دانش آدینه ۲۲: رقص کیهانی در گلستانی همیشه خوش

دیدارنیوز ـ سروش زمانی مقدم: در نتیجه اکتشافات دانشمندان قرون شانزدهم و هفدهم، بکارگیری تلسکوپ از قرن هفدهم به بعد و تحولات نجومی که پس از آن اتفاق افتاد، در بازه زمانی خیلی کوتاه حدود چند صد سال، منزلت انسان از وضعیتی که تصور می‌کرد که زمین و ساکنانش در مرکز عالم هستند و کلیه ستارگان و سیارات و حتی خورشید به دور زمین می‌گردند، به موقعیتی کاملا بی مقدار تنزل پیدا کرد و خورشید جای زمین انسان‌ها را گرفت. البته در ابتدا به جهت تفکرات اومانیستی بشر در علم، پذیرش آنکه انسان جایگاهش را به طور کلی از دست بدهد، برایش سخت و غیرقابل پذیرش بود و بنابراین علیرغم آن که فهمیده بود که خورشید تنها یکی از ستارگان در میان کهکشانی از ستارگان است، در ابتدا تصور کرد که خورشید در مرکز کهکشان است.

تنها در اوایل قرن بیستم بود که بشر فهمید که خورشید از مرکز کهکشان ما که آن هم یگانه و ممتاز نیست، فاصله بسیار زیادی دارد و ما در جهانی پر از کهکشان و ستاره، به هیچ عنوان ناظر ممتازی در کیهان نیستیم.

پس از آن یکی از مسائل مهم در حوزه نجوم و مکانیک، محاسبه و تعیین مدار سیارات به دور خورشید بود و البته از زمانی که فکر می‌کردیم که مدار گردش سیارات به دور خورشید دایروی است تا زمانی که محاسبات نشان داد که این مدار‌ها در حالت عام خود بیضوی هستند، خود تاریخچه جالبی در فیزیک کلاسیک دارد.

جالب آن است که این پایان کار نبود، بلکه محاسبات و مشاهدات کامل‌تر نشان داد که این بیضی یک "حرکت تقدیمی" دارد که با دنبال کردن آن، گلواره‌ای زیبا همچون مسیر رقص سیارات در پهنه کیهان، نقش می‌بندد.

ببینید

از طرفی می‌توان به نوعی دیگر، رقصی پنهان و گل وار را برای مثال در حرکت نسبی زمین و سیاره زهره، به دور خورشید نیز دید و انگشت بر دهان از این همه زیبایی غافلگیر شد.

بیشتر بخوانید: اینشتین؛ تصویر کیهان بی‌انتها روی فرمول‌های کوچک

اگر دو سیاره زمین و زهره را با خطی فرضی به هم وصل کنیم، چرخششان به دور خورشید، گلواره‌ای دیدنی می‌سازد. در تصویر متحرکی که الگوی این حرکت طی چند صد سال را نشان می‌دهد، خط میانی بین دو سیاره به مرور ترسیم میشود که در آن زهره به رنگ زرد و زمین به رنگ بنفش نشان داده شده است. این تصویر متحرک که در نهایت گلی زیبا را ترسیم می‌کند، بر اساس داده‌های "دانشگاه ویسکانسین" شبیه سازی شده است و نزدیک شدن مدار چرخش زهره به زمین را در طول هشت سال نشان می‌دهد. البته مدار‌ها تقریبا دایره وار شبیه سازی شده اند، بنابراین از این تصویر متحرک نمی‌توان برای پیش‌بینی‌های دقیق استفاده کرد، زیرا همان طور که گفته شد، تمام سیارات به دور خورشید مدار‌های گردش بیضوی دارند و این الگو‌ها تنها نمونه‌های ساده شده‌ای از آن‌ها هستند. اما به ویژه در مورد مدار سیاره زهره چندان هم با واقعیت فیزیکی فاصله ندارند، زیرا زهره دایره‌ای‌ترین مدار را در بین سایر سیارات موجود در منظومه شمسی دارد.

بیشتر بخوانید: نگاهی به نظریه جهان تورمی