زنان، نیمی دیگر از سلامت ‌عمومی

دیدارنیوز ـ بنابراین باید معیاری را برای تایید سلامت جسمانی در زنان تهیه کرد. اگر آن‌چنان که شایسته است در مورد سلامت زنان حساس نباشیم و این موضوع را به‌عنوان یک اولویت در برنامه‌ریزی‌های سلامت در وزارت بهداشت قلمداد نکنیم، در این صورت روز به روز وضعیت سلامت زنان ایرانی بحرانی‌تر می‌شود.

مساله، دیگر بحران در سلامت روانی زنان نیست که آن را به نبود بیمه‌های خدمات روانی ارتباط دهیم و مساله‌ای قلمداد کنیم که تمام جامعه از آن رنج می‌برد، این بار مساله جسم زنان است. چه تعداد زن را می‌شناسید که هر شش ماه یک بار چکاپ انجام دهند و از فشار خون، قند خون، چربی و اوره و... خود آگاه شوند؟ قطعا زنان زیادی به خاطرتان نمی‌آید. البته بی‌توجهی به سلامت جسم و بیماری‌های غیرواگیر امروز تنها مختص زنان نیست و جامعه مردان نیز نسبت به این عوامل دچار بی‌توجهی نسبی هستند، اما به باور کارشناسان این موضوع در جامعه زنان شرایط بحرانی‌تری دارد. این درحالی است که اکثر زنان ایرانی از فقر آهن و کم‌خونی رنج می‌برند و همچنین دچار کمبود کلسیم و ویتامین D هستند. زنان ایرانی کمتر از مردان در معرض نور مستقیم خورشید هستند و همین امر سبب کاهش میزان این ویتامین در بدن آنهاست. به‌گفته مدیرکل دفتر بهبود تغذیه جامعه وزارت بهداشت ۶۲‌درصد زنان دچار اضافه وزن و چاقی هستند. این چاقی در دختران نوجوان نیز قابل مشاهده است و آمارها نشان می دهد حدود ۲۰‌درصد از آنها مبتلا هستند. زهرا عبداللهی افزود: «در حال حاضر حدود 4/76‌درصد مرگ و میرها در اثر بیماری های غیرواگیر است که عوامل موثر بر آن مستقیما به نوع تغذیه برمی گردد.»

در طول یک سال چند زن را هنگام دویدن یا ورزش کردن در پارک‌ مشاهده می‌کنید؟ زنان در شهرهای بزرگ چند ساعت از روز را در آرایشگاه‌ها و مراکز خرید سپری می‌کنند و چه حجم از زمان آنها صرف ورزش و حضور در باشگاه‌های ورزشی می‌شود؟ مقصود از این سوالات قطعا بی‌توجهی به وضعیت ظاهر و پوشش زنان نیست، زیرا پرداخت به هر موضوعی به اندازه خود بااهمیت است. نکته قابل توجه بازگشت به این ضرب‌المثل است که «اندازه نگه دار که اندازه نکوست.» بنابراین هرچه پول خرج پوشش و ظاهر فرد می‌شود به همان سهم نیز باید خرج سلامت جسم فرد شود. وضعیت سلامت زنان در استان‌هایی مانند یزد و مازندران بسیار وخیم است و وضعیت بسیار نگران‌کننده ای را طی می‌کنند. وزارت بهداشت بیکار ننشسته و تاکنون ۱۲ تفاهمنامه با ۱۲ وزارتخانه مانند وزارت ورزش و جوانان، ‌وزارت کشور، وزارت جهاد کشاورزی و... در راستای بهبود سبک زندگی مردم و پیشگیری و مبارزه با بیماری‌های غیرواگیر منعقد کرده است. با این وجود این وزارتخانه‌تنها سهم 25‌درصدی در بهبود سبک زندگی و ارتقای سلامت در مردم دارد و 75‌درصد باقیمانده سهم عوامل دیگر و میزان تمایل افراد جامعه به زندگی سالم است.

به‌گفته عضو کمیته ملی پیشگیری و کنترل بیماری‌های غیرواگیر وزارت بهداشت وضعیت مهم‌ترین ریسک ‌فاکتورهای بروز بیماری‌های غیرواگیر مانند مصرف دخانیات، فشار خون، چاقی، دیابت و... در کشور مطلوب نیست و طبق آمارها به‌طور میانگین وضعیت سبک زندگی بانوان ایرانی از مردان ایرانی نگران‌کننده‌تر است. امیرحسین تکیان به برخی عوامل خطر بروز بیماری‌های غیرواگیر اشاره کرد و گفت: «اولین عامل خطری که به آن می‌پردازیم دخانیات است که یکی از عوامل خطر اصلی در بروز بیماری‌های غیرواگیر محسوب می‌شود. طبق مطالعه‌ای که در سال ۹۵ انجام شد، استان‌هایی که بیشترین میزان مصرف دخانیات در مردان را به خود اختصاص داده‌اند، قزوین، آذربایجان‌غربی، همدان و کهگیلویه و بویر احمد بوده و مصرف دخانیات زنان نیز در استان‌های بوشهر، سیستان‌و‌بلوچستان و هرمزگان بیشترین میزان را دارد.»

 

برخی زنان ایرانی جا پای زنان‌غربی گذاشته و بسیاری از آنها سیگار و موادمخدر مصرف می‌کنند. به‌نظر می‌رسد سیگار و استعمال دخانیات در جوامع نوعی نشانه برای تجدد‌خواهی و گذار از مراحل پیشرفت و ترقی در یک جامعه است، اما این پرسش مطرح می‌شود که اگر زنان‌ایرانی استعمال دخانیات توسط زنان غربی را الگوی خود قرار داده‌اند چرا از اهمیت دادن به سلامت جسم زنان غربی الگوبرداری نمی‌کنند؟! آمار سلامت زنان در کشورهای پیشرفته از وضعیت مطلوب سلامت زنان حکایت دارد این درحالی است که برخی از زنان ایرانی در تله سیگار، موادمخدر و مشروب گیر افتاده‌اند و هر روز بیشتر دچار این مواد می‌شوند. امروز بخش قابل‌توجهی از زمان در بسیاری از گردهمایی‌های افراد جامعه به استعمال سیگار، مواد مخدر یا مشروب می‌گذرد. انتخاب روش زندگی حق مسلم هر فرد است، اما آیا می‌توان در مقابل انتخاب اشتباه بسیاری از افراد جامعه سکوت پیشه کرد؟ واقعیت آن است که سلامت یک جامعه در گروه انتخاب سبک‌زندگی سالم توسط هر فرد است. بنابراین هر فرد علاوه بر حقی که به گردن خود برای انتخاب سبک‌زندگی سالم دارد از سوی جامعه نیز حقوقی را در این زمینه یدک می‌کشد. حقوقی که در نهایت به منفعت و صلاح خود اوست. براساس آمار وزارت بهداشت در سال ۱۳۹۲، نزدیک به ‌۳۸۰‌هزار مرگ ثبت شده که از این میزان ۲۲۰‌هزار مورد آن به‌دلیل بیماری‌های غیرواگیر بوده است. باتوجه به بی‌توجهی نسبی ایرانیان به تغییر در سبک زندگی این آمار اگر در چند سال اخیر دستخوش تغییرات منفی نشده باشد، بهبود نیافته است. بنابراین مردم و به‌ویژه زنان ایرانی به سوی زندگی ناسالم و بیماری خیز برداشته‌اند و برای انصراف از این راه گوش شنوای چندانی نیست. نبود گوش شنوا را آمار تمایل رو به افزایش زنان به مصرف سیگار، قلیان، موادمخدر و مشروبات‌الکلی می‌گوید. اگر قصد نادیده گرفتن هنجارهای‌اخلاقی یا اجتماعی جامعه نیز در برخی از زنان وجود داشته باشد، آیا زمان آن نرسیده که زنان ارتقای وضعیت سلامت‌جسم را عامل مهمی برای توجه به سبک زندگی خود بدانند؟ شادابی و سلامت زنان به‌عنوان نیمی از افراد جامعه بسیار اهمیت دارد و باید برای آن برنامه‌ریزی داشت، اما تمایل زنان برای تغییر در سبک زندگی نیز در به‌نتیجه رسیدن این تصمیمات بسیار حائزاهمیت است.

یک عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس در گفت‌وگو با «آرمان» بر لزوم برنامه‌ریزی برای سلامت زنان تاکید کرده و می‌گوید: وضعیت امروز در مورد سلامت زنان ایرانی هشداری است که اگر به آن توجه نشود به‌زودی مرز خطر را نیز رد می‌کند. عباسعلی پوربافرانی می‌افزاید: در میان بیماری‌های غیرواگیر به دلایل مختلف کمتر به درگیری زنان در حوزه استفاده از دخانیات پرداخته شده است، زیرا معمولا استعمال دخانیات در میان زنان یک فاکتور مهم و شایع در جامعه در نظر گرفته نشده است. در حال حاضر متاسفانه مصرف‌دخانیات در میان زنان نیز همانند مردان شایع شده و براساس آمار دیابت، چاقی، فشارخون و چربی خون به میزان زیادی در میان زنان افزایش یافته است. حتی در بعضی از موارد این آمار در مقایسه با مردان بیشتر نیز است. او تاکید می‌کند: عوامل مختلفی در شکل‌گیری وضعیت کنونی دخالت دارند، بسیاری از مسائلی که به ورزش، کار و تغذیه بانوان برمی‌گردد عللی هستند که می‌توانند درصدر دلایل افزایش بیماری‌های غیرواگیر در میان زنان قرار بگیرند. پوربافرانی می‌گوید: نبود فاکتورهای مهم در تامین سلامت در بخش‌های مختلفی مانند ورزش، تغذیه و نوع نگاه جامعه به مساله سلامت زنان می‌تواند تعیین‌کننده باشد.

 

به عنوان‌مثال مشاغلی که زنان بیشتر به‌دنبال آن هستند، نیازمند تحرک کم هستند. برخی مردان در شغل خود تحرک و ورزش را گنجانده‌اند، اما در جامعه زنان این اتفاق کمتر افتاده است. بنابراین نیاز است زنان علاوه بر کار ورزش را نیز به‌عنوان یک مولفه مهم در سلامتی خود لحاظ کنند. اگر قدری در موضوع سلامت‌زنان پیش برویم تغذیه نامناسب را نیز می‌توان یک علت مهم در نبود‌سلامت در زنان برشمرد. او خاطرنشان می‌کند: تغذیه نامناسب جوانان در دورهمی‌‌ها می‌توانند سلامت‌غذایی فرد را به خطر بیندازد، زیرا غالبا در میهمانی، جشن و دورهمی‌های جوانانه افراد کمتر به سراغ تغذیه‌سالم می‌روند و بیشتر غذاهای فست‌فودی مصرف می‌کنند. البته مسائل روانی و حاشیه‌ای که اغلب عاملی برای مصرف‌دخانیات و عدم امکان ارتباط مناسب و سبک زندگی مناسب در جوانان هستند نیز از مهم‌ترین دلایل برای بروز مشکلات سلامت در زنان است. پوربافرانی می‌افزاید: تمام این موارد با یکدیگر پیوند دارند و ترکیب این موارد می‌تواند دلیل افزایش بیماری‌های غیرواگیر را در زنان مشخص کند. او می‌گوید: قطعا سازمان‌های‌متولی برای پیشگیری از بروز بیماری‌های غیرواگیر در میان زنان برنامه‌ریزی هایی کرده‌اند. همچنین افزایش سطح سواد سلامت در میان زنان و آموزش و پیشگیری‌های لازم در این مورد مثمر‌ثمر است و میزان این بیماری‌ها را در زنان کاهش می‌دهد. باتوجه به آنکه این زنان اغلب در معرض خطر و آسیب هستند، برای حذف عوامل خطرآفرین برای این گروه‌انسانی باید اقدام فوری کرد. بسیاری از مسائل را در مورد سلامت‌زنان باید پیش‌بینی کرد و پیش‌بینی این عوامل می‌تواند در راستای برنامه‌ریزی مشخص و جامع کمک‌کننده باشد. در این صورت قادر به کاهش میزان بیماری‌های غیرواگیر در میان زنان هستیم و در راستای افزایش سلامت زنان در جامعه گام برمی‌داریم.