ایران، ترکیه، پاکستان و روسیه برای پر کردن خلاء نظامی و دیپلماتیک ناشی از خروج نیروهای آمریکایی از افغانستان و پیشرفت های نظامی طالبان اقدام کرده اند.
دیدارنیوز - ایران، ترکیه، پاکستان و روسیه برای پر کردن خلاء نظامی و دیپلماتیک ناشی از خروج نیروهای آمریکایی از افغانستان و پیشرفت‌های نظامی طالبان اقدام کرده اند.
در تهران، وزیر امور خارجه جواد ظریف با مذاکره کنندگان طالبان دیدار و درباره اهداف ایران در قبال افغانستان گفتگو کرد و به بیانیه مشترکی دست یافت مبنی بر اینکه طالبان از حمله به غیرنظامی ها، مدارس، مساجد و بیمارستان‌ها حمایت نمی‌کند و خواهان مذاکره بر سر یک توافق درباره آینده افغانستان است.
عباس استانکزای، مذاکره کننده ارشد طالبان و رئیس دفتر سیاسی این گروه در قطر از طرف طالبان و یونس قانونی، معاون پیشین رئیس جمهوری، از طرف دولت افغانستان هدایت این مذاکرات را برعهده داشتند. در همین حال، سه هیئت افغان دیگر به طور همزمان در تهران بودند. بیانیه مشترک نویدبخش گفتگو‌های بعدی و ارزشمند است، اما همچنین فعالیت دیپلماتیک ایران در پی نگرانی از آسیب‌های جانبی احتمالی یک جنگ داخلی طولانی مدت در مرز طولانی آن با افغانستان را نشان می‌دهد.
برآورد‌ها حاکی از آن است که حدود ۱ میلیون افغان برای حذر از جنگ یا گرفتاری تحت حاکمیت طالبان، به سمت مرز ایران حرکت کرده اند. رسانه‌های اجتماعی ایرانی تصاویری از نیروهای افغان در دو دفتر گمرک از مجموع سه دفتر واقع در امتداد مرز مشترک را نمایش دادند. ایران که حدود ۷۰۰ کیلومتری مرز با افغانستان دارد که اکنون در دست طالبان است، گزینه دیگری جز تعامل فعالانه ندارد. طبق برخی تخمین ها، ایران در حال حاضر میزبان ۷۸۰ هزار پناهنده افغان ثبت شده و بین ۲.۱ تا ۲.۵ میلیون پناهنده صبت نشده افغان است.
روسیه به دنبال این است که اطمینان حاصل کند طالبان اجازه نخواهد داد از مرز‌های شمالی افغانستان به عنوان پایگاهی برای حملات به جمهوری‌های شوروی سابق استفاده شود.
ترکیه هم در اقدامی که تا حدی برای جلب رضایت ایالات متحده و همچنین پیشبرد منافع خود طراحی شده، همکاری نیروهای ترک به عنوان بخشی از پروژه نظارتی ناتو در محافظت از فرودگاه بین المللی کابل را داده است. رئیس جمهوری رجب طیب اردوغان پیشنهاد کرده است که نیروهای ترکیه را در یک اتحاد احتمالی بعید با مجارستان همکاری کنند. ترکیه پیشتر هم سابقه محافظت از این فرودگاه را داشته، اما نگران موج جدید مهاجرت است و به علاوه، به نقش نظامی در افغانستان به عنوان راهی برای بازگشت به روابط خوب گذشته با ایالات متحده می‌نگرد.
ظریف به هیئت طالبان که به دعوت تهران در روز‌های سه شنبه و چهارشنبه به همراه سه هیئت دیگر افغان به ایران سفر کرده بودند، گفت که ممکن است مجبور به تصمیم گیری‌های سخت شود: «شجاعت در صلح مهم‌تر از شجاعت در جنگ است؛ شهامت در فدا کردن خواسته‌های حداکثری و گوش دادن به طرف مقابل است.» ظریف همچنین گفت که ادامه درگیری‌ها بین دولت افغانستان و طالبان پیامد‌های «نامطلوبی» برای این کشور خواهد داشت و بازگشت به مذاکرات داخلی افغانستان «بهترین راه حل» ممکن است. تهران در مذاکرات دوجه که برای بیش از دو سال متوقف شده، شرکت نداشته است.
در داخل ایران مباحثات داغی درباره نحوه برخورد با طالبان در جریان است. برخی تحلیل گران معتقدند که مهاجرت گسترده از افغانستان ناشی از شورش طالبان می‌تواند به اقتصاد ایران کمک کند و از این رو، ایران نباید با تصرف طالبان مخالفت کند. سعید لیلاز، کارشناس اقتصادی برجسته اصلاح طلب و مشاور دولت‌های قبلی، گفت: «ایران با بحران جمعیتی روبروست و من معتقدم که بهترین، نزدیک‌ترین و کم هزینه‌ترین راه برای غلبه بر این بحران جمعیتی پذیرش مهاجرت از افغانستان است. ثبات در افغانستان برای امنیت ملی مهم است و به بحران پیری و اقتصاد ایران کمک می‌کند. طالبان بدون حمایت واقعی سیاسی نمی‌توانست تا کنون دوام آورد و اکنون، ممکن است بتواند منافع دیپلماتیک منطقه‌ای ایران را تامین کنند. طالبان دیگر طالبان گذشته نیست؛ دریافته که باید با جهان تعامل داشته باشید و با کشور‌های منطقه همکاری کند.»
رسول موسوی، مدیرکل دفتر غرب آسیا در وزارت امور خارجه ایران، هم گفت: «طالبان از مردم افغانستان هستند. آن‌ها از جامعه سنتی افغانستان جدا نیستند و همیشه بخشی از آن بوده اند. به علاوه، آن‌ها قدرت نظامی دارند. ایالات متحده جنگ را باخته است و دیگر نمی‌تواند علیه طالبان عملیات نظامی انجام دهد.»
