دیدارنیوز- مرضیه حسینی: از ۳۱ استان ایران، دست کم ۲۰ استان از آغاز سال جدید با بارندگی‌های شدید، آبگرفتگی و سیل مواجه شده‌اند و تاکنون ۷۰ نفر بر اثر سیل، جان خود را از دست داده‌اند. پس از آنکه سیل، استان گلستان و بخش هایی از لرستان را درنوردید، اینک در کمین خوزستان است. مدیریت بحران استان خوزستان دوشنبه ۱۹ فروردین اعلام کرد که در پی بالا آمدن دبی رودخانه‌های دز، کرخه و کارون، ۱۸۲ روستا در حوضه این رودخانه‌ها تخلیه شده‌اند.
غلامرضا شریعتی، استاندار خوزستان از ساکنین شهر‌های در معرض خطر سیل در خوزستان خواست تا خانه‌های خود را هر چه سریعتر ترک کنند. ۹ شهر خوزستان در معرض خطر سیل گرفتگی قرار دارند. شریعتی به طور مشخص به نام شش شهر سوسنگرد، بستان، فهیمه، کوت سید نعیم، هویزه و حمیدیه اشاره کرد، شهرهایی که در چند روز گذشته بشدت آسیب دیده‌اند. به گفته استاندار خوزستان، علت این درخواست، افزایش آب سد کرخه است و افزایش خروجی این سد، برخی مناطق را تهدید می‌کند.
بحران در وضعیت سیل زدگان
از میان ۱۸۲ روستایی که در حوزه رودخانه‌های استان خوزستان قرار دارند ۶۱ روستا دچار آبگرفتگی شده‌اند. تاکنون به ۴۶۰۰ واحد مسکونی آسیب وارد شده و ۳۳ هزار و ۵۰۰ واحد مسکونی نیز در معرض خطر قرار دارند. همچنین حدود ۳۰ هزار نفر هم به ۴۷ اردوگاه اسکان اضطراری منتقل شده‌اند.
اماکنی چون مدارس، ورزشگاهها و پادگان‌ها، از جمله جاهایی هستند که با هدف اسکان موقت در نظر گرفته شده‌اند. مرتضی سلیمی، رئیس سازمان امداد و نجات نیز گفته که در استان خوزستان ۴۰ اردوگاه برای اسکان ۱۰۰ هزار نفر آماده شده است.سیل همچنین به هزار هکتار از مزارع این استان صدمات جدی وارد کرده است.
به گواهی «مقصود پیری» یکی از اهالی خوزستان و فعالان شبکه بهداشت و درمان استان، وضعیت سیل زدگان در شادگان، رفیع، کوت سید نعیم و حمیدیه بحرانی است. امدادرسانی با توجه به گستردگی ابعاد فاجعه، کافی نیست. همچنین ضعف مدیریت در توزیع اقلام و ملزومات مانند آنچه در لرستان اتفاق افتاد، سبب شده که تمام افراد نتوانند از حداقل‌هایی چون چادر برخوردار باشند. به علاوه فقدان سرویس‌های بهداشتی، حمام و امکانات بهداشتی، کمبود چادر، نبود امنیت و خطر شیوع بیماری، سیل زدگان استان خوزستان را دچار دردسر کرده است. وی افزود: مشکل دیگری که به‌ویژه در میان ساکنین کمپ‌ها و اردوگاه‌ها وجود دارد، بحران شدید روحی ناشی از فاجعه سیل است.
افرادی که خانواده، خانه و کاشانه و زمین و دام خود را از دست داده اند، دچار شدیدترینِ آلام شده اند. به نظر می‌آید حضور تیم‌های مشاوره‌ای و روان درمانی در مناطق سیل زده، با توجه به بحران‌های روحی مردم ضروری است.
با وجود خسارات به جا مانده، خطر از خوزستان رفع نشده است. بعضی از نقاط خوزستان به دلیل موقعیت جغرافیایی در معرض آسیب بیشتری هستند. به عنوان مثال در هویزه علاوه بر شهر رفیع به کلیه روستاهای بخش نیسان که شامل ۱۷ روستای سمومیه، گریشیه، دغاغله، بیت کوار، حنظله، شموس، غمیجه، بنی نعامه شمالی و جنوبی، بوکرم الله، بیت آلوس، بگعان، مومنیه یک و دو، نهیرات، سعدون یک و دو و گبان اخطار داده شده تا خانه‌های خود را تخلیه کنند. طرح تخلیه خانه ها تا حد زیادی انجام شده، اما معلوم نیست که برای اسکان و امداد رسانی مردم شهرهایی که دستور تخلیه آنها صادر شده، چه امکاناتی پیش‌بینی شده است. دهها هزار نفر در خوزستان نیاز به اسکان و خدمات امدادی دارند.
علی رغم اینکه ستاد بحران استان خوزستان به گفته مطلعین، در مواجهه با سیل، خوب عمل کرده و با توجه به اهمیتی که استان خوزستان برای کل کشور دارد، عملکرد رضایت بخشی داشته اما عده ای از مردم ضمن ابراز بی اعتمادی به دولت، در برابر تخلیه خانه های خود مقاومت کرده اند. به ویژه اینکه دولت در سیل قبلی خوزستان به وعده های خود عمل نکرده بود.
مردمانی غریبه با خانه و کاشانه خویش
عبدالرضا رحمانی‌فضلی، پس از جلسه شورای هماهنگی مدیریت بحران استان در جمع خبرنگاران گفته بود: «حدود ۴۰۰ هزار نفر در معرض سیل قرار دارند.» از ۱۷ فروردین، دستور تخلیه نیمه غربی شهر «ال‌هایی» در بخش مرکزی اهواز و منازل ساحلی شهر الوان در بخش شاوور شهرستان شوش داده شده است. فرماندار شوش هم در ۱۳ فروردین ماه دستور تخلیه فوری شهر فتح المبین و دهها روستا در دو حوزه کرخه و دز را صادر کرده است. تاکنون شهرستان‌های بهبهان، لالی، گتوند، ایذه، شوشتر، باغملک، هفتکل، آبادان، شادگان، هویزه، رامهرمز، اندیمشک، اندیکا، باوی، مسجدسلیمان، دزفول، شوش، اهواز، دشت آزادگان و کارون متأثر از سیل شده‌اند. در برخی از شهرستان‌ها سیل فروکش کرده و در برخی از مناطق هنوز سیل و تبعات آن وجود دارد.
همان طور که گفته شد وضعیت اسکان سیل زدگان و کسانی که شهر و روستای خود را تخلیه کرده اند چندان به سامان نیست. تعداد زیاد این افراد، یکی از موانع امدادرسانی موثر است. تنها در شهر گوریه شوشتر ۲۵۰۰ نفر ساکن بودند که با ورود آب به شهر مجبور به تخلیه آن شدند. در این شهر به ناچار کانال شرکت کشت و صنعت نیشکر خمینی منفجر شد با این هدف که آب از شهر گوریه به سمت مزارع نیشکر منحرف شود.
برخی خبرها حکایت از آن دارد که حدود ۸۰ درصد تجهیزات محموله ارسالی بشر دوستانه صلیب سرخ آلمان برای کمک به سیل زدگان ایران، به دلیل شرایط خاصی که در خوزستان حاکم است به این استان فرستاده می‌شود.
شهروندان خوزستانی اما در شبکه‌های اجتماعی گزارش داده‌اند که مردان معمولاً برای حفاظت از دارایی خانواده ها در روستا می‌مانند و زنان و کودکان سیل‌زده در اقامتگاه‌های اضطراری، شرایط زیستی نامناسبی دارند. یک نمونه از این شرایط دشوار را می‌توان در نحوه اسکان دادن ساکنان روستای بامدژ در واگن‌های قطار سراغ گرفت. وزیر کشور در خصوص این شرایط سخت گفته است: «در حال حاضر ما بین بد و بدتر تصمیم‌گیری می‌کنیم. دولت حتما خسارت‌های کشاورزان را در ابعاد مختلف می‌بیند و یقینا پرداخت می‌کند و خودم ضامن کار هستم و حتما به عنوان مسئول ستاد این موضوع را پیگیری خواهم کرد.»
مشکل دولت در تخلیه روستاهای خوزستان
دولت برای تخلیه شماری از ساکنان روستاهای جنوب کشور با دشواری‌هایی مواجه شده است. اسحاق جهانگیری، معاون اول رئیس‌جمهوری برای قانع‌کردن آنها به میان‌شان رفت. از سه‌شنبه ۱۳ فروردین، بالا آمدن آب و بروز خطر سیلاب برای یکصد روستای اطراف شوش منجر به تخلیه ۳۰ روستا در این منطقه شد. شوش دارای سه رودخانه دز، کرخه و شاوور است که از شمال تا جنوب ادامه می‌یابد. سه بخش درگیر در مجاورت این سه رودخانه، منطقه مرکزی، فتح‌المبین و شاوور است. به گفته عدنان غزی هنوز ۷۰ روستا در معرض خطرند و باید تخلیه شوند.
به نوشته ایلنا اما هشدارهای مقام‌های دولتی برای تخلیه خانه ها از طرف بعضی از ساکنین مورد پذیرش قرار نگرفت. دلیل اصلی این مقاومت با توجه به سخنان ساکنان محلی، «بی‌اعتمادی» به مقام‌های حکومتی بود.مقاومت روستاییان باعث حضور اسحاق جهانگیری، معاون اول رئیس‌جمهوری در میان ساکنان بخش شعببیه شوشتر شد.
مورد مشابه دیگر تلاش مناقشه برانگیر مدیریت بحران استانداری خوزستان برای قانع کردن کشاورزان روستاى سبهانیه در سوسنگرد به پذیرفتن طرح انحراف آب رودخانه مورد نظر استانداری برای مقابله با سیل کند. کیامرث حاجی‌زاده مدیر بحران استانداری خوزستان به کنار سیل‌بند روستاى سبهانیه رفت و از روستائیان خواست با انحراف آب رودخانه به طرف زمین‌های کشاورزی آنها موافقت کنند. این مساله اما مورد اعتراض کشاورزان و اهالی روستای سبهانیه واقع شد. کلیپی از این دیدار در شبکه‌های اجتماعی منتشر شده که نشان می‌دهد کشاورزان با بی‌اعتمادی به مدیر بحران خوزستان می‌گویند: «نان نداریم، شما می‌خواهید زمین‌هایمان را هم غرق کنید.»
مقاومت مردم دربرابر تخلیه خانه‌ها ناشی از مشاهده وضعیت نامناسب اسکان نیز هست. مشاهدات شاهدین گواه نامناسب بودن وضعیت اسکان‌داده‌شدگان در آهو دشت است. چادرهای نمور و پر از آب، کمبود پتو، غذا و لوازم بهداشتی سبب شده است که عده ای تصمیم بگیرند علی رغم هشدار جدی به خانه‌های خود بازگردند.
