دفاع جاهلانه از ارزش‌ها

دیدارنیوز: در حکایت شماره ۱۴ باب چهارم گلستان سعدی که در باب «خاموشی» است حکایت جذابی وجود دارد که انگار وصف حال بسیاری از کسانی است که قادر به درک اهمیت سکوت نیستند. در این حکایت شیرین آمده است: «ناخوش آوازی به بانگ بلند قرآن همی خواند. صاحبدلی بر او بگذشت. گفت: تو را مشاهره (اجرت) چند است؟ گفت: هیچ. گفت: پس این زحمت خود چندین چرا همی دهی؟ گفت: از بهر خدا می‌خوانم. گفت: از بهر خدا مخوان!» و در ادامه می‌گوید: «گر تو قرآن بر این نمط خوانی/ ببری رونق مسلمانی.»

به نظر می‌رسد، سیستم امروز در حوزه مسائل اجتماعی و فرهنگی به نوعی خودزنی دچار شده است. به این صورت که برخی از افراد و جریانات در دفاع از ارزش‌ها و آرمان‌های بنیادین کشور آنقدر بد عمل می‌کنند که گاهی این دفاع به ضد خود بدل شده و باعث خدشه‌دار شدن ارزش‌ها می‌شوند. نمونه‌هایی از این نوع رفتار‌ها در جریان حمله به سفارت عربستان، حمله به سفارت انگلیس و... به عینه قابل مشاهده است.

رخداد‌هایی که عربستان و انگلیس را از جایگاه «متهم» در کرسی «مدعی» نشانده و فشار مضاعفی را متوجه ایران و دستگاه دیپلماسی کشور کردند. معتقدم قوه عاقله نظام به ویژه در راس هرم تصمیم‌سازی‌ها، موافق یک چنین تصمیماتی نبوده و نیستند، اما گروه اندکی از طرفداران جاهل، حاکمیت را دچار گرفتاری‌هایی کردند که تبعات خسارت‌بار آن همچنان بر دوش کشور سنگینی می‌کند.

اساسا این روز‌ها هر مساله‌ای در ایران به یک کلاف سردرگم بدل می‌شود و نوع خاصی از مازوخیسم در روند کنشگری‌ها و واکنشگری‌ها مشاهده می‌شود. شاید ریشه یک چنین رفتار‌هایی برآمده از دفاع‌های بدی است که پیش از این در خصوص موضوعات مختلف صورت گرفته است. زمانی که رفتار‌های سلبی غیرمنطقی در خصوص پدیده‌ای مانند حجاب در پیش گرفته شود، افکار عمومی حتی در خصوص ارزش‌های واقعی و عینی این فرهنگ متعالی نیز موضع‌گیری سلبی می‌کنند.

اینکه به بهانه حجاب، اجازه داده نشود خانواده‌های ایرانی و زنان کشور از حق طبیعی خود برای تماشای مسابقات فوتبال بهره‌مند شوند، ممکن است اصل فرهنگ متعالی حجاب را نیز خدشه‌دار کند. چرا که گروهی از این ارزش متعالی، دفاع بد و جاهلانه داشته‌اند. این دفاعیات بد و برخورد‌های دوگانه باعث می‌شود تا افکار عمومی در زمان برگزاری همایش سلام فرمانده به عنوان یک حرکت فرهنگی، این پرسش را مطرح کند که اگر حضور زنان در ورزشگاه‌ها اشکال دارد، چرا در زمان برگزاری این همایش، جلوی حضور زنان در ورزشگاه‌ها گرفته نشده و اگر حضور زنان و دختران ایرادی ندارد، چرا در سایر برهه‌ها اجازه حضور به بانوان ایرانی داده نمی‌شود؟

این ابهام باعث می‌شود تا اصل محتوای این همایش که نظام آن را ترتیب داده تا در بطن آن ارزش‌های مورد نظر خود را تبلیغ کند، مورد ابهام قرار بگیرد. این ابهامات زمانی ظهور پیدا می‌کنند که برخورد‌های دوگانه و دفاعیات نامناسبی از ضرورت‌های فرهنگی صورت گرفته باشد. نباید فراموش کرد، موضوع مرگ دختر آبی به دلیل دستگیری در زمان حضور در ورزشگاه آزادی و برخورد‌های سخت با بانوان متقاضی حضور در استادیوم مشهد، حوادثی هستند که مدت زمان زیادی از آن نگذشته است.

این رسوبات فکری باعث می‌شود تا در زمان برگزاری همایش سلام فرمانده، افکار عمومی مدام از خود بپرسد، اگر حضور زنان ایراد دارد، چرا این حجم انبوه از زنان برای حضور در یک همایش، راهی ورزشگاه آزادی شده‌اند و اگر ایرادی ندارد، چرا در طول تمام این سال‌ها این حق طبیعی از زنان و دختران ایرانی دریغ شده است؟ همین امروز که دولت مدام از ضرورت بهره‌برداری از جام جهانی فوتبال سخن می‌گوید، ضروری است که مشکل حضور زنان و دختران ایرانی در ورزشگاه‌ها یک‌بار برای همیشه حل شود.

به نظرم دیگر زمان آن رسیده که سیستم از خودزنی، دست برداشته و تلاش کند، مجموعه گروه‌ها و جریانات کشور را ذیل یک قانون و یک هنجار ساماندهی کند. اینکه برخی افراد و جریانات تصور کنند قدرت و نفوذی فراتر از قانون دارند و مبتنی بر این تصور هر اقدام درست یا نادرستی را می‌تواند انجام دهند، همان دفاع بدی است که نهایتا باعث خدشه‌دار شدن ارزش‌های بنیادین کشور می‌شود. ارزش‌هایی که همه روی آن توافق داریم و حفظ آن‌ها را برای تداوم تاریخ و تمدن ایرانی ضروری می‌دانیم. ارزش‌هایی برای همه فصول و همه اعصار...

اسماعیل گرامی‌مقدم - اعتماد