دولت جمهوری اسلامی ایران یکشنبه شب در بیانیه مربوط به برداشتن گام پنجم کاهش تعهدات برجامی اعلام کرد که آخرین محدودیت‌های عملیاتی خود یعنی "محدودیت در تعداد سانتریفیوژ " را کنار خواهد گذارد. بدین ترتیب برنامه هسته‌ای جمهوری اسلامی ایران دیگر با هیچ محدودیتی در حوزه عملیاتی (شامل ظرفیت غنی‌سازی، درصد غنی‌سازی، میزان مواد غنی شده و تحقیق و توسعه) مواجه نیست و زین پس برنامه هسته‌ای ایران صرفا بر اساس نیاز‌های فنی خود پیش خواهد رفت. فریدون مجلسی کارشناس روابط بین‌الملل در گفتگو با دیدارنیوز درباره معنای گام پنجم کاهش تعهدات برجامی توسط ایران و بیانیه سه کشور آلمان، فرانسه و انگلیس گفت:با توجه به شرایط سخت و بحرانی که پس از شهادت سردار سلیمانی به وجود آمد، می‌توان اشاره داشت که عزم ایران در خصوص برداشتن گام پنجم معتدل بوده است، اما به عنوان یک راه حل نهایی، این گام‌ها از یک تا پنج مشکل را برطرف نمی‌سازد. گام پنجم که یکشنبه شب برداشته شد در بعضی جهات خارج از تعهدات برجام محسوب می‌شود، اما از طرف دیگر نیز نمی‌توان اینگونه محاسبه کرد.
دیدارنیوز ـ دولت جمهوری اسلامی ایران یکشنبه شب در بیانیه مربوط به برداشتن گام پنجم کاهش تعهدات برجامی اعلام کرد که آخرین محدودیت‌های عملیاتی خود یعنی "محدودیت در تعداد سانتریفیوژ " را کنار خواهد گذارد. عباس موسوی، سخنگوی وزارت خارجه، پیش از اعلام این تصمیم گفته بود که قبلا تصمیماتی درباره گام پنجم جمهوری اسلامی برای کاهش تعهدات هسته‌ای اتخاذ شده بود، ولی «شرایط کنونی» می‌تواند این تصمیمات را تحت‌الشعاع قرار دهد.
بدین ترتیب برنامه هسته‌ای جمهوری اسلامی ایران دیگر با هیچ محدودیتی در حوزه عملیاتی (شامل ظرفیت غنی‌سازی، درصد غنی‌سازی، میزان مواد غنی شده و تحقیق و توسعه) مواجه نیست و زین پس برنامه هسته‌ای ایران صرفا بر اساس نیاز‌های فنی خود پیش خواهد رفت. البته این اقدام، به معنای خروج از برجام نیست، زیرا در این بیانیه تاکید شده است که همکاری ایران با آژانس بین المللی انرژی اتمی کما فی السابق ادامه خواهد یافت و در صورت رفع تحریم‌ها و منتفع شدن ایران از منافع برجام، جمهوری اسلامی ایران آمادگی لازم برای بازگشت به تعهدات برجامی خود را دارد.
محمد جواد ظریف، وزیر امور خارجه کشورمان نیز در حساب کاربری خود در توئیتر در این خصوص نوشته است: «گام پنجم و نهایی کاهش تعهدات برجامی ایران بر طبق پاراگراف ۳۶ برجام است و دیگر هیچ محدودیتی در تعداد سانتریفوژ نخواهد بود.»
همچنین آلمان، فرانسه و انگلیس ـ گروه موسوم به E۳ ـ در بیانیه مشترک در واکنش به تصمیم جدید برجامی ایران مدعی شدند که «ایران باید از اقدامات خشونت‌آمیز پرهیز کند و رعایت مفاد گنجانده شده در توافق هسته‌ای سال ۲۰۱۵ با قدرت‌های جهانی را از سر بگیرد.»
ایران از ۱۸ اردیبهشت امسال و در سالگرد خروج آمریکا از برجام، رسما کاهش «برخی» تعهداتش در «چهارچوب این توافق» را اعلام کرد. تهران در مرحله اول اعلام کرد دیگر به محدودیت ذخیره اورانیوم غنی‌سازی که ۳۰۰ کیلوگرم است پایبند نخواهد بود. در گام دوم که روز ۱۷ تیرماه برداشته شد، غنی‌سازی از سطح ۳.۶۷ درصد به ۴.۵ درصد افزایش یافت. در گام سوم که روز ۱۵ شهریورماه برداشته شد، گازدهی به سانتریفوژ‌های نسل جدید آغاز شد و در چهارمین گام از ۱۶ آبان، ایران گازدهی به آبشار‌های سانتریفوژ پیشرفته‌تر جهت تشدید غنی‌سازی اورانیوم را در سایت فردو افزایش داد؛ امری که با اعتراض آمریکا و نگرانی برخی از کشور‌ها روبرو شد.
فریدون مجلسی کارشناس روابط بین‌الملل در گفتگو با دیدارنیوز درباره معنای گام پنجم کاهش تعهدات برجامی توسط ایران و بیانیه سه کشور آلمان، فرانسه و انگلیس گفت: گام پنجم که یکشنبه شب برداشته شد در بعضی جهات خارج از تعهدات برجام محسوب می‌شود، اما از طرف دیگر نمی‌توان اینگونه محاسبه کرد. بخشی را که می‌توان مخالف برجام مورد اشاره قرار داد همان حذف محدودیت‌های غنی‌سازی؛ چه از نظر دسته، حجم، وزن و میزان آن و چه از حیث نشر تعداد سانتریفوژ‌ها است که به معنای خروج از برجام خواهد بود، ولی آن بخش که بازرسان سازمان انرژی اتمی اجازه حضور برای بررسی را دارا هستند، نشان از این دارد که ایران تصمیم ندارد ساخت بمب هسته‌ای داشته باشد، بلکه این کار را تنها برای اعمال فشار و یادآوری به کشور‌های اروپایی که شما هم باید به تعهدات متقابل خود پایبند باشید، انجام می‌دهد.
این کارشناس روابط بین‌الملل در ادامه تاکید کرد: بیانیه سه کشور مورد اشاره، مسئله عجیبی نیست، همواره این کار را انجام داده‌اند. البته پاسخ اروپایی ها این است که شما کدام یک از تعهدات خود را به مرحله اجرا گذاشتید و کدام بانک اروپایی معامله‌ای انجام داده که توقع دارید ایران به تمام تعهداتش پایبند باشد؟ یا اینکه معاملات بینالمللی با کدام شرکت صورت گرفته است؟ بنابراین حفظ تعهدات برجام اساسا چه فایده‌ای برای ایران به همراه خواهد داشت؟ مطابق منشور در صورتی که طرفین به تعهدات خود عمل نکنند، ایران حق دارد تعهدات خود را تعلیق سازد. آن‌ها تعهدات خود را انجام ندادند و در مقابل، ایران هم اعلام تعلیق کرد.
مجلسی دراین‌باره افزود: با توجه به شرایط سخت و بحرانی که پس از شهادت سردار سلیمانی به وجود آمد، می‌توان اشاره داشت که عزم ایران در خصوص برداشتن گام پنجم معتدل بوده است، اما به عنوان یک راه حل نهایی، این گام‌ها از یک تا پنج مشکل را برطرف نمی‌سازد. بحرانی که در نتیجه ترور سردار سلیمانی به وجود آمد و به وضوح دست آمریکا و سهم اسرائیل در آن دیده شد، اروپا و روسیه را در شرایطی قرار نمی‌دهد که به دنبال انجام توافقاتی باشند، ایران هم در شرایطی نیست که بتواند از دیدگاه‌های خود نسبت به اسرائیل دست بردارد مگر اینکه توافق میانه‌ای صورت گیرد که بدون به رسمیت شناختن اسرائیل و حفظ قطع رابطه، از قواعد سازمان ملل تبعیت صورت گیرد و به نحوی رفع ظلم از مردم فلسطین به فراموشی سپرده نشود.
وی در رابطه با احتمال استفاده اروپایی‌ها از" مکانیسم ماشه" تصریح کرد: در مرحله‌ای که اکنون قرار گرفتیم فعال شدن "مکانیسم ماشه" بعید است، زیرا انجام این کار نیاز به ارائه گزارشی از سوی شورای حکام سازمان انرژی اتمی به شورای امنیت دارد. اروپایی ها به دلیل اقدام جدید انجام شده، در این بیانیه نزدیک شدن به حد نهایی را مورد گوشزد قرار داده‌اند که پس از آن مرحله، هنوز اتفاق جدیدی صورت نگرفته است. در هر صورت بیان هشدار‌ها از سوی سه کشور اروپایی به این "مکانیسم ماشه" فرا خواهد رسید، اما حتی در آن صورت هم شرایط ما با وضع کنونی چندان تفاوتی نخواهد کرد.
