تریبون نماز جمعه؛ از مسائل زنان تا مصائب ایرانیان

دیدارنیوز: با پایان گرفتن پیک‌های کرونا، حالا در شرایطی اکثر شهر‌های بزرگ، هر جمعه شاهد برپایی مراسم نماز جمعه است که طی هفته‌های گذشته، مباحثی درباره استقلال حوزه از مسائل سیاسی مطرح شد. ماجرا زمانی شروع شد که بعد از دیدار آیت‌الله شبیری‌زنجانی و رییس‌جمهوری، کانال تلگرامی این مرجع تقلید نوشت: «معظم‌له در پاسخ به درخواست حجت‌الاسلام‌والمسلمین رییسی برای ارایه رهنمود فرمودند: ما اهل فن نیستیم که درباره جرح و تعدیل مسائل نظر بدهیم. کاری که از دست بنده ساخته است، دعا برای رفع مشکلات کشور است. مسوولان هم تلاش کنند که اقدامات‌شان خالصانه باشد و ارتباط خود را با اولیای الهی قطع نکنند. اخلاص نتیجه مثبت دارد.» بعضی فعالان سیاسی این واکنش را پاسخ هوشمندانه یک مرجع تقلید خواندند که نمی‌خواهد حوزه‌های علمیه را شریک شکست‌ها و پیروزی‌های سیاستمداران قرار دهد. اما ائمه جمعه همچنان به وظایف سیاسی و اجتماعی خود اصرار دارند و اتفاقا روی موضوعاتی دست می‌گذارند که به نظرشان هم دغدغه مردم است و هم روسای سه قوه می‌توانند با یک دستور و لایحه و بخشنامه حل‌شان کنند.

مهم‌ترین موضوع هم برای این ائمه جمعه، مسائل فرهنگی و مسائل مربوط به پوشش و رفتار زنان است. مثل امام جمعه رفسنجان که این هفته از حرمت دوچرخه‌سواری زنان در انظار عمومی گفته و با بیان اینکه ترویج و تشویق آن، ناشی از «بی‌دینی و نفهمی» و «خدشه‌دار کردن غیرت دینی» است؛ اصغر عسکری همچنین گفته: «اگر رهبری می‌فرمایند دوچرخه‌سواری شرعا حرام است، چرا مجلس این را تبدیل به قانون نکرده که امروز نیروی انتظامی کوتاهی می‌کند؟ وقت‌تان را صرف کار‌های حاشیه‌ای نکنید؛ غیرت دینی را در مردم زنده نگه دارید!» به این ترتیب جدا از اینکه این مساله تا چه اندازه صحیح است، نکته مهم طرح آن به عنوان مساله اصلی مملکت است و مطالبه از مجلس و نیروی انتظامی جهت چشم‌پوشی از حاشیه‌ها! امام جمعه گچساران هم در حالی گفته: «اسب‌دوانی زن در منظر نامحرم که تهییج می‌کند و چشم‌چرانی می‌شود، حرام است و این دولت و آن دولت هم ندارد!» که منطقه گچساران به‌طور تاریخی با تصاویر زنان و مردان عشایر و روی اسب گره خورده و این گزاره لااقل در مورد این شهر نباید صدق کند!

پزشک غیرهمجنس؛ مساله این است!
امام جمعه کرج هم این هفته به مساله دیگری درباره زنان پرداخته و گفته پزشکان زن باید در خدماتی مانند سونوگرافی و معاینات مربوط به دیگر بیماری‌ها برای بانوان خدمت‌رسانی کنند. او تاکید کرده که حداقل در بیمارستان‌های دولتی نباید خدمات مربوط به بانوان توسط پزشکان مرد انجام شود. سیدمحمدمهدی حسینی‌همدانی گفته: «از پزشکان زن استان البرز برای خدمات‌دهی به بانوان در مصلی کرج استفاده می‌شود» و اضافه کرده که در مصلی کرج به این منظور دستگاه سونوگرافی تهیه شده است. این سخنان، اما علاوه بر ائمه جمعه، توسط گروه بزرگی از اصولگرایان نیز پیگیری می‌شود. مثلا در سایت فارس‌من که محلی برای تشکیل کمپین‌های اصولگرایان به شمار می‌رود، تا به حال ده‌ها کمپین در مورد ضروری شدن حجاب و همچنین تفکیک جنسیتی بیمارستان‌ها فعال شده است. جالب اینکه یکی از این کمپین‌ها در حالی مطالبه «ساخت بیمارستان‌های ویژه بانوان که تمام پزشکان، کادر درمان و نیرو‌های خدماتی و اجرایی آن‌ها از زنان باشد» را خطاب به مسوولان در دولت و مجلس انقلابی مطرح کرده که در توضیح علت طرح این خواسته علاوه بر «مشکلات عدیده بانوان عفیف و با ایمان کشور در روند درمان و مراقبت‌های پزشکی»، همچنین به «کمبود ظرفیت تخت‌های بیمارستانی در استان‌ها از جمله استان البرز» اشاره شده تا ضمن «رعایت آرامش روحی و روانی بیماران خانم»، «احکام و ارزش‌های اخلاق اسلامی مبنی بر عدم اختلاط بین محرم و نامحرم» رعایت شود تا «موجب خشنودی حضرت زهرا (س) که فرمودند: بهترین حالت برای زنان آن است که مردان نامحرم را نبینند و مردان نامحرم نیز آنان را ننگرند، شوند.» بدیهی است قسمت بزرگی از جامعه مذهبی ایران، چنین دغدغه‌هایی را دارند، اما مساله این است که وضعیت بیمارستان‌های ایران هم به این شکل نیست که در سراسر کشور پزشکان مرد، بیماری‌های مربوط به زنان را پیگیری کنند. نکته قابل‌توجه اینجاست که کمپین‌های مشابهی که درباره کاهش هزینه‌های بیماران یا مادران در حال زایمان است، در این سایت جایگاهی ندارد.

در فراموشی مسائل ایرانیان
بررسی دقیق دغدغه‌های ایرانیان دشوار است، اما به‌طور مثال سایت «کارزار» که از آن برای جمع‌آوری امضا‌های الکترونیکی استفاده می‌شود، می‌تواند معیار مناسبی برای شناسایی بعضی از این دغدغه‌ها و مسائل باشد. مهم‌ترین کمپین این سایت، مخالفت با طرح‌های محدودکننده اینترنت بین‌المللی و فیلترینگ شبکه‌های اجتماعی است که احتمالا دغدغه تعداد زیادی از جوانان و افرادی است که از این شبکه جهانی استفاده می‌کنند. چند کارزار مربوط به وضعیت فرهنگیان در صدر کارزار‌های موفق این سایت قرار دارد. مسائلی مثل درخواست تجهیز معلمان به ابزار آموزش مجازی، درخواست اجرای رتبه‌بندی فرهنگیان و... یکی دیگر از مسائل سیاسی و اجتماعی مورد توجه کاربران این سایت است. همچنین مخالفت با افزایش سن بازنشستگی و افزایش سنوات تحصیلی و مستمری بر اساس میانگین ۳ سال آخر از دیگر موارد مطرح شده در این سایت است، مساله‌ای که لااقل در رسانه‌های اقتصادی ایران، به اندازه کافی به آن پرداخته نشد. درخواست تجدیدنظر در انتقال آب زاینده‌رود به سایر استان‌ها و تضییع حق کشاورزان اصفهان هم تیرماه امسال و ۶ ماه قبل از اعتراضات اصفهان، مورد توجه کاربران این سایت بوده، اما تا زمانی که این اعتراضات به خیابان کشیده نشد، رسانه‌ها توجهی به آن نکرده بودند.

البته در این سایت مسائل دیگری هم مطرح شده بود. مسائلی مثل درخواست افزایش حقوق سال ١۴٠١ مطابق با ضریب واقعی نرخ تورم، درخواست لغو سربازی اجباری، احتساب سابقه بیمه دوران دانشجویی یا درخواست‌های مکرر برای تعطیلی مدارس در دوران کرونا، درخواست خودداری از بستن درگاه سایت‌های فروش رمزارز و... که هر کدام بازتاب دغدغه قسمتی از مردم جامعه است. شاید مهم‌ترین خواسته ثبت شده در این سایت که مورد حمایت جریان‌های سیاسی روشنفکری هم بوده است، درخواست بازنگری در قوانین مربوط به خروج زنان از کشور بوده که در نوع خود قابل توجه است.

رسانه‌های حاکمیتی و کمپین‌هایی برای فراموشی
به نظر می‌رسد آنچه در کمپین‌های خبرگزاری فارس، بخش‌های خبری صداوسیما و خطبه‌های نمازجمعه مطرح می‌شود، تفاوت معناداری با مطالبات مردم دارد و حتی به نظر می‌رسد اکثر این مطالبات، هماهنگ شده و برای اهداف سیاسی و اقتصادی راه‌اندازی می‌شوند. چنانکه پس از راه‌اندازی چند کمپین علیه سلبریتی‌های بدحجاب، بلافاصله تعدادی از آن‌ها به وزارت ورزش دعوت می‌شوند (یا مجبور به حضور می‌شوند) تا برای کمپین‌های بعدی، بهره‌برداری تبلیغاتی صورت بگیرد. هدف و نتیجه این سخنرانی‌ها و کمپین‌ها و خبرسازی‌ها به اسم نمایندگی افکار عمومی -هرچه که باشد- به مرور مردم را به این باور می‌رساند که راهی برای رساندن مطالبات ساده خود به سطوح بالای حاکمیتی ندارند.