگر کشور‌ها انجام داده است؟ گفت: پژوهش‌هایی را در پژوهشکده شورای نگهبان در این خصوص انجام دادیم؛ شورای نگهبان مجری قانون است و خودش اقدام به قانون نویسی نمی‌کند و طبیعتاً اگر تجریبات دیگر کشور‌ها به لباس قانون درآید، ما هم پایبند به قانون هستیم؛ در این زمینه نیز بار‌ها اعلام کرده‌ایم که می‌توانیم تجاربی که داریم و مواردی که در پژوهش‌ها دست می‌یابیم به لحاظ کارشناسی به مجالس قانون‌گذار منتقل کنیم.

طحان نظیف در ادامه این نشست خبری در پاسخ به پرسشی درباره سیاست‌های کلی شورای نگهبان در مقابله با حملات نرم‌افزاری به انتخابات تصریح کرد: از ماه‌ها قبل تمهیدات لازم در همه حوزه‌هایی که انتخابات با آن مواجه است توسط دستگاه‌های مربوطه اندیشیده شده است.

وی در پاسخ به پرسشی درباره حضور برخی چهره‌های فاقد چهره سیاسی از جمله برخی از طنزپردازان و بازیگران به عنوان داوطلب انتخابات و تاثیر دغدغه‌های نمایندگان در روند بررسی صلاحیت گفت: قانون انتخابات ما حداقل‌هایی را پیش بینی کرده است از جمله این حداقل‌ها شروط سنی و مدرک تحصیلی و عدم محکومیت و التزام به قانون جمهوری اسلامی است و بررسی برنامه‌های افراد در حیطه کار شورای نگهبان نیست.

سخنگوی شورای نگهبان با تاکید بر اینکه ما کاندیدا‌ها را به درجه یک و ۲ تقسیم نمی‌کنیم، افرود: ما کاندیدا‌ها را به افراد عادی و ویژه و عام و خاص تقسیم نمی‌کنیم و افرادی که حداقل‌های قانونی را دارند طبیعتاً می‌توانند در معرض رای مردم قرار بگیرند و مردم ما نیز مردم باهوشی هستند و طبیعتاً بهترین انتخاب را رقم می‌زنند.

احتمال افزایش آرای سفید در انتخابات ۱۱ اسفند

طحان نظیف در پاسخ به پرسشی درباره برنامه شورای نگهبان در خصوص احتمال افزایش آرای سفید در انتخابات ۱۱ اسفند اظهار کرد: تنوع میان کاندیدا‌ها زیاد است و جریانات سیاسی مختلف فهرست‌های متعددی را به مردم معرفی می‌کنند و حتی کسانی که قبلاً گفته بودند افرادی را نداریم امروز در حال معرفی افراد خود در قالب لیست‌های مختلف هستند. از لحاظ سیاسی و همچنین اقشار و اصناف و رده‌های سنی مختلف در میان کاندیدا‌ها حضور دارند و مردم نیز در این روز‌ها مشغول بررسی و مطالعه برنامه‌ها و مشاهده مناظره‌ها هستند و تا روز انتخابات فرصت دارند تا در این زمینه مطابق سلیقه خود انتخاب کنند و رای خود را به صندوق بیندازند.

وی در پاسخ به پرسشی درباره ادعای یکی از نماینده‌های فعلی در خصوص عدم تایید صلاحیت به دلیل افشاگری درباره روابط ایران و روسیه تاکید کرد: بر اساس قانون اساسی، عموم مردم به ویژه نمایندگان مجلس در اظهار نظر آزاد هستند. من هم می‌دیدم گاهی اوقات برخی افراد بنا به تصور خود اظهار نظر‌هایی می‌کردند در این زمینه که علت عدم تایید صلاحیت آن‌ها چنین موضوعاتی است، ولی همانطور که پیشتر اعلام شد ۲۲ نماینده‌ای که صلاحیت آن‌ها تایید نشد به شورای نگهبان آمدند و مواردی که درباره آن‌ها وجود داشت، برای آن‌ها مطرح شد. همچنین درباره فردی که در پرسش اشاره شد، به هیچ عنوان چنین موضوعی مطرح نبوده است.

عضو حقوقدان شورای نگهبان در پاسخ به این پرسش که شورای نگهبان چه دلایلی برای نامزد‌هایی که رد صلاحیت شدند دارد؟ اظهار کرد: مبنای ما قانون انتخابات است و در هر انتخاباتی این مبنا‌ها متفاوت است؛ برای مثال در انتخابات مجلس خبرگان شرط علمی توسط قانونگذار تعیین شده است و اکثر افرادی که صلاحیت‌شان در این انتخابات تأیید نشد، از این شرط برخوردار نبودند.

طحان نظیف ادامه داد: در انتخابات مجلس هم قانونگذار شرایطی را پیش‌بینی کرده است که نسبت به این شرایط ما بررسی لازم را انجام می‌دهیم و ممکن است دلیل رد صلاحیت هر فردی با دیگری متفاوت باشد.

سخنگوی شورای نگهبان در پایان در پاسخ به پرسشی درباره مقایسه تعداد افراد تایید صلاحیت شده در انتخابات ۱۱ اسفند نسبت به انتخابات‌های گذشته گفت: نسبت به دوره قبل تعداد ثبت نامی‌ها افزایش پیدا کرده است و این نشان می‌دهد که مردم در حل مشکلات و مسائل کشور دغدغه دارند. تعدادی که در این دوره تایید صلاحیت شدند نیز به اندازه تعداد ثبت نامی‌های دوره گذشته است و این نشان از فراهم بودن رقابت برای همه اقشار و گروه‌های سیاسی است و ان‌شاءالله مردم انتخاب نهایی را خواهند داشت.