کنکور کابوس نسل‌های زیادی در ایران است. ۴ ساعت جهنمی که سرنوشت و جهت زندگی میلیون‌ها نفر را تعیین کرده است و مافیایی قدرتمند که از آن حفاظت می‌کند. آیا اوضاع در حال تغییر است؟
دیدارنیوز – رسول شکوهی: هنوز بعد از گذشت یک دهه استرس کنکور با من است. این ماجرا نه تنها برای من بلکه برای بسیاری از هم نسلان و نسل‌های قبل و بعد از من نیز وجود دارد. از آن دوره که همه می‌خواستند مهندس شوند و تمام توجهات خانواده و جامعه و نظام تعلیم و تربیت معطوف به مهندس شدن جوانان بود تا این روز‌ها که همه می‌خواهند پزشک و دندان پزشک و داروساز شوند بحران کنکور ادامه دارد.
در این بین، اما عده‌ای خاص حضور داشته و دارند که از این استرس برای خود ثروت و قدرت ساخته اند. رویافروشی پدیده‌ای است که از دل مافیای کنکور بیرون آمده و تلاش می‌کند با نیازسازی‌ها و رویافروشی‌های مختلف نوجوانان و خانواده‌های آن‌ها را به خود جذب کنند. شاید برخی با طرح بحث مافیای کنکور موافق نباشند، ولی با یک نگاه ساده به برنامه‌های صداوسیما و تبلیغات تلویزیونی و بیلبورد‌های سطح شهر فهمید که این مافیا تا چه حد قدرتمند است. نه تنها وجود دارند بلکه به شدت قدرتمند هستند و بر نهاد‌های تصمیم ساز نیز تاثیر می‌گذارند.
بیشتر بخوانید: جان داوطلبان در خطر است؛ تعویق کنکور سراسری رد شد
در همین راستا صحبت از حذف کنکور و تغییر سازوکار ورود به دانشگاه چند دهه است که در کشور مطرح شده، ولی راه به جایی نمی‌برد. برخی حذف کنکور را به خاطر منافع مافیای کنکور و تاثیری که آن‌ها دارند شدنی نمی‌دانند. گروهی دیگر به ساختار آموزشی کشور اشاره دارند و بر این مساله تاکید می‌کنند که برخی رشته‌ها و دانشگاه‌ها به این خاطر که متقاضی قابل توجهی دارند راه دیگری جز کنکور وجود ندارد. عده‌ای دیگر که جزو مخالفین کنکور هستند این ایده کلان را مطرح می‌کنند که ضرر این پدیده از فوایدی که دارد بیشتر است و باید هر چه زودتر حذف شود.
پیشنهاد این گروه نیز حذف تدریجی و پر رنگ کردن دوره متوسطه اول و دوم است. اتفاقی که نیاز به یک عزم سیاسی در نهاد‌های تصمیم گیر دارد. اتفاقی که به تازگی کلیات آن در شورای عالی انقلاب فرهنگی به تصویب رسید. خبری خوب که توسط سعید رضا عاملی دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی اعلام شد.
عاملی از ۵ مصوبه درباره تغییرات در کنکور سراسری یا همان کنکور مقطع کارشناسی خبر داد و گفت: «مصوبه اول مبنی بر این بود که در آزمون سراسری سهم آموزش و پرورش به لحاظ سابقه تحصیلی ۶۰ درصد و سهم کنکور سراسری ۴۰ درصد خواهد بود». این مصوبه یکی از بزرگترین اتفاقاتی است که می‌تواند بخش زیادی از مسائل نظام تعلیم و تربیت ما را تغییر دهد. وقتی از اواخر دوره متوسطه اول تمام ذهن و انرژی و وقت دانش آموزان و مدارس و خانواده‌ها معطوف به کنکور می‌شود دیگر چیزی از نظام تعلیم و تربیت نمی‌ماند. اما در شرایطی که سهم کنکور از ورود به دانشگاه به زیر ۵۰ درصد برسد قدم مهم و بزرگی برای اصلاح ساختار کنکور و حذف تدریجی آن برداشته شده است.
دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی درباره باقی مصوبات ادامه داد: «تصمیم دوم این بود که کنکور سراسری مختص دروس تخصصی باشد و دروس عمومی به بخش سوابق تحصیلی منتقل می‌شود و سوابق تحصیلی مبنای ارزیابی نهایی خواهد بود». دیگر تصمیم مهمی که در شورای عالی انقلاب فرهنگی گرفته شد درباره دروس عمومی بود. این دروس، چون بر توان حافظه‌ای داوطلبان تاکید می‌کنند و اکثر تست‌ها بر این اساس طراحی می‌شود دیگر معنای خود را از دست داده اند و جدا کردن آن‌ها از کنکور سراسری می‌تواند کمک ویژه‌ای به داوطلبان و به صورت کلی نظام تعلیم و تربیت ما داشته باشد.
در یک نگاه کلان خارج کردن نظام آموزشی ایران از حافظه محوری به مهارت آموزی و مفهومی دیدن دروس می‌تواند بخش زیادی از بحران‌های تربیتی کشور را هم سر و سامان بدهد. نمره محوری در سال‌های اولیه دوران ابتدایی در دو دهه اخیر اصلاح شد و این مساله تاثیرات مثبت زیادی در نظام آموزشی ما به وجود آورد. این رویه اگر در باقی دوره‌های آموزشی ایجاد شود هم می‌تواند اثرات مثبتی داشته باشد.
دیگر نکته‌ای که باید در این حوزه مورد توجه سیاست گذاران و برنامه ریزان آموزشی قرار گیرد این است که امتحاناتی که در مقطع متوسطه دوم گرفته می‌شود هم حافظه محور نباشد و قوای تحلیلی دانش آموزان را ارتقا دهد. این مهم در صورتی به وقوع می‌پیوندد که کتب درسی و روش‌های تدریس معلمان نیز در یک راستا پیش بروند تا دیگر شاهد سلطه حافظه در نظام آموزشی ایران نباشیم.
حجت الاسلام و المسلمین سعید رضا عاملی درباره دیگر مصوبات شورای عالی انقلاب فرهنگی گفت: «مصوبه سوم برگزاری آزمون سنجش (کنکور) دو بار در سال است که فشار و اضطراب از روی دانش آموزان ما برداشته شود و دانش آموزان ما وقتی در این آزمون شرکت می‌کنند نگران نباشند که تا سال دیگر فرصت دیگری نخواهند داشت».
استرس زدایی از نظام آموزشی در هر سطحی می‌تواند بخش زیادی از مشکلات هر نظام آموزشی را بر طرف کند و به سلامت روان دانش آموزان که در سنین مهمی هستند کمک کند. برگزاری دو کنکور در سال می‌تواند این کمک را به داوطلبان کنکور کند که با فشار کمتری مشغول مطالعه دروس خود باشند و این امید را داشته باشند که اگر در یک کنکور به نتیجه دلخواه نرسیدند می‌توانند در کنکور بعدی با تلاش بیشتر به مطلوب خود برسند.
خبر خوب دیگری که عاملی در این راستا داد مصوبه چهارم شورای عالی انقلاب فرهنگی بود: «مصوبه چهارم این است که نتایج آزمونی که دانش آموزان در آن شرکت می‌کنند تا دو سال اعتبار خواهد داشت و دانش آموزان می‌توانند از نتایج آن تا دو سال استفاده کنند». این تصمیم می‌توانست زودتر از این روز‌ها گرفته شود تا فشار کمتری به دانش آموزان و داوطلبان کنکور وارد شود.
هر داوطلب کنکور ۱۲ سال تحصیل کرده تا بتواند در این آزمون شرکت کند. تمام زحمات این ۱۲ سال را باید در ۴ ساعت آن هم از طریق تست نشان داده شود و این مساله فشار زیادی به داوطلبان ایجاد می‌کند. اعتبار دو ساله کنکور می‌تواند ضربه مهلکی به مافیای کنکور باشد و همچنین این فرصت را به داوطلب می‌دهد که زحمات خود را حداقل تا دو سال با خود داشته باشد و دیگر همه چیز در آن ۴ ساعت خلاصه نمی‌شود.
آخرین مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی در رابطه با کنکور دست دانشگاه‌ها را برای پذیرش دانشجو باز می‌گذارد. نکته‌ای که عاملی دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی درباره آن گفت: «مصوبه پنجم درباره پذیرش بود که دانشگاه‌های کشور می‌توانند یک حد نصاب برای معدل بگذارند و بر اساس آن مشخص کنند که تا چه معدلی را پذیرش می‌کنند و اگر معدل داوطلب از میزان مشخص پایین‌تر باشد این اختیار به دانشگاه‌ها داده می‌شود که داوطلب را پذیرش نکنند».
باز گذاشتن دست دانشگاه‌ها در جذب دانشجو یکی از کار‌هایی است که اکثر نظام‌های آموزشی پیشرفته دنیا انجام می‌دهند. دانشگاه برای بیشینه کردن منافع خود و همچنین تولیدات هر چه بیشتر و بهتر به سراغ جذب دانشجویانی می‌روند که توان این جنس از فعالیت علمی را داشته باشند و دیگر فقط با منطق کنکور جذب دانشجو ندارند. شرط معدل برای دانشگاه‌ها می‌تواند در این راستا عمل کند.
اما مساله‌ای که در تمام این موارد مصوب شده باید رعایت شود نظارت دقیق و پیش برد اهداف کلان نظام تعلیم و تربیت است. بدون نظارت باز هم اخباری مبنی بر فروش و لو رفتن سوالات را خواهیم شنید. بدون نظارت حتی فساد و رانت و پارتی بازی هم وارد این حوزه می‌شود و دیگر همه چیز به وضعیت نابسامان فعلی باز خواهد گشت. با این تصمیم می‌توان تحول بزرگی را در نظام تعلیم و تربیت کشور ایجاد کرد و دیگر شاهد فجایعی که از دل کنکور حاصل شده نخواهیم بود.
