محیط‌بانان و جان‌هایی که بی‌رحمانه گرفته می‌شود

دیدارنیوز ـ نسرین نیکنام: روز محیط‌بان در ایران با روز جهانی محیط‌بان متفاوت است. در ایران، روز تولد امام رضا (ع) برابر با روز ملی محیط‌بان است. با توجه به اینکه تولد امام رضا در تاریخ قمری ثبت شده، نمی‌توان در ایران یک روز واحد را برابر با روز ملی محیط‌بان مشخص کرد و هر ساله این روز در یکی از روز‌های سال شمسی قرار می‌گیرد؛ اما سرهنگ جمشید محبت خانی، فرمانده یگان حفاظت محیط‌زیست از ارسال نامه رییس سازمان محیط زیست به رییس جمهور برای ثبت روز ملی محیط‌بان در تقویم رسمی کشور خبر داد و گفت که دستور مناسبی نیز در این زمینه صادر شد و امیدواریم این پروسه هر چه سریعتر طی شود و تا ثبت آن در تقویم رسمی کشور کار را با جدیت دنبال می‌کنیم.

برای آگاهی از وضعیت فعلی فعالیت محیط‌بانان و دغدغه‌ها و نقطه نظراتشان با یکی از محیط‌بان استان زنجان گفت‌وگو کردیم؛ او که خواست نامش فاش نشود، می‌گوید: تعداد محیط‌بانان نسبت به وسعت مناطق حفاظت شده خیلی کمتر است و ما با استاندارد جهانی فاصله داریم.

مهمترین نیاز محیط‌بانان که در سال‌های اخیر دیده شده طرح بیمه تکمیلی استخدام نیروی جدید در هر سال است . اما دغدغه محیط‌بانان فقط نیست و بسیاری از نیاز‌های آن‌ها در این لایحه دیده نشده است. با توجه به اتفاق‌هایی که در سال‌های اخیر برای بسیاری از محیط‌بانان افتاد که در درگیری با شکارچیان غیر مجاز از بین رفتند این افراد نیاز جدی به قوانین و حمایت قضایی از سوی دستگاه‌های اجرایی دارند و باید این نکته در لایحه دیده شود.

کشته شدن دو نفر از همکاران محیط‌بان استان زنجان در چند ماه پیش اتفاق سخت و تلخی برای ما بود، هر چند که ما خوشبختانه به دلیل داشتن امکانات و تجهیزات مناسبی که داشتیم توانستیم خیلی سریع فرد متخلف را پیدا کنیم، اما این یک بخش از فرایند این ماجرا است، قدم بعدی این است که دستگاه قضا و دادگستری در این باره حمایت جدی از محیط‌بانان انجام دهد.

پرونده آن دو محیط‌بان به کجا رسید؟ آیا حکمی برای مجرم یا مجرمان صادر شده است؟

آن اتفاق چگونه رخ داد؟

گروه ما در حال گشت زنی در منطقه بود و ما از طریق بیسیم و گوشی تلفن همراه با یکدیگر در تماس بودیم، اما بعد از چند دقیقه ارتباط ما با آن دونفر قطع شد و آن‌ها نه بیسیم جواب می‌دادند نه تلفن‌هایشان را، ما حدس زدیم که ممکن است حادثه‌ای رخ داده داده باشد، اما از آنجایی‌که مجرم در تلاش بود رد پای خود را از بین ببرد ما چند ساعتی در مسیر ردیابی او دچار مشکل شدیم، اما بالاخره توانستیم با استفاده از تجهیزات موجود و همکاری سایر نیروها و سازمان‌ها که او در تلاش بود آخرین آثار به جا مانده از اتفاق را از بین ببرد در صحنه حضور داشته باشیم و او را دستگیر کنیم. از این دست اتفاق‌ها زیاد رخ داده و شاید اگر این امکانات امروزی را در اختیار نداشتیم پیدا کردن مجرم یا مجرمان سخت‌تر می‌شد.

وضعیت کاری شما چگونه است یعنی در طول روز چند ساعت کار می‌کنید و چقدر حقوق می‌گیرید؟

شرایط کاری محیط‌بانان در استان‌ها شاید متفاوت باشد، ولی در کل در طول ماه ۱۵ روز سرکار است و ۱۵ روز استراحت، اما ما موافقیم که شرایط کاری‌مان مانند پاسگاه‌های انتظامی یا سایر دستگاه‌های شبانه روزی ۲۴ ساعت کار و ۴۸ ساعت استراحت باشد. البته این تعیین ساعت کاری طبق یک دستورالعمل ثابت بهتر است در لایحه حمایت از محیط ‌انان این موضوع هم لحاظ شود.

حقوق محیط‌بان‌ها هم بر اساس نوع قراردادشان پرداخت می‌شود برخی رسمی هستند، برخی پیمانی و قراردادی، اما در نهایت کسی که قراردادی باشد حدود سه میلیون تومان حقوق دارد و آن کسی که رسمی باشد در نهایت شش میلیون تومان می‌گیرند.

یکی از نکاتی که همواره در حوزه محیط‌بانی باید وجود داشته باشد دوره‌های آموزشی است، آیا این دوره‌ها هنوز برگزار می‌شود؟

آموزش یک امری است که همیشه بوده و این دوره‌های آموزشی چند سال یکبار برگزار می‌شود و آموزش‌ها به طور مجازی هم هست، ولی متاسفانه همیشگی نیست با اینکه استان‌ها این دوره‌ها را براساس وضعیت کاری خود برگزار می‌کنند اما منظم برگزار نمی‌شود. در کنار این آموزش‌ها باید امکانات به روز هم در اختیار محیط‌بانان قرار گیرد و آموزش مردم نیز از طریق صدا و سیما مهمتر و تاثیرگذارتر است. هر چند در سال‌های اخیر تجهیزات مختلفی در اختیار محیط‌بانان قرار گرفته است اما تعداد آن هنوز کافی نیست.

برای هر منطقه حفاظت شده چه تعداد محیط‌بان وجود دارد؟

تعداد محیط‌بانان ما نسبت به وسعت مناطق حفاظت شده بسیار کمتر از استاندارد جهانی است، در دنیا برای هر پنج هزار هکتار یک محیط‌بان وجود دارد اما در ایران این رقم بسیار متفاوت است، مثلا در منطقه حفاظت شده ما که حدود ۲۴۰ هزار هکتار است حدود ۱۰ محیط‌بان وجود دارد یعنی برای هر محیط‌بان ۲۰ هزار هکتار یعنی یک محیط‌بان به جای ۴ محیط‌بان کار می‌کند آن هم در شرایطی که آن نفر هر روز سرکار باشد. البته خوشبختانه طی سال‌های اخیر سازمان محیط زیست اقدام به استخدام نیروهای جدید محیط‌بانی کرده است که امیدواریم این روند ادامه داشته باشد.