اولین هدف بایدن در سفر به منطقه این است که عربستان را راضی کند تا نفت بیشتری برای اروپا مخصوصا اروپای جنوبی تولید کند و مساله دوم این است که یک نوع آشتیکنان در سیاست بایدن برای سفر به منطقه با عربستان سعودی وجود دارد. مساله بعدی که خیلی اهمیت دارد این است که امکان اینکه رابطه جدیدی بین اسرائیل و عربستان بهوجود آید، خیلی بالاست.
دیدارنیوز: سفر جو بایدن به منطقه دارای اهمیت زیادی است، از این جهت که در لحظه خاصی از شرایط ژئوپلیتیکی منطقه دارد صورت میگیرد. اولین هدف بایدن در سفر به منطقه این است که عربستان را راضی کند تا نفت بیشتری برای اروپا مخصوصا اروپای جنوبی تولید کند که با توجه به جنگی که بین روسیه و اوکراین است با کمبود انرژی در آستانه زمستان مواجه نشوند.
مساله دوم این است که یک نوع آشتیکنان در سیاست بایدن برای سفر به منطقه با عربستان سعودی وجود دارد. بایدن قبل از اینکه به ریاستجمهوری برسد، محمد بن سلمان را قاتل خاشقچی اعلام کرد و وقتی هم که به کاخ سفید آمد، بازهم اعلام کرد که ما باید سیاستی را پیش بگیریم تا عربستان به سمت رعایت حقوق بشر برود و محمد بن سلمان را مذمت کرد. الان این سفر درحالی انجام میشود که محمد بن سلمان غرق در شادمانی و پیروزی است و یک نوع آشتیکنان بین بایدن و محمد بن سلمان دارد صورت میگیرد.
آمریکا نمیخواهد الان با توجه به درگیریای که هم با روسیه در اوکراین دارد و هم با چینیها در مساله تایوان، فضای جدیدی از درگیری نظامی به وجود آورد و یکی از اهدافش این است که منطقه را آرام کند. آمدن بایدن به منطقه شاید مقدمات یک حلقه امنیتی در منطقه باشد و اعضای این حلقه عبارتند از ترکیه- با توجه به روابط نزدیکی که الان ترکیه با اسرائیل پیدا کرده - غیر از ترکیه اردن، امارات، عربستان، مصر و اسرائیل نیز هستند که اگر این حلقه شکل بگیرد که مقدماتش فراهم شده میتواند فضای امنیتی ما را تحت تاثیر قرار دهد.
از اینرو به نظر میرسد زمینههای تشکیل این حلقه امنیتی فراهم شده هرچند ممکن است نه بلافاصله بعد از سفر بایدن مقدمات و زمینه چینیهایش انجام شده و احتمالا با فشاری که اسرائیل و عربستان سعودی و با سفر محمد بن سلمان به مصر و اردن و ترکیه، ائتلاف نظامی یا ناتوی عربی دارد شکل میگیرد تا اینکه تامین کننده امنیت منطقه باشد و آمریکاییها خودشان را تا حدودی از منطقه دور نگه دارند و درگیر مشکلات منطقهای نکنند.
مساله بعدی که خیلی اهمیت دارد این است که امکان اینکه رابطه جدیدی بین اسرائیل و عربستان بهوجود آید، خیلی بالاست. با توجه به اینکه بایدن پرواز مستقیم از اورشلیم به جده خواهد داشت که تابهحال این اتفاق نیفتاده این شک و تردید را تقویت میکند که بایدن به دنبال این است که رابطه بین اسرائیل و عربستان سعودی را تحقق ببخشد. هرچند ممکن است عربستان موانع بزرگی در پیش روی خود داشته باشد، ولی باز زمینههای آن کاملا مهیا شده همانطور که آقای لاپید هم بیانیه تبریکی برای محمد بن سلمان بهخاطر سفر بایدن به منطقه فرستاد که رابطه آنها بهبود بیشتری پیدا خواهد کرد.
مجموعه اینها نشان میدهد که این سفر از اهمیت بالایی برخوردار است و مخصوصا در موقعیت حساسی که منطقه دارد. اما در ارتباط با برجام باید گفت مصاحبهای که بایدن در آستانه سفرش در واشنگتن پست کرد، اعلام کرد که اگر ایران حاضر به توافق نشود ما ایران را تحت فشار قرار خواهیم داد که یکی فشارهای اقتصادی بیشتر و دیگری فشارهای دیپلماتیک است. اما مساله دیپلماتیک خیلی بحث برانگیز شده که در حوزه دیپلماتیک آمریکا چهکار خواهد کرد.
به نظر میرسد در سپتامبر شورای حکام تشکیل میشود و دفعه گذشته ۳۰ تن از ۳۵ نفر حکامی که در شورا بودند به نفع آمریکا رأی دادند و بیانیه اخطاری علیه ایران صادر شد. اگر هدف آمریکا این باشد که در سپتامبر تشکیل شورای حکام را در آژانس بدهد این مرتبه ممکن است پرونده ایران به شورای امنیت برود و تحریمهایی که قبلا سال ۲۰۱۵ علیه ما بود، باز دوباره برخواهد گشت.
دو سال و چند ماهی که از ریاستجمهوری بایدن باقی مانده، ما میتوانیم از فضای ملتهب امروزی دنیا که نیازمند انرژی هستند، استفاده کنیم و نفت و گازمان را صادر کنیم. یک خبرگزاری گفته بود که ایران میتواند روزانه پنج میلیارد دلار درآمد نفتی داشته باشد اگر برجام را امضا کند و صادرات نفتش آزاد شود. این عدد وضعیت اقتصاد ما را دگرگون خواهد کرد.
علی بیگدلی - استاد دانشگاه
