تقدم حل مساله اوکراین بر برجام

دیدارنیوز ـ عباس آخوندی*: تنش میان ایران و اروپا رو به فزونی است و هیچ نشانه‌ای از اهرم‌های مهار وجود ندارد. ریشه‌ی این موضوع به تلقی غرب از همراهی ایران و روسیه در جنگ اوکراین باز می‌گردد و مساله‌ی برجام در آن نقش پررنگی ایفا نمی‌کند. زیان‌های این رویارویی غیرقابل جبران و برای هیچ است و این افکار عمومی ملت ایران را بسیار آزار می‌دهد. بی‌گمان پیامد‌های این درگیری؛ فعلا در مرحله‌ی لفظی تعادل منطقه‌ای را به زیان کشور‌های منطقه و به سود اسرائیل تغییر خواهد داد. عبور از این مرحله نیازمند هوشمندی فراتر از دولت مستقر است. باشد سیاست‌سازان تدبیری بیندیشند.

به فضای رسانه‌های غربی که نگاه کنید بسیار ملتهب است. دیشب مصاحبه یکی از نماینده‌های مجلس اروپا را مستقیم گوش کردم به وضوح می‌گفت ما در پی این هستیم که طی فرایندی اساسا مشروعیت ج. ا. ایران را در نظام بین الملل سلب کنیم. باید ریشه‌ی این هدف‌گذاری را جستجو کرد و آن را خشکاند. گرهی که با دست باز می‌شود را با دندان باز نمی‌کنند. فضای بسیار شدیدی علیه ایران در افکار عمومی جهان شکل گرفته‌است. نه تنها رسانه‌های بین‌المللی که حتی رسانه‌های کوچک محلی در غرب و رسانه‌های زرد مرتب مسائل ایران را بزرگنمایی و افکار عمومی را برای هرگونه عملیات احتمالی علیه ایران آماده می‌کنند. در این فضا، پاسخ‌های پرخاشگرانه و به‌ظاهر از موضع قدرت، دقیقا بازی در زمین جنگ‌سالاران است. این نوع موضع‌گیری‌ها تنها شواهد مورد نیاز آنان را تکمیل می‌کند. اگر پیش از جنگ اوکراین تنها لابی اسرائیل در غرب در پی امنیتی کردن پرونده ایران بود، اکنون این مساله عمومیت یافته ‎است و این آستانه‌ی پرمخاطره‌ای برای هیچ است. به‌خاطر داشته‌باشیم که نتانیاهو با توجه به بحرانی که در درون دارد، حتما در پی صدور بحران به خارج است. از این‌رو، در این شرایط باید از هر گونه رویارویی مستقیم خودداری کرد. باید فضا را آرام ساخت.

در فضای پیش‌گفته، حل مساله اوکراین برای ایران در وضعیت حاضر نسبت حل مساله هسته‌ای و مذاکرات برجام از فوریت بیشتری برخوردار است. غربی‌ها به واقع، از بحث هسته‌ای ایران هیچ‌گاه نگرانی جدی‌ای نداشته‌اند و از آن بیشتر به عنوان یک بهانه و ابزاری برای کنترل ایران در نظام بین‌الملل استفاده می‌کرده‌اند و می‌کنند. این دامی بود که آنان برای ایران پهن کردند و ایران شوربختانه، داوطلبانه و کورکورانه وارد آن شد و ۲۰ سال است که کشور گرفتار است. ایران از توسعه عقب ماند، تجارت مختل، تورم سر به فلک کشید و فقر همه‌گیر شد، جامعه فروپاشید و روند سراشیبی همچنان ادامه دارد. با این وجود، کمتر رابطه‌ی ایران و غرب به رویارویی مستقیم کشیده‌شد. لیکن، اروپائیان در مورد اوکراین، حساسیت دیگری دارند. چون آنجا یک صحنه‌ی رویارویی تمام عیار غرب و روسیه است و امنیت. زندگی‌شان مطرح است. روس‌ها با رندی و نامردی تمام و ما هم با بی‌تدبیری و موقعیت ناشناسی تمام وارد بازی روس‌ها شدیم. کشور‌ها در باره‌ی امنیت خود با هیچ‌کس شوخی ندارند. هم‌چنان‌که ما با هیچ‌کس در دوران جنگ شوخی نمی‌کردیم. ایران باید به نحو اطمینان‌بخشی و مستقل از مذاکرات برجام خود را از بحث درگیری روسیه-اوکراین جدا کند. یک ساعت زودتر بهتر. ایران هیچ‌گونه منافعی در این جنگ ندارد. لجبازی و مقاومت در این ارتباط، هیچ مبنای برای منافع ملی و یا توجیه اخلاقی ندارد.

دستگاه سیاست خارجی باید به‌صورت شفاف و آشکار با اتحادیه اروپا وارد مذاکره مستقیم و بی‌واسطه شود و بگوید که در این ارتباط آمادگی دارد که در رابطه ابهام زدایی کند و بی‌طرفی خود را در عمل به‌اثبات برساند. این اقدام به مفهوم ضعف نیست. توضیح، رفع ابهام و اجتناب از نزاع شرط عقل است. روس‌ها نیز باید موقعیت ایران را درک کرده و از ایران درخواست درگیری در نزاعی که ایران هیچ سمت ماجرا نیست، نداشته باشند.


*وزیر پیشین مسکن و شهرسازی