دانش آدینه ۱۱: فضاپیمای وویجر؛ بطریِ حاویِ پیامی رها شده در کهکشان!

دیدارنیوز ـ سروش زمانی مقدم: پیش ازین بار‌ها در فیلم‌ها و یا انیمیشن ها، روش‌های اولیه پیغام رسانی گمشدگان در دریا‌ها را با بطری‌های شیشه‌ای دیده‎‌ایم.

معمولا شخص گمشده، پیغامی را در بطری می‌گذاشت و به امید آنکه شخص دیگری آن را باز یابد، بطری را به آب می‌انداخت.

شاید باورش کمی سخت باشد که بشر امروزی نیز، در مقیاسی بزرگتر، و با بطری پر زرق و برق تری همچنان از این روش استفاده کرده است، با این تفاوت که این بار آن بحر عظیم، اقیانوس بی کران کیهان است و البته تفاوت مهمی دیگر...
و آن اینکه این بار ما هم به دنبال گمشدگان هستیم و هم به دنبال آن که پیدایمان کنند!

در واقع آن بطری پر رنگ و لعاب، کاوشگر وویجر ۲ می‌باشد که چندی پیش بعد از بیشتر از چهل سال پرواز در اقیانوس کیهان، به فضایی موسوم به فضای میان ستاره‌ای رسید.

این فضاپیما در سال ۱۹۷۷ به فضا پرتاب شد و بیش از چهار دهه به کاوش و بررسی منظومه‌ی شمسی خودمان پرداخت و سپس این فضاپیما به همزاد پیشین خود وویجر ۱ پیوست و از سلطه‌ خورشیدمان کاملا خارج شد.

نقشه راهنمای وویجر برای یافتن موقعیت زمین توسط "آن دیگران احتمالی"، به کمک تپ اختر‌ها طراحی شده است که اگر بر فرض یک تمدن فرازمینی پیشرفته به این نقشه دست یافت، بتوانند نرخ چرخش فعلی یک تپ اختر را اندازه گرفته و آن را با نرخ چرخشی که روی نقشه به آن اشاره شده است، مقایسه کرده و سپس ما را پیدا کنند؟!

ماجراجویی عجیبی که در عین شگفت آور و پر عظمت بودن آن می‌تواند بسیار ترسناک نیز باشد و به همین دلیل در زمان خود نیز، این کار مخالفت‌های فراوانی را در مجامع علمی برانگیخت.

جالب است بدانید که هر دو فضاپیمای وویجر صفحه‌ای طلایی را حمل می‌کنند که در آن نشانی جایگاه زمین در منظومه شمسی و موقعیت کهکشان راه شیری را می‌توان یافت. همچنین در کنار سایر اطلاعاتی در رابطه با جنسیت زن و مرد انسان، صدا‌هایی همچون رعد و برق و صدای برخورد امواج به ساحل و هم چنین گزیده‌ای از موسیقی ملل شامل باخ و موتزارت را نیز در آن گنجانده اند تا نشان دهنده بخشی از تمایلات و سلیقه بشر هوشمند برای معرفی خود به دیگران باشد...

از ۲۷ قطعه موسیقی که در دیسک طلایی وویجر قرار دارد، تنها موسیقی انتخابی از مشرق زمین، یک موسیقی ترکی آذربایجانی است.

با گذشت بیش از چهار دهه از پرتاب دو کاوشگر، وویجر ۱ بیش از بیست میلیارد کیلومتر از زمین دور شده است و همچنان بسوی ناشناخته‌ها در حال حرکت است. برای درک بهتر این فاصله و مقایسه نسبی آن با برخی فواصل دیگر، کافیست بدانیم که فاصله میان زمین و پلوتو چیزی در حدود پنج میلیارد کیلومتر است.

از جالبترین داده‌های دیگری که روی صفحه طلایی وویجر ضبط شده است، پیام‌هایی با محتوای سلام و درود به بیگانگان احتمالی فضایی است .

پیام‌هایی کوتاه در بیش از پنجاه زبان مختلف که شامل زبان فارسی نیز می‌باشد و شامل پیامی با شعر زیبای شیخ اجل سعدی نیز می‌باشد، که در این جا می‌توان آن‌ها را شنید.

از طرفی ارتباط با وویجر در واقع از نوع ارتباط شناخته شده امواج الکترومغناطیسی است که در فاصله فعلی، امواج ارسالی برای رسیدن به وویجر و یا از وویجر به ما، به زمانی در حدود یک شبانه روز نیاز دارد.

پیش بینی متخصصان بر آنست که این ارتباط بتواند تا سه سال دیگر و یا نهایتا در بهترین حالت و با لحاظ کردن تمهیداتی، تا پنج سال دیگر حفظ شده و ادامه یابد.

اما بعد از آن چه خواهد شد؟ به واقع بعد از آن این کاوشگر‌ها به بطری‌های رها شده‌ای در پهنه کیهان تبدیل خواهند شد که تنها نشانه‌هایی را بر روی آن به اشتراک گذاشته ایم.

صفحات مخصوص نصب شده بر وویجر، صفحاتی از مس طلاکاری شده می‌باشد که با پوششی از آلومینیوم، بر روی آن اورانیوم-۲۳۸ را آبکاری الکتریکی کرده اند که تمدن‌های احتمالی هوشمند در صورت وجود و پیدا کردن بطری حامل پیغام ما، بتوانند با دانستن نیمه عمر اورانیوم، عمر آن را محاسبه کرده و سپس با استفاده از توضیحات تصویری لازمی که برای چگونگی استفاده و خواندن اطلاعات وجود دارد، بالاخره ما را پیدا کنند.

البته پیش بینی می‌شود که وویجر در سریعترین حالت، حداقل چهل هزار سال دیگر به اولین منظومه ستاره‌ای برسد و شاید کمی بعید باشد که تمدن انسانی، تا آن زمان در زمین پا برجا مانده باشد و یا در صورت بقایش در زمین مانده باشد!

ولی با احتمال بسیار ضعیفی که برای تنها بودن ما در کیهانی چنین بزرگ مقیاس محاسبه می‌شود، با ترسی آمیخته به کنجکاوی، امیدواریم که تمدنهایی، بسیار زودتر از این زمان، بتوانند بطری حامل پیغام ما را پیدا کنند و نسبت به برقراری ارتباط با ما اقدام کنند.

به هر روی این بخشی از تلاش‌هایی می‌باشد که بشر از سال‌ها پیش برای برقراری ارتباط با بیگانگانی که حتی نسبت به وجود آن‌ها یقین قطعی ندارد انجام داده است.

بحث ناتمام خود را با سخن نویسنده علمی تخیلی مشهور، آرتور سی کلارک به پایان می‌برم که اعتقاد داشت که " دو حالت بیشتر وجود ندارد، یا در این کیهان پهناور تنهاییم و یا تنها نیستیم، و هر دو حالت به یک اندازه ترسناک است"