دو تصمیم بزرگ حضرت امام (ره) قبل از رحلت

دیدارنیوز- اسفندیار عبداللهی*: چهاردهم خرداد هر سال که مصادف است با رحلت حضرت امام (ره)، بسیاری از حوادث و رویداد‌های دهه اول انقلاب را برای ما تداعی می‌کند. بعد از پیروزی انقلاب اسلامی، دولت ایران با مشکلات و مسائل متعدد و متنوعی دست به گریبان بود. حضرت امام خمینی رحمه الله علیه در ۱۴ خرداد ۱۳۶۸ چشم از جهان فرو بست، و این روز مصادف با آغاز رهبری آیت الله خامنه‌ای بود. نظام جمهوری اسلامی به خوبی مسئله جانشینی را مدیریت کرد و بدون اینکه خلأ رهبری آسیبی به دولت نوپا و جنگ زده  ایران بزند، مجلس خبرگان رهبری و کارگزاران نظام و مردم پس از رحلت امام (ره) روند ادامه اداره کشور را به رهبر جدید سپردند. 

 

 ۱۴ خرداد روز امام (ره) است. حضرت امام  خمینی قبل از رحلت دو تصمیم مهم گرفتند و استخوان لای زخم نگذاشتند. تصمیماتی که بسیار مهم و سرنوشت ساز بودند. پذیرش قطعنامه ۵۹۸ شورای امنیت سازمان ملل و بازنگری در قانون اساسی و دستور همه پرسی از طرف امام (ره) دو تصمیم مهمی بودند که ایشان تا قبل از وفات ضرورت انجام آن را درک کردند و انجام شد. 

 

 

 

قطعنامه ۵۹۸ شورای امنیت یکی از قطعنامه‌های شورای امنیت است که در ۲۹ تیر ۱۳۶۶، برای پایان دادن به جنگ ایران و عراق صادر شد که بلافاصله از سوی عراق پذیرفته شد و دو روز مانده به سالروز صدور آن یعنی در ۲۷ تیر ۱۳۶۷ دولت ایران آن را پذیرفت و  امام خمینی بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران در ۲۹ تیر ۱۳۶۷ پیامی صادر کرد که پذیرش قطعنامه را به مثابه «نوشیدن جام زهر» دانست.

 

پایان دادن به جنگ، موافقان و مخالفانی داشت که هر کدام دلایل خود را داشتند ولی شاید مهمترین دلیل، پیشنهاد پایان جنگ به امام (ره) از طرف آیت الله هاشمی رفسنجانی و نامه محرمانه محسن رضایی فرمانده وقت سپاه پاسداران انقلاب اسلامی بود. در آن نامه آمده است: «تا پنج سال دیگر ما هیچ پیروزی نداریم، ممکن است در صورت داشتن وسائلی که در طول پنج سال به دست می‌آوریم قدرت عملیات انهدامی یا مقابله به مثل را داشته باشیم و بعد از پایان سال ۱۳۷۱ اگر ما دارای ۳۵۰ تیپ پیاده و ۲۵۰۰ تانک و ۳۰۰۰ قبضه توپ و ۳۰۰ هواپیمای جنگی و ۳۰۰ هلیکوپتر باشیم و قدرت ساخت مقدار قابل توجهی از سلاح‌های لیزری و اتمی که از ضرورت‌های جنگ در آن موقع است را داشته باشیم، می‌توان گفت به امید خدا بتوانیم عملیات آفندی انجام دهیم.»

 

شاید خیلی پیشتر از تیر ۶۷، ایران باید پایان جنگ را رقم می‌زد، درست بعد فتح خرمشهر و زمانی که عراق در ضعیف‌ترین حالت از نظر روحی قرار داشت. اما به دلایلی که همه کم و بیش می‌دانند جنگ ادامه پیدا کرد. به هر حال حضرت امام (ره) پذیرفتند و قبل از اینکه به دیار باقی بروند پرونده جنگ را بستند.

 

 

دومین مهمی که حضرت امام (ره) انجام دادند دستور بازنگری در قانون اساسی و فرمان همه پرسی بود. در آن مقطع احساس می‌شد وجود یا عدم وجود برخی قوانین مانع چابکی در تصمیمات اجرایی کشور است –با درست و غلطش کاری نداریم- بنابراین قانون اساسی هم در اصول و هم در مواد و تباصر، تغییراتی به خود دید که تا به امروز کشور بر محور کتاب قانونی اداره می‌شود که آخرین بار در سال ۶۸ تغیراتی به خود دیده است. 

 

نزدیک به ده سال پس از تصویب اولین قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران در تاریخ ۱۲ آذر ۱۳۵۸،  در ۴ اردیبهشت ۱۳۶۸، چهل روز پیش از درگذشت، امام در نامه‌ای خطاب به آیت الله خامنه‌ای (رئیس‌جمهور وقت) هیاتی متشکل از بیست فرد مذهبی و سیاسی و همچنین پنج نماینده به انتخاب مجلس شورای اسلامی را مأمور بازنگری و اصلاح قانون اساسی نمودند که ریاست این گروه را آیت الله مشکینی برعهده داشت.

 

 

اکنون در سی امین سالگرد رحلت حضرت امام خمینی هستیم و این در حالی است که با شرایط مشابه اواخر دهه ۶۰ روبه رو هستیم. بدین معنی که در یک دشمنی چهل ساله با ایالات متحده آمریکا قرار داریم و شرایط نه جنگ و نه صلحی را سپری می‌کنیم که نظرات مختلف و متنوعی پیرامون آن وجود دارد. رییس جمهوری اتفاقا در یکی از سخنرانی‌های خود به شرایط جنگی ایران اشاره کرد و آن را به مراتب سخت‌تر از دوران جنگ با عراق توصیف کرد. طی این چهل سال دشمنی با آمریکا مخالفانی داشته که معتقدند این قصه آسیب‌های فروانی به اقتصاد، تولید، گردشگری و صنعت کشور وارد کرده است. موافقان نیز زیست سیاسی و حیات اجتماعی خود را به اصل دشمنی با آمریکا گره زده اند. اینکه کدام گروه و نظر درست می‌گوید و اساسا مبنا و مرجع تشخیص درست یا غلط بودن مواضع و نظرات اینچنینی کجا و کیست همان شرایطی را تداعی می‌کند که منجر به اتخاذ تصمیمی شد که حضرت امام (ره) آن را به مثابه «نوشیدن جام زهر» دانست.

 

تیر ماه سال ۶۷ زمان پذیرش قطعنامه از سوی دولت ایران و پایان جنگ با عراق بود و در آذر ۶۷ و حدود ۴ ماه قبل از وفات حضرت امام (ره) یک تصمیم مهم دیگر در جمهوری اسلامی گرفته شد که بی شباهت به این دوره نیست. 

 

بازنگری در قانون اساسی و اعلام همه پرسی موضوع امروز کشور و درخواست و تقاضای بخشی از جامعه است. در این خصوص هم اتفاقا رییس جمهوری از جمله افرادی است که معتقد است در مسایل و بن بست‌ها باید از ظرفیت اصل ۵۹ قانون اساسی استفاده کرد. این اصل می‌گوید «در مسائل بسیار مهم اقتصادی، سیاسی، اجتماعی و فرهنگی ممکن است اعمال قوه مقننه از راه همه پرسی و مراجعه مستقیم به آرای مردم صورت گیرد. درخواست مراجعه به آرای عمومی باید به تصویب دو سوم مجموع نمایندگان مجلس برسد.»

  

 دو مسئله تنش با آمریکا و نیاز به همه پرسی در مسایل داخلی به اراده و قاطعیتی نیاز دارد که در حضرت امام سراغ داشتیم. حضرت امام (ره) با وجودی که در آن مقطع مخالف پایان جنگ بود، ولی به مشورت کارگزاران نظام گوش فرا دادند و پایان جنگ را پذیرفتند، همچنین در خصوص گره‌ها و بن بست‌هایی که مسایل اجرایی کشور احساس می‌شد؛ این بار هم با شنیدن نظرات مختلف، با بازنگری در قانون اساسی و همه پرسی موافقت کردند.امید می رود در مسائل حاضر نیز تدبیری امام گونه اندیشیده شود.