سناریوي معلم تمام‌وقت!

دیدارنیوز - طرح «معلم تمام وقت» از ابتکارات معاونت توسعه، مدیریت و پشتیبانی وزارت آموزش و پرورش است که این روزها موجب نارضایتی و اعتراض بسیاری از فرهنگیان شده است. ماجرا از آنجا شروع شد که الهیار ترکمن، معاون توسعه و مدیریت و پشتیبانی با اعلام تصویب طرح معلم تمام‌وقت در شورای توسعه مدیریت گفت: با افزایش 6ساعت اضافه تدریس کاملا اختیاری در هفته به معلمان، 25 درصد به فوق‌العاده ویژه اضافه خواهد شد. وی مزایای این طرح را با احتساب حقوق مستمر ۱۲ ماه، نداشتن تاخیر پرداخت‌های حق‌التدریس و محاسبه در پاداش پایان‌خدمت و حقوق بازنشستگی عنوان می کند. همچنین می افزاید: معلمان به‌ازای کسر۶ ساعت از حق‌التدریس‌شان و قرار گرفتن آن در اضافه‌تدریس، ماهانه ۲۴ ساعت اضافه‌تدریس خواهند داشت که تقریبا معادل همان مقدار پولی که از حق‌التدریس۲۴ ساعته دریافت می‌کردند، از افزایش ۲۵ درصد افزایش حق شغل‌شان دریافت خواهند کرد؛ با این تفاوت که این مبلغ را در پایان هرماه دریافت کرده و در بازنشستگی‌شان محاسبه خواهد شد و در ۱۲ ماه سال پرداخت خواهد شد.اما معلمان با طرح این موضوع که اکنون به عنوان کارمند نیمه وقت نیستند که بخواهند به معلم تمام وقت تبدیل شوند، معتقدند این نوع طرح ها در ابتدا اختیاری است و بعد از اجرا احتمال این وجود دارد که در سال‌های آتی به‌صورت یک طرح اجباری به فرهنگیان تحمیل شود. در ادامه نظر برخی کارشناسان حوزه آموزش و پرورش را راجع به طرح معلم تمام وقت بخوانید:

«پس از مطرح شدن طرح معلم تمام وقت، پرسش ها و نقدهای فراوانی از سوی معلمان و کارشناسان در ارتباط با آن منتشرشد، اما ارائه دهندگان بدون روشن کردن زوایای مبهم این طرح بر خوب بودن و مزایای آن اصرار دارند.ناگفته پیداست در هر زمینه تخصصی و شغلی ، شاخص‌های علمی و پژوهشی برای ارزیابی طرح ها و برنامه های مرتبط با آن حوزه وجود دارد و زمانی طرحی خوب و دارای مزیت قلمداد می شود که حايز این شاخص ها باشد. «حفیظ‌ا... مشهور» ،كارشناس آموزشي در اين باره مي گويد: حال ارائه‌دهندگان طرح معلم تمام وقت، نیز باید تعریفی از شاخص ها و ویژگی‌های یک طرح خوب در آموزش و پرورش به عنوان مهم‌ترین نهاد اجتماعی و فرهنگی یک کشور داشته باشند و بر این اساس میزان انطباق طرح مورد نظر را با این تعریف بیان كنند. در حالی که طی چند سال اخیر با افزایش آمار دانش‌آموزان کلاس ها در مدارس دولتی، بر خستگی و فشارهای جسمانی و روانی معلمان افزوده شده است، باید منتظر پاسخ این سوال بود که چگونه حضور بیشتر معلم در این‌گونه کلاس های غیر استاندارد که هیچ گونه شباهتی با فضای اتاق های تصمیم گیری و برنامه‌ریزی طرح های آموزشی ندارد، به نفع معلم خواهد بود. چگونه می‌خواهیم شعار سند چشم انداز کشور برای ایستادن ایران در رتبه اول علمی منطقه را بدون فراهم کردن اسباب و زیرساخت‌های آموزش و پرورش کیفی تحقق بخشیم.مشهور تاكيد مي‌كند: درست در همین روزهایی که هدف از طرح معلم تمام وقت کمک به بهبود معیشت معلمان بیان می شود، بسیاری از کلاس های دوره ابتدایی با گنجاندن چهار ساعت دروس هنر و ورزش در یک روز،آن روز را بدون معلم سپری می‌کنند، چراکه آموزش و پرورش حاضر به پرداخت مبلغی به عنوان حق التدریس به آموزگاران دارای تقلیل ساعت تدریس نیست و ترجیح می دهد یک روز کامل دانش آموزان در مدرسه رها باشند اما هزینه ای بابت حضور و اضافه کار ی معلم‌شان نپردازد. حال چگونه می توان پذیرفت که به یکباره معیشت معلم دغدغه طراحانی شده است که هر روز شرایط کاری برای معلمان را سخت تر کرده اند.به نظر می رسد اتاق فکر آموزش و پرورش خود باید مخالف اول این‌چنین طرح‌هایی باشد و با الگو گیری از نظام های آموزشی موفق دنیا فرصتی را برای مطالعه، پژوهش و آماده سازی معلمان فارغ از هر دغدغه ای فراهم کند اما ظاهرا این اتاق فکر، ریاضت اقتصادی را اولویت اول و جایگزین کیفیت آموزشی قرار داده است و خود محلی برای پیشنهاد و تصویب طرح های ضد‌آموزشی و به زعم خودشان، طرح خلاقانه شده است تا آخرین تیشه ها را بر ریشه و پیکر نحیف نهاد تعلیم و تربیت وارد كند.

علی بهشتی نیا، ديگر كارشناس آموزش و پرورش نيز در اين باره معتقداست: پس از قانون خدمات کشوری و طرح رتبه بندی معلمان، حال نوبت طرح جدید معلم تمام وقت است که ذهن آشفته معلمان را آشفته تر کند. رو نمایی از طرح معلم تمام وقت در ماه گذشته و حضور قابل تامل علی‌الهیار ترکمن (معاون توسعه مدیریت و پشتیبانی وزارت آموزش و پرورش) در برنامه گفت‌وگوی ویژه خبری شبکه دوي سیما در این هفته خبر مهم آموزش و پرورش برای فرهنگیان بود که اما و اگرهایی نیز داشت. آقای الهیار با تاکید بر اختیاری بودن طرح، افزایش 18 درصدی فوق العاده ویژه و تاثیر این افزایش بر احکام بازنشستگی فرهنگیان، از طرح معلم تمام وقت تمام قد دفاع کردند. تا زمانی که جزيیات این طرح منتشر نشده است، نمی‌توان نقد و تحلیلی دقیق به آن داشت؛ اما با نگاهی گذرا به کلیات طرح معلم تمام وقت می توان دریافت كه جنس این طرح با طرح های پیشین و ابتر وزارت آموزش و پرورش یکسان است. بهشتي نيا مي‌افزايد: تجربه تاریخی معلمان نشان می دهد که همواره طرح های پیشین و طرح هایی چون معلم تمام‌وقت با هدف صرفه جویی در منابع مالی آموزش‌و‌پرورش و با شعارهایی پر طمطراق، چون کمک به معشیت و اقتصاد معلم و بهبود کیفیت آموزش برای دانش‌آموزان بوده است. با بی تفاوتی دولت ها از گذشته تا به امروز و ناکارآمدی تصمیم گیران نظام آموزشی و ایجاد شکاف چند لایه میان معلمان و وزرات آموزش و پرورش، اعتماد جامعه ی فرهنگیان از این وزارتخانه رخت بر بسته است و معلمان دیگر نمی توانند با عینک خوش بینی به طرح های آموزش و پرورش و مجلس نگاه کنند.جناب آقای الهیار ترکمن! معلمان چگونه می‌توانند به طرح ظاهرا اختیاری شما خوش‌بین باشند، زمانی که آن‌ها تجربه تلخ طرح تدریس 6 ساعت مدیران و معاونان را همراه خود دارند؟ طرح 6 ساعت تدریس مدیران و معاونان هم در ابتدا با هدف فاصله نگرفتن آن‌ها از تدریس و شعارهایی از این دست آغاز شد و در نهایت به غیر از تضییع حقوق مدیران و معاونان و دانش آموزان و بی اعتبار شدن درس هایی چون انشا و ورزش و هنر، نتیجه ای در بر نداشت. از شروع اجرای این طرح زمان زیادی نمی گذرد و مدیران و معاونان فراموش نکرده اند که این طرح نیز با قید اختیار آغاز شد و امروز به اجبار مقید شده است.وي تصريح مي كند: معلمان حق دارند بپرسند پس از چند دهه سرانجام قانون خدمات کشوری چه شد و چرا هیچگاه اجرایی نشد؟ معلمان حق دارند بپرسند سرانجام طرح رتبه بندی معلمان به کجا رسید؟ معلمان حق دارند بپرسند کدام طرح وزارتی در چند دهه گذشته کیفیت آموزش و معیشت معلمان را بهبود بخشیده است؟ و کسی هم حق ندارد به نام معلم و دفاع از معیشت و حقوق معلمان و آموزش با کیفیت، برای معلمان امید واهی ایجاد کند. جناب آقای الهیار ترکمن بهبود حقوق و معیشت معلمان هیچ قید و شرط و طرحی نمی خواهد و بهتر است به عنوان عالی ترین مقام مالی وزارتخانه به پرسش‌های معلمانی پاسخ دهید که اعتمادشان از طرح های شما و وزارت متبوع و دولت محترم برای تغییر وضعیتشان سلب شده است.

آموزش و پرورش با تفسیری یک سویه از عبارت تمام وقت شدن معلمان در تدارک افزایش ساعات تدریس معلمان، ازسقف 24 ساعت فعلی به 36 ساعت، می خواهد معلمان نیز مانند دیگر کارکنان دولت از صبح شنبه تا عصر پنج شنبه را به کار پیشِ پا افتاده تدریس! در فضای کلاس محصور کند. فروغ تیموریان، ديگر كارشناس فرهنگي نيز با بيان اين مطلب چند سوال مطرح كرده و خطاب به مسئولان آموزش و پرورش مي گويد: اگر ساعات کاری معلم افزایش یابد‌ چه نفعی برای دانش آموز و نظام آموزشی دارد؟ جناب معاون! مگر کار کردن های ۲۴ ساعته و ۲۵ ساعته نیمه وقت است که تصمیم بر تمام وقت کردن آن گرفته شده است؟ جناب وزیر! چه اصراری بر جا انداختن این طرح اجباری دارید؟ با این کارمی خواهید بگویید معلم تا حالا نیمه وقت کار می کرده اند و حالا شما در حال اصلاح این طرح هستید‌‌؟ وي مي گويد: شکی نیست که تبدیل معلم‌ به فردی که مانند ماشین با وجود خستگی از صبح تا عصر تدریس کند با بحث کیفیت آموزشی تناقض دارد و به ضرر دانش آموز است. از این گذشته مانند روز روشن است که این طرح، طرحی برای صرفه جویی در هزینه ها و جبران کمبود دبیردر حال و آینده است اما درد آنجاست که مدیران غیرصادقانه آن را طرحی رفاهی برای معلمان معرفی می کنند. حتی اگر این طرح منجر به افزایش حقوق معلمان هم بشود، تدریس این ساعت‌های طولانی برای آموزش بسیار زیان آور و مخرب است. این طرح با چه نظر سنجی‌اي در حال پیاده شدن است. داده های نظرسنجی از کجا استخراج شده و تا چه حد صحیح و درست بوده است؟ تمام وقت شدن معلمان را با رفع دغدغه های معیشتی، باید مانند استادان دانشگاه در تلاش موثر آنان در خود- انگیزشی، بالندگی شغلی، ارتقای صلاحیت‌های حرفه ای، پژوهش، مطالعه، تولید علم و ایجاد فرصت مطالعاتی- پژوهشی جست‌وجو کرد؛ نه در تحمیل کارِ د ومعلم، به یک معلم. علی رغم وجود فضای مخالفت با این طرح به نظر می رسد مسئولان آموزش و پرورش با لجاجت زیاد و یک‌سو نگری سعی در اجرای آن دارند و حرف‌های‌شان را هر بار از یک تریبون به گوش معلمان می‌رسانند.به گفته وي، اجرای این طرح در ادامه سلاخی کردن لایحه رتبه بندی با چاقوی صرفه جویی، علاوه بر کاشتن بذر ناامیدی در دل معلمان، حاصلی جز به ضعف کشاندن مدارس دولتی ندارد. چه کسی جوابگوی فشار کاری زیاد بر معلم هاست؟ رفتن در کلاس های ۳۵ تا ۴۰ نفره که معلم مجال یک لحظه استراحت را ندارد یا دست و پنجه نرم کردن با مشکلات جسمانی در سال‌های پایانی کارش ‌را چگونه توجیه می کنید؟ زیر نظام هایی مانند ارزشیابی، نظام جامع هدایت تحصیلی، برنامه درسی و تولید محتوا... تنها در کنار معلم باانگیزه و توانمند قادرند به نظام آموزشی، جانی دوباره بخشیده وپویایی را در دل آموزش زنده نگه دارند.چنین نگاه ایستا، مکانیکی و شاید قرون وسطایی به حرفه معلمی، از جمله موانع محکمی است که برنامه درسی را در رسیدن به اهداف خود، ناکام گذاشته است. اصرار پی در پی در اجرایی شدن غلط و زود هنگام چنین طرح هایی، این شائبه را تقویت می کند که سناریویی از پیش تهیه شده که قصد دارد با فرو کاستن ازجایگاه شغلی معلم به کارمندی، اعتبار و جایگاه تخصصی آن را هدف قرار بدهد.این طرح جز افزایش معلمان خسته و بی انگیزه، مدارس شلوغ، دونوبته و پر تراکم و نهایتا کوچ اجباری جمع کثیری از دانش آموزان مدارس دولتی به مدارس غیر دولتی هیچ پیامد دیگری در پی نخواهد داشت.