رد صلاحیت علی لاریجانی در انتخابات ریاست جمهوری سال ۱۴۰۰ مهم‌ترین شوک این انتخابات عجیب بود. حالا علی لاریجانی هنوز به شدت پیگیر اعلام رسمی دلیل رد صلاحیت یا «عدم احراز صلاحیت» خود است!
دیدارنیوز ـ مسلم تهوری: مشاور رهبری و عضو حقیقی مجمع تشخیص مصلحت نظام، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در دولت پنجم، بیش از یک دهه ریاست سازمان صداوسیما و بالاخره ۳ دوره ریاست بر مجلس شورای اسلامی تنها بخشی از مسئولیت‌های چهره‌ای است که در انتخابات ریاست جمهوری دوره سیزدهم از سوی شورای نگهبان رد صلاحیت شد.
صحبت از علی لاریجانی است. کمتر کسی باور داشت شورای نگهبان صلاحیت او را تأیید نکند. همه متعجبانه منتظر واکنش از سوی علی لاریجانی بودند، اما وی زیر میز بازی نزد و نظر شورای نگهبان را با متانت کامل پذیرفت و در پیامی اعلام کرد: «راضی به رضای الهی هستم»، داستان به همین‌جا ختم نشد؛ شیخ صادق لاریجانی رد صلاحیت برادر را برنتافت و بعد از اعلام نهایی نامزد‌ها و حذف برادرش به شدت از شورای نگهبان که حدود ۲۰ سال عضو آن بوده، انتقاد کرد. او گفت: «هیچ‌گاه تصمیمات شورا را تا این حد غیرقابل دفاع نیافته‌ام، چه در تأیید صلاحیت‌ها و چه در عدم احراز صلاحیت‌ها». صادق لاریجانی دخالت‌های فزاینده دستگاه‌های امنیتی از طریق گزارش‌های خلاف واقع را در تصمیم‌های شورای نگهبان و نابسامانی‌ها موثر خواند.
شبکه‌های اجتماعی به شایعات پیرامون علل رد صلاحیت علی لاریجانی دامن زدند و دلایل متفاوتی عنوان کردند. از جمله تحصیل دختر علی لاریجانی در آمریکا را عامل رد صلاحیت پدر عنوان کردند.
رئیس سابق مجلس شورای اسلامی، ۱۴ روز بعد از اعلام نامزد‌های نهایی، در بیانیه‌ای کوتاه گزارش‌های داده شده به شورای نگهبان درباره او و خانواده‌اش را کذب خواند.
علی لاریجانی پس از پذیرش نظر شورای نگهبان از این نهاد خواست کلیه دلایل عدم احراز صلاحیت او را بدون هرگونه پرده پوشی به صورت رسمی و عمومی اعلام کند.
عباسعلی کدخدایی، سخنگوی پیشین شورای نگهبان در واکنش به این درخواست در توییتر نوشت که در قانون انتخابات برای اعتراض به عدم احراز صلاحیت و انتشار عمومی دلایل آن حکمی پیش‌بینی نشده است و این در حالی بود که در بند ۱۱ ـ ۲ سیاست‌های کلی انتخابات که در مهرماه ۱۳۹۵ از سوی رهبر انقلاب ابلاغ شد، «پاسخگویی مکتوب در خصوص دلایل ابطال انتخابات و رد صلاحیت داوطلبان در صورت درخواست آنان» به عنوان یکی از وظایف نظارتی شورای نگهبان ذکر شده است.
شورای نگهبان سابق بر این همواره مدعی بود دلایل تایید نشدن صلاحیت داوطلبان انتخابات محرمانه است و حتی در مواردی که خود افراد خواهان اعلام عمومی این دلایل شده‌اند، درخواست آن‌ها بی پاسخ مانده است. منتهی با دستور مقام رهبری می‌بایست رویه کار شورای نگهبان متفاوت باشد.
بیشتر بخوانید: آیا باید رای برائت سیف و عراقچی صادر می‌شد؟
بدین روی پیشتر کدخدایی اعلام کرده بود کسانی که خواهان دلایل عدم احراز صلاحیت هستند می‌توانند درخواست بدهند و به صورت شخصی به آن‌ها اعلام می‌شود. وی در نشست خبری با رسانه‌های داخلی و خارجی که پنج‌شنبه ۲۷ خرداد در سالن همایش‌های صداوسیما برگزار شد گفت: اگرچه در قانون انتخابات ریاست جمهوری ما حکمی را برای بیان دلایل (عدم احراز صلاحیت) نداریم، اما هر کدام از افراد که درخواست کردند آن‌ها را دعوت کردیم. هفته گذشته ۴ نفر را دعوت کردم و مطالب را گفتم و الان هم ۲ نفر دیگر درخواست کردند که در اولین فرصت مطالب را ارائه می‌کنیم.
حواشی پیرامون رد صلاحیت علی لاریجانی فروکش کرده بود تا اینکه هادی طحان نظیف سخنگوی جدید شورای نگهبان چند روز پیش اعلام کرد شرعا و قانونا ممکن نیست دلایل عدم احراز صلاحیت نامزد‌ها اعلام عمومی شود. این گفته‌ها کافی بود تا واکنش علی لاریجانی را درپی داشته باشد. وی نوشت: جناب عالی، در مصاحبه اخیر، درباره اعلام عمومی دلایل عدم احراز صلاحیت نامزد‌ها فرمودید چنین کاری شرعا و قانونا ممکن نیست، زیرا به حیثیت افراد، که امری محترم است، لطمه وارد می‌کند.
این سخن به‌طور کلی درست است. اما درباره افرادی نظیر حقیر، که خود درخواست علنی کردن آن را دارم، وجاهت ندارد و مسئولیت آن برعهده شورای نگهبان نیست. ضمنا این گونه بیانات شما ابهام‌های دیگری نیز ایجاد می‌کند و شفاف کردن موضوع را بیش از پیش ضروری می‌سازد.
این مطلب درباره نهاد‌ها و دستگاه‌هایی که در این تصمیم شورا مشارکت داشته‌اند نیز صادق است. جناب‌عالی جوان تحصیل کرده و متدینی هستید. از ابتدای خدمت در نظام اسلامی، مراقب باشید در بیان و عمل خود به کسی ظلم نکنید، حتی به نحو ایهام.
رئیس سابق صداوسیما در انتهای بیانیه خود از شورای نگهبان خواسته بود به «سیاست کلی مصوب» رهبر جمهوری اسلامی برای پاسخگویی عمل کند.
حساب‌های کاربری علی لاریجانی در شبکه‌های اجتماعی در توضیح «سیاست کلی مصوب» به یکی از بند‌های «دستور حاکمیتی در پی ابلاغ سیاست‌های کلی انتخابات در سال ۹۵» اشاره کردند.
به نظر می‌رسد با توجه به سخنان آیت‌الله سید محمدرضا مدرسی یزدی بعضا شورای نگهبان دلیل خاصی برای رد صلاحیت کاندیداها ندارد. وی در این‌باره گفت: وظیفه شورای نگهبان احراز صلاحیت کاندیدا‌های ریاست جمهوری است. بند ۹ اصل ۱۱۰ قانون اساسی می‌گوید: «امضاء حکم ریاست جمهوری پس از انتخاب مردم صلاحیت داوطلبان ریاست جمهوری از جهت دارا بودن شرایطی که در این قانون می‌آید، باید قبل از انتخابات به تایید شورای نگهبان و در دوره اول به تایید رهبری برسد». نقطه مقابل آن عدم تأیید است. منتهی عدم تأیید به معنای رد نیست یعنی شورای نگهبان با توجه به داده‌هایی که دارد صلاحیت آن‌ها را بررسی می‌کند اگر متوجه شد شروط قانونی موجود است احراز صلاحیت می‌کند، اما اگر بعد از تلاش نتوانست احراز کند رد صلاحیت می‌کند. به عبارت دیگر شورای نگهبان تحقیق می‌کند و هنگامی که صلاحیت کاندیداها را احراز نکرد عدم احراز صلاحیت کاندیدای مورد نظر را اعلام می‌کند نه احراز عدم صلاحیت؛ باید توجه داشت این دو اصطلاح با یکدیگر فرق دارند. در واقع شورای نگهبان کسانی را که رد می‌کند تنها اعلام می‌کند صلاحیت آن‌ها را برای ریاست جمهوری احراز نکرده است و این اصطلاح فرق می‌کند با اینکه بگوید عدم صلاحیت کاندیدا را احراز کردیم.
مدرسی یزدی در ادامه گفت شورای نگهبان هیچ گاه ادعا نکرده کاندیدا‌های رد شده فاقد صلاحیت هستند بلکه اعتراف می‌کند چه بسا بعضی از آن‌ها دارای صلاحیت هم باشند، اما توسط اعضای شورای نگهبان صلاحیتشان احراز نشده است.
نکته مهم در سخنان آیت‌الله مدرسی یزدی این بود که بعضی مواقع پیش می‌آید شورای نگهبان صلاحیت کاندیداها را احراز نمی‌کند، دلیلی هم وجود ندارد. در واقع اعضای شورای نگهبان باید صلاحیت را احراز کنند اما هر چقدر بررسی می‌کنند نهایتا به نتیجه نمی‌رسند و زمانی که چیزی وجود ندارد چطور باید دلایل عدم احراز صلاحیت را عنوان کنند.
پیش از این اعلام شد که دلایل رد صلاحیت علی لاریجانی در انتخابات ریاست جمهوری سال ۱۴۰۰ در نامه‌ای با مهر محرمانه به خود او اعلام شده است. لاریجانی هم در نامه‌ای به شورای نگهبان خواستار حذف این مهر محرمانه از این نامه شده بود تا بتواند این دلایل را به اطلاع عموم برساند. حالا مبحث حقوقی مهم این است که آیا با توجه به این که موارد اعلام شده به علی لاریجانی مواردی است که به شخص او مرتبط است و نه مسائل حکومتی؛ آیا او به لحاظ قانونی حق دارد که با نادیده گرفتن این مهر محرمانه دست به افشای محتوای این نامه بزند؟ امری که حقوقدانان باید به آن پاسخ دهند.
با توجه به شایعاتی که حول محور رد صلاحیت علی لاریجانی منتشر شده به نظر نمی‌رسد شورای نگهبان دلیل خاصی برای ارائه نداشته باشد. اکنون که شخص علی لاریجانی مصرانه خواهان اعلام رسمی دلایل رد صلاحیتش شده محظور شرعی و قانونی نیز وجود نخواهد داشت. اعلام علت و یا علل رد صلاحیت علی لاریجانی جهت تنویر افکار عمومی امری بایسته و روشنگرانه است. خواسته رئیس پیشین مجلس شورای اسلامی حداقل حقی است که وی دارد!
