رونق« بخار آبي» در تهران! (گزارشی از فراگير شدن استفاده از «سيگارهاي الكترونيك» ميان جوانان)

دیدارنیوز - اعتیاد به سیگارها و قلیان‌های الکترونیکي روزبه‌روز بیشتر می‌شود و این در حالی است که مضرات آن کمتر از سیگارهای معمولی نیست. کافی است سری به قهوه‌خانه‌ها بزنید یا در گوگل خرید قلیان الکترونیکي یا ویپ و جویس را سرچ کنید. انواع و اقسام این قلیان‌های الکترونیکي با قیمت‌های مختلف را در اختیارتان قرار می‌دهند و می‌توانید آن را بخرید. قلیان‌های قدیمی را با زغال چاق و شاید چند ساعتی برای راه انداختنش وقت صرف می‌کردند اما این قلیان‌ها به محض اینکه فرد اراده کند، می‌تواند آن را مصرف کند. «ویپ» قلیان الکترونیکی کوچک شده است. قیمت آن از 50 هزارتومان شروع می‌شود و تا یک میلیون و 500 هزارتومان هم می رسد. هر چه به سمت برخي سفره‌خانه های بالای شهر حرکت کنید، قیمت ویپ‌ها هم اضافه می‌شود.

آماده‌سازي بي دردسر!
یکی از مصرف کنندگان این ویپ‌ها درباره نحوه مصرف آن می گوید: «کام دهی ویپ از قلیان بسیار بیشتر است و بستگی به تنظیمات دستگاه دارد، می‌توان تنظیمات دود آن را که در واقع بخار است، بسیار بالا برد تا جایی که با یک دم گرفتن صورت مصرف کننده در دود محو می شود». مایعی که به عنوان سوخت داخل ویپ قرار دارد به راحتی قابل تهیه شدن است و نیازی به آب و زغال هم نیست. مایع های داخل ویپ هم بدون نیکوتین است و هم با نیکوتین. این قلیان با قیمت 150 هزارتومان به فروش می رسد. اما مدل دیگری از این قلیان‌ها هست که شباهت بیشتری به قلیان‌های سنتی ایرانی دارد که به آن استارباز می گویند. استارباز از یک استوانه رنگی تشکیل شده که سر و ته آن با درپوش‌های استیلي بسته شده است.

 

کپسول‌های تنباکو داخل این استوانه قرار دارد که دارای پوشش‌های پلاستیکی است که باید آن را جدا کرد و داخل بدنه صورتی رنگ قرار داد. سر این قلیان به طور جداگانه داخل جعبه دستگاه قرار دارد که باید آن را به بدنه متصل کرد. این دستگاه را می شود به صورت برقی شارژکرد». جوانانی که به قهوه‌خانه‌ها می روند، این روزها از این قلیان‌ها استقبال می‌کنند و کسب و کار قلیان‌های سنتی برچیده شده است. تا جایی که اگر در سایت دیوار جست‌وجو کنید، ویپ‌های دست دوم با قیمت‌های بالاتر نيز دیده می‌شود. این طور است که در خانه باشید یا خیابان یا هر جای دیگر می‌توانید این قلیان را از داخل کیف‌تان بیرون بیاورید و مصرف کنید. صاحب یکی از سفره‌خانه‌ها به «قانون» می گوید:« ما در سفره‌خانه‌مان ویپ را در کنار قلیان عرضه می‌کنیم اما استقبال از ویپ زیاد است».

سیگار الکترونیکي از کجا آمد؟
سیگار الکترونیکي اولین بار در چین ابداع و تا سال ۲۰۰۷ به سبد خانوار دخانیاتی مردم اضافه شد. ظاهرش شبیه سیگار مگناي قرمز اما باطنش شبیه دستگاه بخور بود. هدف از ساخت چنین وسیله‌ای این بوده که تمام حالات سیگار کشیدن شبیه سازی شود با این تفاوت که مواد مضر درسیگار از آن حذف شود. یعنی کسی که این سیگار الکترونیکی را بکشد، فقط ژست سیگار کشیدن را دارد و خبری از توتون و بوی دود و این چیزهایش نیست. مکانیزم این سیگارها این‌گونه است که با پُک زدن به آن مایعی که درونش است، گرم شده و تبخیر می‌شود و در واقع دودی که از آن بر می‌خیزد حاصل بخار شدن آن مایع است. به این دلیل است که می‌گوییم شبیه دستگاه بخور است. سازندگان این سیگاربرقی‌ها می‌گویند كه محصول ما بی‌خطر است و می‌تواند طرف را به ترک سیگار همیشگی نزدیک کند.

 

اما کسانی هم هستند که به ادعای این‌ها شک دارند و پیش خودشان می‌گویند این چه جور تبلیغاتی است که سازنده‌اش اصرار دارد محصولش موقتی است. شبهاتی هم در مورد به خطر انداختن سلامتی انسان از سوی این سیگارها مطرح است. در بعضی‌ جاها هم نوجوانان ابتدا با این سیگارهای الکترونیکی شروع می‌کنند و بعد که خوش‌شان آمد، سیگار واقعی دست‌شان می‌گیرند و مسیر معکوس را می‌روند. توجیه هم دارد که این نوع سیگار هیچ ضرری ندارد و من فقط برای ژستش آن را دود می‌کنم. خلاصه اینکه در مورد سیگار الکترونیکي نيز بحث‌هایی مطرح است.

دختران مشتاق ترند!
اما افزايش روز افزون مصرف سيگارهاي الكترونيكي كه قدرتي چند برابر يك سيگار يا قليان معمولي دارند، گروه‌هايي از زنان و دختران را نيز ترغيب كرده تا حتي بيش از پسران، در جست و جو و خريد اين سيگارها باشند. حجم كوچك و شكل و ظاهر شيك آن سبب شده تا گروه‌هايي از زنان و دختران به تهيه آن‌ها اقدام كرده و در كيف پول يا داشبورد ماشين آن را حمل كنند. هر زمان هم كه ميل به مصرف داشتند، با كمترين دردسر آن را مهيا كرده و اعتيادي تازه را تجربه كنند.اكنون داشتن ويپ و انواع ديگر سيگارهاي الكترونيكي در كيف برخي دختران شمال شهر، امري عادي شده كه با آن «كلاس» هم مي گذرانند و ساعتي را به خندي و شادي طي مي كنند! خريدهاي آنلاين و اينترنتي اين سيگارها با اشكال و برندهاي مختلف نيز به راحتي صورت مي گيرد و اكنون بازار پر كسب و سودي را براي برخي جوانان ايجاد كرده است.

اعتیاد از هر نوعش اعتیاد است
رواج قلیان های الکترونیکي در ایران در حالی اتفاق می‌افتد که در بسیاری از کشورهای اروپایی و حتی روسیه نيز واردات آن ممنوع شده است. به هر حال این نوعی اعتیاد است و نوجوانان بسیاری با استفاده از این قلیان‌ها به سیگارها و قلیان های واقعی روي می آورند. دکتر معصومیان، کارشناس اعتیاد درباره واردات ابزارهای اعتیاد در کشور می‌گوید:« ما در کشورمان چیزی داریم به نام تجارت مواد مخدر و وارد کردن این قلیان ها در کشور به بهانه ترک اعتیاد نيز بخشی از این تجارت پرسود است که سلامت ایرانی‌ها را نشانه رفته است. هیچ معتادی با کشیدن این قلیان ها نمی تواند ترک کند. همان‌گونه که متادون نمی تواند هیچ معتادی را ترک بدهد، این قلیان‌ها نيز نمی توانند باعث ترک سیگار شوند. علاوه بر این معلوم نیست داخل این قلیان ها از چه موادی استفاده شده که این طور دود می کنند و برای سلامتی هم ضرر دارند».

 

او در ادامه درباره چرایی مصرف این قلیان ها ادامه می‌دهد:«معتادی که می خواهد ترک کند، چرا باید سراغ این روش ها بیاید؟ کشورهایی که این مواد را درست می‌کنند حتی استفاده از آن را در کشور خودشان ممنوع می کنند، آن‌وقت به راحتی به کشور ما می آید و به طور انبوه و خیلی راحت در دسترس جوانان‌مان قرار می گیرد». به هر حال اعتیاد از هر نوعش اعتیاد است. حال از طریق این قلیان‌های الکترونیک باشد یا از سوی سیگارهای واقعی. کسی که می خواهد اعتیاد را ترک کند، نباید برای ترک به این ابزارها متوسل شود. این را امان ا... قرایی مقدم،جامعه‌شناس در گفت و گو با «قانون» می‌گوید و تاكيد مي‌كند:« اعتیاد از نابسامانی‌های اجتماعی و بحران هایی که در جامعه است به وجود می آید. متاسفانه نهادهای دولتی و حکومتی باید مقابل باندهای وارد کننده این محصولات بايستندکه متاسفانه در این زمینه ضعیف عمل می‌کنندو ضربه اش را جوان‌هایی می خورند که درگیر مصرف این مواد می شوند». قرایی مقدم از بی‌رغبتی جوان ها برای روی آوردن به فعالیت های مثبت اجتماعی در جامعه ای پر از تبعیض نیز می‌گوید:« وقتی جوانی بی پول و بیکار در جامعه هر روز با خبرهای مختلفی از اختلاس رو به رو می‌شود، برای فراموش کردن این درد تبعیض اولین راهی که به ذهنش می رسد، این است که به مواد مخدر روي بیاورد.

 

حال این مواد مخدر می تواند هر چیزی باشد. یا وقتی جوانی با وجود موقعیت تحصیلی عالی نمی تواند در جامعه کاری پیدا کند به سمت استفاده از این ابزارها می رود. ابزارهایی که می توان جلوی واردات آن را به کشور گرفت تا جوان ها را دچار نکند». قرایی مقدم به نبود آزادی‌های اجتماعی اشاره می‌کند و در ادامه می‌گوید:« هم قوه مقننه و هم قوه‌قضاییه و هم قوه مجریه در این زمینه ضعف دارند. قوه قضاییه از همه بیشتر نقش دارد چون نظم و انضباط جامعه بر عهده این قوه است. وقتی مردم نسبت به قوه قضاییه اعتماد ندارند و می گویند که این مافیاها را نمی‌تواند کنترل کند، وجهه او زیر سوال می‌رود. قاچاقچی‌ها و دزدها در جامعه زیاد می شود و ضررش را جوانانی می بینند که در جامعه زندگی می کنند».