کافه‌هایی از جنس خانه پدربزرگ‌ها

دیدارنیوز ـ پرستو بهرامی‎راد: طهران با خانه‌ها و ساختمان‎های قدیمی خود که معماری خاصی دارند، تهران شده است. از زمانی که محمد خان قاجار در در اول فروردین سال ۱۲۰۰ ه.ق تهران را به‌عنوان پایتخت برگزید و آن را «دارالخلافه» نامید، این شهر از اهمیت خاصی برخوردار گردید و به تدریج، عمارت‌هایی با معماری خاص در تهران ساخته شد.

اگرچه تهران این‌روزها، فاصله‌ بسیاری با طهران قدیم دارد و معروف به ترافیک، آلودگی هوا، کودکان‎کار سرچهارراه، مراکز خرید لوکس و... است، اما هنوز خانه‎هایی از جنس تاریخ در آن خودنمایی می‎کنند. هرچند در طی سالیان گذشته، خانه‎ها و عمارت‌هایی بودند که با لودرهای شهرداری و بساز و بفروش‌ها در یک شب ویران شدند و قصه‌های بسیاری را با خود به گور بردند، اما هنوز هم می توان آثاری از طهران قدیم را در تهران جدید جستجو کرد.

بسیاری از شهرهای معروف دنیا برای جذب توریست، منازل شاعران، فلاسفه، بزرگان دینی، نویسندگان، سیاستمداران و حتی خانه‎هایی با طراحی‌ و معماری‎های قدیمی خود را حفظ می‎کنند و هر چند سال یک بار دست به مرمت آنها می‎زنند. علاوه بر اینکه این خانه‎ها و عمارت‎ها شهر را زیباتر می‎کنند به صنعت توریسم و جذب سرمایه، کمک بسیار زیادی خواهند کرد.

ما شاهد تخریب بسیاری از خانه‎ها و عمارت‌های قدیمی در شهرهای بزرگ ایران هستیم. بیشترین تخریب‌ها در تهران رقم خورده است و به جای خانه‌هایی که نشانه‌ای از طهران قدیم بودند، برج‎های سر به فلک کشیده نمایان شده‌اند. البته مدتی است که سعی بر عدم تخریب این بناها است و این عمارت‎ها به مراکز فرهنگی، کافه‌ها و رستوران‌ها تبدیل شده‎اند.

وقتی وارد این عمارت‌ها و خانه‎ها می‌شوید، انگار تاریخ شهر تهران را در آغوش می‎‎گیرید. برای نسل حال حاضر که بزرگ شده آپارتمان‌های سر به فلک کشیده هستند، این عمارت‌ها نشانه‎ای از خانه پدربزرگ‎ها و نسل‌های گذشته هستند.

میراث فرهنگی باید برای مرمت این خانه‎ها و عمارت‎ها کوشا باشد و کار درستی که اتفاق می‎افتد تبدیل این خانه‎ها به کافه‎ها و مراکز فرهنگی است تا بخش خصوصی از این خانه‌ها نگهداری کند و به مرمت این آثار با کمک میراث فرهنگی و شهرداری بپردازد.

البته در این بین شاهد اختلافاتی بین بخش خصوصی و اداره میراث فرهنگی یا شهرداری هستیم که باعث تعطیلی برخی از این مراکز شده و در نتیجه بار دیگر شاهد فرسوده شدن این خانه‎ها و عمارت‎ها هستیم. به طور مثال، یکی از جذاب ترین بناهای تاریخی تهران، بدون شک عمارت مسعودیه است. این بنا در زمان قاجار و به دستور ناصرالدین شاه ساخته شده است. این خانه تاریخی تا پیش از تعطیلی، بخش های مختلفی داشت که به صورت کامل، در حال فعالیت بودند، از جمله کافه‎ای در این عمارت وجود داشت و همچنین تئاترها و کنسرت‌هایی در این مکان به روی صحنه می رفت، اما به دلیل اختلافاتی که میان بخش خصوصی با اداره میراث فرهنگی در مرمت این عمارت شکل گرفت، عمارت مسعودیه به تعطیلی رسید و معلوم نیست که مرمت این عمارت کی به پایان می‎رسد.

موزه‌ای همراه با سینما و کافه

عمارتی در نزدیکی میدان تجریش است که بسیاری از توریست‌ها حتماً از آن بازدید می‌کنند. «باغ فردوس» یکی دیگر از بناهای تاریخی تهران است. این خانه-باغ به واسطه انواع تکنیک‌های گچ‌بُری استفاده شده در آن، رخساره‌ای دلنواز و زیبا به خود گرفته است. این خانه چند سال پیش، توسط سی‌نفر از ماهرترین گچ‌بران ایرانی ترمیم شده و اکنون در صحت و سلامت کامل، مشغولِ عشوه‌گری زیبایی‌های چهارفصل خود است. کافه های اطراف ساختمان نیز باعث لذت‎بخش‎تر شدن مراجعه به این عمارت شده‎اند. این عمارت خود به موزه سینما تبدیل شده است و در قسمتی از آن دو سینما قرار دارد. همین موضوع باعث رونق این عمارت شده است.

یک کافه در یک خانه قاجاری!

«خانه مقدم» یکی از ارزشمند‌ترین خانه‌های به جا مانده از دوره قاجار است. این خانه، علاوه بر معماری ارزشمند، موزه‌ای هم دارد که آثار آن به همت استاد مقدم از اساتید باستان شناسی دانشگاه تهران جمع آوری شده است. با این که این مجموعه در خیابان امام خمینی که یکی از خیابان‌های اصلی  تهران است قرار دارد اما برای بسیاری از افراد، ناشناخته است و حتی ساکنان این منطقه هم به ندرت با آن آشنا هستند.  باغ مقدم در بهار جلوه خاصی پیدا می‌کند و شاید اگر وارد آن شوید از وجود چنین باغ موزه‌ای در قلب تهران تعجب کنید. همچنین کافه مقدم که در این خانه از مهمانان پذیرایی می‌کند فضایی را به وجود آورده تا بتوانید چند ساعتی را بنشینید و با نوشیدن چای و قهوه، لذت بیشتری از فضا و معماری ببرید. این کافه باعث رونق بیشتر خانه مقدم شده است.

مشرف بر عمارت مشیرالدوله!

روبروی عمارت قدیمی ‌«مشیر الدوله»، «کافه ایوان» قرار دارد که کاملاً مشرف به عمارت است. این مکان هم در دل بافت قدیمی ‌تهران یعنی خیابان لاله زار و منوچهری قرار دارد. گردشگران می توانند در حین گردش در خیابان لاله‌زار که از خیابان‎های قدیمی شهر تهران است  به این خانه سری بزنند و از کافه این مجموعه نیز استفاده کنند.

نوشیدن قهوه در خانه پدری!

«خانه پدری» با نمای آجری در خیابان پر رفت‌وآمد کریمخان قرار دارد. درون این خانه قدیمی، کافه ای تعبیه شده است که بازدیدکننده را به یاد خانه پدربزرگ و مادربزرگش می‌اندازد؛ با همان حوض و با همان طاقچه‌های قدیمی. این کافه دستی به ترکیب خانه پدری نزده است و فقط آن را مهیا کرده است تا شهروندان، ساعات خود را در یک کافه به سبک و سیاق قدیم بگذرانند.

کافه ای در خیابان ویلا

عمارتی در دل خیابان فردوسی

شاید «کافه رومنس» از معروف‌ترین کافه‌ها در میان خانه‌های قدیمی ‌باشد. این کافه در یکی از کوچه‌های خیابان فردوسی قرار دارد. فضای کافه رومنس از یک سالن بزرگ و چند اتاق تشکیل شده است، فضایی کاملا دست نخورده از همان خانه قدیمی‌ که در ابتدا وجود داشته است. میز و صندلی‌های لهستانی آن هم حس قدیمی ‌بودن را برای مهمانان دو چندان می‌کند. در کافه رومنس برنامه‌های فرهنگی مختلفی اجرا می‌شود. این خانه در خیابان فردوسی باعث جذابیت بیشتر این خیابان در خاطره‌ها شده است.

بزرگترین کافه طهران

«کافه دیاموند» یکی از بزرگترین عمارت‌های قدیمی ‌است که به کافه تبدیل شده است. اینجا همیشه پذیرای جمعیت زیادی است و در دو سالن به علاوه حیاط از کافه نشینان پذیرایی می‌شود. البته شاید فضای سالن، قدیمی ‌بودن آن را برایتان یادآوری نکند اما اگر بر سر میزها در حیاط بنشینید، رو به رویتان ساختمان عمارت را می‌بینید. کافه دیاموند در خیابان ویلا قرار دارد و به همین دلیل جزء کافه‌های قدیمی ‌مرکز شهر محسوب می‌شود.

نوشیدن چای در چای بار

«کافه چای بار» در باغ زیبا و تاریخی انجمن خوشنویسان ایران قرار دارد. ساختمان این چایخانه در واقع عمارت کلاه فرنگی باغ است که در دوران قاجار ساخته شده است. چای بار سبک‎های سنتی ایرانی و مدرن را در محیط فوق‌العاده باغ با هم ترکیب کرده است. نشستن در عمارت کلاه فرنگی یک خانه قاجاری هر کسی را ترغیب به رفتن می‌کند و همین رفت‌وآمد به این عمارت باعث شده است که بیشتر به مرمت این عمارت رسیدگی شود.

می‌توان بسیاری از کافه‌ها و رستوران‌های دیگری که باعث عدم تخریب هر چه بیشتر ساختمان‌های قدیمی شده‎اند را نام برد. در حقیقت این کافه‎ها باعث رونق کسب و کار در شهر می‎شوند، اما بخش اصلی اهمیت این کافه‎ها این است که باعث باقی ماندن تاریخ شهر تهران شده‎اند و صنعت توریسم را رونق بخشیده‌اند و شهر زیباتری را شکل داده اند.