حقوق زنان زیر خودکار مردان

دیدارنیوز ـ پرستو بهرامی‌راد: زنان نیمی از جامعه هستند، وضعیت قوانین مربوط به خروج زنان از کشور، تبعیض بزرگی در حق نیمی از جامعه است. امروزه زنان نقش‌هایی در اجتماع ایفا می‌‎کنند که شاید در گذشته دستیابی به آن بسیار دور از ذهن بوده است. با این حال نقش فعال و پررنگ اجتماعی زنان در مواردی به دلیل نقص قوانینی که سال ها از تصویب آن می گذرد، دچار محدودیت می‌شود.

زنان، امروزه فقط نقش مادری و همسری را دارا نیستند، بلکه با قرار‌گرفتن در پست‌های مهم و شرکت در کنفرانس‌های علمی و رفت‌وآمد به خارج از کشور، افتخارات بسیاری به ارمغان می‌آورند. دلایلی که در بیشتر مواقع باعث می‌شود زنان از کشور خارج شوند تحصیل در دانشگاه‌های خارج از کشور، زیارت و سیاحت، مهاجرت و اشتغال یا شرکت در کنفرانس‌های علمی است. با این حال قوانین خروج زنان از کشور علاوه بر لطمه زدن به حقوق زنان، به جامعه هم لطمات جبران ناپذیری زده است.

ممنوعیت خروج از کشور برای زنان در سال‌های اخیر سر‌و‌صدای زیادی به پا کرده است. در ایران و برخی کشور‌های اسلامی دیگر، زنان متأهل برای خروج از کشور به اجازه‌نامه شوهر نیاز دارند. در برگۀ گذرنامه، بخشی مبنی بر اجازه شوهر برای خروج از کشور آمده است که زن، هربار که برای تمدید گذرنامه مراجعه می‌کند باید اجازه‌نامه شوهر خود را برای تمدید، همراه خود ببرد. در حقیقت این قانون با خواست و وظایف شماری از زنان ایرانی امروزی در تعارض است و باید فکری اساسی به حال آن کرد.

در چند سال اخیر چندین بار شاهد مشکلات زنان نخبه و ورزشکار در خروج از کشور بودیم که در سریال خانگی "گلشیفته" و سریال "عرق سرد" به خوبی این مشکل زنان جامعه به تصویر کشیده شده است. زنان جامعه ایران از نظر فرهنگی و اجتماعی به  درجه ای از رشد عقلی رسیده‌اند که بتوانند مصالح خود را تشخیص دهند. بهتر است قانونگذار نیز به این رشد عقلی اعتماد کرده و خروج آن‌ها را محدود نکند.

خیلی از زنان و فعالان حقوق زنان به‌صورت پیگیر با نهادها و نمایندگان زن مجلس شورای اسلامی در حال رایزنی هستند و خواهان درج برخی از حقوق زنان در دفترچه‌های عقد شده‌اند. حقوقی مثل حق خروج از کشور، حق طلاق، حق حضانت فرزندان، حق تحصیل، حق اشتغال و… . ثبت این موارد به‌صورت رسمی در عقدنامه‌ها توسط سازمان ثبت احوال باعث رسمی شدن این خواسته‌ها شده و دیگر نیازی به مراجعه به دفترخانه‌هایی که از این وظیفه شانه خالی می‌کنند نیست و جلوی باج گیری مردان فرصت‌طلب را برای سوءاستفاده از این قانون و تحت فشار قرار دادن آن‌ها می‌گیرد. با این حال به دلیل عدم آگاهی بسیاری از زنان و رویکرد سنتی در جامعه، بسیاری از مردان تن به امضای این شرایط در عقدنامه نمی‌دهند.

در اين راستا مدت‌هاست بحث تسهيل خروج زنان از كشور مورد توجه نمايندگان مجلس قرار گرفته ونمايندگان مردم به دنبال رفع اين مشكل هستند. اعضای فراکسیون زنان مجلس تبصره‌ای الحاقی به بند سه ماده ۱۸ قانون گذرنامه اضافه کردند که بر اساس آن، زنان خواهان حضور در المپیادهای علمی، اقتصادی، ورزشی و فرهنگی در صورتی که همسرشان اجازه خروج از کشور را به آنها ندهد با مجوز دستگاه ذیربط یا دادستان یا دادگاه صالحه می توانند از کشور خارج شوند. این طرح برای بررسی نهایی به صحن مجلس ارجاع شده و اگر تصویب نهایی بشود و شورای نگهبان هم آن را تایید کند در کشور اجرایی می شود، هرچند اين طرح مربوط به شرايط اضطرار بوده و شامل تمامی زنان ايرانی نمی‌شود و ساير زنان ايرانی همچنان بايد با اذن همسر از كشور خارج شوند. البته امید است که روزی تمام زنان ایرانی به حقوق خود برسند.

خبرنگار دیدارنیوز با حضور در یک مرکز پلیس+۱۰ با زنانی که برای گرفتن گذرنامه مراجعه کرده‌اند به گفت‌وگو پرداخته است که در ادامه می‌خوانید:

پلان اول: آیا من باید برای خروج از کشور از همسرم اجازه بگیرم؟

«زنان را بی شعور فرض می‌کنند که نمی‌توانند به درستی فکر کنند. آیا من با مدرک دکتری و داشتن یک شرکت خصوصی ساختمانی، آنقدر نمی‌فهمم که باید همسرم برای من تصمیم بگیرد؟» نگار برای به دنیا آمدن فرزند خواهرش قصد سفر به سوئد را دارد و برای تمدید گذرنامه خود مراجعه کرده است. همانطور که ابروهایش به هم گره خورده است، می‌گوید: «هر بار برای تمدید پاسپورت باید شوهرم را تا اینجا بیاورم تا رضایت دهد. این قوانین جز تحقیر زنان فایده دیگری ندارد».

پلان دوم: ترجیح می‌دهم مجرد بمانم

پروانه، دانشجوی مهندسی صنایع است و می‌خواهد در عید همراه دوستانش به ترکیه سفر کند. پروانه ۲۶ سال دارد و با خنده می‌گوید: «ترجیح می‌دهم مجرد بمانم تا منت مردی را برای خروج از خانه یا کشور بگیرم». پروانه این قانون را ظلم به حقوق زنان می‌داند و می‌گوید: «قانون‌هایی مربوط به زنان وجود دارد که بسیار قدیمی است و در دنیای مدرن و برای زن مدرن، کارایی ندارد. زنان مجلس و سیاستمدار که خود نیز با این مشکلات روبرو بوده‌اند باید به فکر زنان باشند که متاسفانه به هیچ وجه مشکلات و حقوق زنان برای آنها اهمیت چندانی ندارد». پروانه معتقد است زمانی که قانون نقص دارد دختران باید آگاه باشند و در زمان عقد این شرایط را مطالبه کنند.

پلان سوم: بین رضایت داشتن و اجازه گرفتن تفاوت وجود دارد

«بین رضایت داشتن با اجازه گرفتن فرق وجود دارد. در زندگی مشترک و سالم برای انجام کارها نظر طرف مقابل باید مدنظر گرفته شود تا خللی در زندگی مشترک وارد نشود، اما این که طرف مقابل اجازه باید بدهد حرف دیگری است». محسن برای دادن رضایت برای گرفتن گذرنامه همسرش آمده است و می‌گوید: «هر بار برای تمدید گذرنامه باید همسر حضور پیدا کند و این توهین به شخصیت زنان این کشور به حساب می‌آید». زهرا همسر او نیز این قانون را تبعیض‌آمیز می‌داند و می‌گوید: «زنان قدرت تفکر و حق انتخاب دارند. نباید حقوق نیمی از این جامعه را پایمال کرد. متاسفانه قانون‌نویسان ما مرد بودند و حقوق زنان را نادیده گرفته‌اند. در زندگی مشترک، همه چیز باید مشترک باشد و با صحبت و توافق صورت گیرد».

پلان چهارم: زنان اسیرند

زیر لب غر می‌زند و به سمت در حرکت می‌کند. با خشمی که باعث گل افتادن لپ‌هایش شده است، می‌گوید: «می‌گوید شوهرم باید امضا کند تا بتوانم گذرنامه بگیرم. با ۶۵ سال و چهار نوه باید هنوز از شوهرم اجازه خروج از کشور بگیرم». سمیه مادر سه فرزند است و برای به دنیا آمدن نوه پنجمش می‌خواهد به آلمان سفر کند و نمی‌دانسته است که برای تمدید گذرنامه نیز باید همسرش بار دیگر اجازه دهد و چند دقیقه‌ای نیز با کارمند پلیس +۱۰ بحث می‌کند، ولی کاری از دست کسی برنمی‌آید.

پلان پنجم: زمان عقد باید حقوق را گرفت

«دختران باید در زمان عقد، حق طلاق و حق خروج از کشور را از همسران خود بگیرند. بسیاری از مردان برای آزار زنان خود از این مسائل به عنوان اهرم فشار استفاده می‌کنند تا زنان از حقوق دیگر خود باز بمانند». مریم دانشجوی حقوق است و زمان عقد، تمام شروط ضمن عقد را از همسر خود گرفته است. او می‌گوید: «دختران باید با مطالعه از حقوق خود آگاه شوند تا زمان عقد بدانند که چه مواردی را از همسر خود مطالبه کنند. در بیشتر موارد، این زنان و دختران هستند که به دلیل عدم آگاهی از حقوق خود باعث ظلم به خودشان می‌شوند». او معتقد است که تنها افرادی که می‌توانند این مشکل زنان کشور را برطرف کنند زنان سیاستمدار هستند که با حقوق پایمال شده زنان آشنایی کامل دارند و برسر قدرت نیز هستند.

پلان ششم: دعوای زن و شوهرها را زیاد میبینیم

صدای داد و فریاد زن و مرد بلند می‌شود و کودک همراهشان نیز بلند بلند گریه می‌کند. مرد به زن می‌گوید: «دلم نمی‌خواهد اجازه دهم. زنم حق ندارد بدون من از کشور خارج شود». مرد می‌رود و زن هم با کودک در آغوشش به دنبال مرد از در خارج می‌شود. کارمند بخش گذرنامه می‌گوید: «برای شما عجیب است؟ ما از این دعواهای زن و شوهری برای اجازه شوهر زیاد می‌بینیم. این خانم هم بدون اینکه به شوهرش بگوید برای چه کاری به اینجا می‌آیند شوهرش را به اینجا آورده است»...

پلان آخر: حقوق زنان را بدهید!

حق خروج از کشور، از جمله ابتدایی‌ترین حقوق یک زن در جامعه است. هیچ‌گاه با اجبار نمی‌توان زنی را مجبور به کاری کرد. زن مدرن امروزی شخصیت مستقل و تفکرات متفاوتی از همسر خود دارد و با قوانینی که سال‌ها قبل نوشته شده است نمی‌توان زن امروزی را قانع کرد. زنان چه نخبه و ورزشکار باشند و چه یک زن عادی باید از حقوق اولیه انسانی که تصمیم‌گیری برای خروج یا ورود به کشور است برخوردار باشند. امید است که با تصویب طرح خروج زنان نخبه و ورزشکار از کشور، روزی به تصویب طرح خروج تمامی زنان برسیم.