سفر وزیر خارجه ژاپن به ایران؛ انتظارات تهران از توکیو

دیدارنیوز ـ ولی‌الله قرقانی: وزیرخارجه ژاپن در سفر دوره‌ای، پیش از ایران به مصر، اردن، سرزمین‌های اشغالی، فلسطین، ترکیه و عراق رفت و پس از ایران به قطر سفر خواهد کرد.

موتگی در تهران با ابراهیم رئیسی، ظریف وزیر خارجه کنونی و امیرعبداللهیان معاون اسبق وزیر خارجه و جانشین احتمالی ظریف دیدار و گفتگو خواهد کرد. وی پس از وزیر خارجه عراق، یکی از نخستین مقامات خارجی است که در پی استقرار دولت جدید ایران، با رئیسی و دیگر مسئولان آن رایزنی حضوری خواهد داشت.

موتگی از زمان تصدی پست وزیر خارجه ژاپن، ۶ بار با ظریف دیدار کرده یا با وی گفتگوی تلفنی داشته است. همچون دیگر تاکیدات لفظی مقامات توکیو بر روابط دوستانه و حسنه با تهران، وزیر خارجه ژاپن در آستانه سفر به ایران و در یادداشتی اختصاصی برای ایرنا نیز، روابط تهران و توکیو را دوستانه، دیرینه و تغییرناپذیر توصیف کرد. همین‌که وی ایران را هم در فهرست مقاصد سفر دوره‌ای کنونی قرار داده، نشانگر آن است که توکیو در دوره رئیس جمهور جدید نیز کماکان می‌خواهد سبد تقریبا خالی خود را در نوبت صف روابط با تهران حفظ نماید.

تهران در روابط با توکیو همواره به حسن نیّت این کشور اعتماد کرده است. علیرغم نوسان در روابط با برخی کشورهای غربی، تاکنون ایران سعی در توسعه و ارتقا روابط همه جانبه با ژاپن داشته است. با توجه به اینکه دولت جدید ایران، توسعه روابط با همسایگان، کشورهای آسیایی و شرقی را محور سیاست خارجی خود اعلام کرده است، در دوره جدید هم تحت شرایطی، کمافی السابق روابط با ژاپن جایگاه ویژه‌ای در مناسبات خارجی تهران خواهد داشت.

دکتر یزدان استاد دانشگاه تهران درباره سفر وزیر خارجه ژاپن به ایران، می گوید: «نه تنها ایران، بلکه تمام کشور‌های منطقه غرب آسیا می‌توانند از نقش محوری هم قاره‌ای شرقی برای کاهش تنش‌ها و تقویت صلح و ثبات در غرب آسیا استفاده کنند. ژاپن و تا حدودی کره جنوبی کشور‌های خوش نامی در قارهٔ آسیا محسوب می‌شوند و سطح همکاری‌ها و نفوذ مثبتی که در منطقه دارند، می‌تواند بستر ساز همکاری‌های بلند مدت با غرب آسیا از جمله ایران شود.»

اما واقعیت آن است که در سال‌های اخیر، علیرغم تماس‌های مختلف دولتمردان ژاپن با مقامات ایران، روابط تجاری و اقتصادی دوجانبه، تحت تاثیر پیروی توکیو از تحریم‌های ظالمانه و یکجانبه آمریکا علیه ایران، آسیب جدی دیده و توکیو هیچ ابتکار عملی برای نجات روابط ارایه نداده است. مقامات ژاپن همچنین بدون توجه به نقش متحدان غربی خود در خروج از برجام و تنش آفرینی در غرب آسیا، همچنان تهران را ترغیب به خویشتن داری در توافق هسته‌ای و خلیج فارس و دریای عمان  می کنند.

هم اکنون خروج غیرمسئولانه آمریکا پس از 20سال اشغال افغانستان و تنها گذاشتن رژیم دست نشانده و متحد غرب در این کشور با طالبان، واقعیاتی از میزان قابل اعتماد بودن آمریکا را برای دیگر متحدان این کشور آشکار ساخته است. در همین راستا، اوضاع افغانستان احتمالا یکی از دستورکارهای گفتگوهای موتگی در تهران خواهد بود. به نظر می‌رسد در وضع جدید افغانستان، ژاپن جهت ادامه حضور دیپلماتیک، اقتصادی، تجاری و حتی ارائه کمک‌های بشردوستانه در افغانستان  بیشتر از قبل متکی به تسهیلگری ایران خواهد بود.

به هر حال، تهران از توکیو انتظار دارد با اصلاح رویه کنونی یعنی پیروی از تحریم‌ها و جلوگیری از دسترسی به منابع ارزی ایران، موضعی مستقل متناسب با جایگاه واقعی خود در دنیا و بر مبنای منافع ملی اتخاذ نماید. ایران کشوری مستقل است و در توسعه روابط حتی منتظر رفع تحریم‌ها نمانده و ممکن است سبد توکیو رفته رفته با سبد پر رقبای این کشور که مشتاق‌تر از توکیو به روابط تجاری ـ اقتصادی با تهران هستند جایگزین شود.