احمد بخشایش اردستانی، عضو کمیسیون امنیت ملی درباره گرانیهای اخیر که با اعتراض مردم مواجه شده، گفت: وقتی قیمتها بهصورت لحظهای افزایش مییابد، خرید و فروش مختل میشود و اولین قشری که متأثر میشوند، کسانی هستند که اجناسشان با دلار مرتبط است، مانند فروشندگان موبایل و خودرو. این افراد نگران هستند که با افزایش قیمت دلار، قیمت کالاهایشان نیز بالاتر برود، اما در عین حال، خرید و فروش نیز مختل میشود و این وضعیت باعث نارضایتی آنها میشود و ممکن است به خیابانها بیایند. بنابراین، مجلس و دولت باید اقداماتی انجام دهند تا از بروز این وضعیت جلوگیری کنند. امیدوارم که این فضا بیش از این ملتهب نشود.
دیدارنیوز: عضو کمیسیون امنیت ملی درباره اعتصابات در روزهای اخیر در بازار توضیحاتی ارائه کرد و گفت: اگر این گروهها میخواهند کار درست شود باید در حد شعارهای اقتصادی و صنفی باقی بماند. این به نفع کشور، دولت و مجلس است. ما هم وظیفه داریم که شعارهای گروهها را در همان حد بررسی کنیم و به آن بپردزایم. اگر قرار باشد انتظارات اقتصادی به انتظارات سیاسی تبدیل شود خیلی مشکلات ایجاد میشود.
احمد بخشایش اردستانی، عضو کمیسیون امنیت ملی در گفتوگو با ایلنا در پاسخ به این سوال که در روزهای اخیر گزارشهایی از آغاز اعتصاب در پاساژ علاءالدین و بازار تهران منتشر شده است. همزمان، برخی فروشگاههای اینترنتی اعلام کردهاند که از فروش کالاها خودداری میکنند. این وقایع چه پیامدهای اقتصادی و امنیتی میتواند برای کشور به همراه داشته باشد؟ گفت: امیدوارم این وضعیت مقدمهای برای آشوبهای بعدی نباشد.
قیمت سکه در حال افزایش است و احتمال دارد دلار قیمتهای بالاتری پیدا کند
وی ادامه داد: به هر حال، از لحاظ اقتصادی وضعیت معیشتی مردم سخت شده است، بهویژه با توجه به اینکه بانک مرکزی نرخ تورم را معادل افزایش قیمت دلار و سکه اعلام کرده و یک نوع رقابتی بین مردم به وجود آمده است که پولهای خود را به سکه و دلار تبدیل کنند. وقتی سکه در حال افزایش است و احتمال دارد که دلار قیمتهای بالاتری نیز پیدا کند. این دو مسئله میتواند بهعنوان پیشرانهایی برای افزایش قیمتهای دیگر عمل کند، در حالی که نباید اینگونه باشد.
این عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی گفت: در حال حاضر، ما یک ثبات اقتصادی نسبی داریم، اما پیشرانهای وضعیت اقتصادی ما که دلار و سکه هستند، بهطور مستقیم و غیرمستقیم بر معیشت مردم تأثیر میگذارند. دولت هم به این نتیجه رسیده که بهترین راهحل این است که قیمتها تابع عرضه و تقاضا باشند و هرچه بازار تعیین کرد، تمام شده حساب کند.
بخشایش اردستانی گفت: در مقابل بیاید یک سبد کالا ۱۱ قلمی را با قیمت ثابت به طبقه متوسط به پایین بدهد، اما در این میان، بحثی در مجلس و وزارت کار وجود دارد که وزیر کار زیر بار این مسئولیت نمیرود یا بلد نیست و یا نمیخواهد انجام دهد. تاکنون، ما ندیدیم که اقدامی در این زمینه صورت بگیرد. اما احتمالاً باید این کار انجام شود تا طبقه متوسط به پایین تحت فشار قرار نگیرند.
وقتی قیمتها لحظهای افزایش مییابد، خرید و فروش مختل میشود/ امیدوارم فضا بیش از این ملتهب نشود
وی ادامه داد: از سوی دیگر، وقتی قیمتها بهصورت لحظهای افزایش مییابد، خرید و فروش مختل میشود و اولین قشری که متأثر میشوند، کسانی هستند که اجناسشان با دلار مرتبط است، مانند فروشندگان موبایل و خودرو. این افراد نگران هستند که با افزایش قیمت دلار، قیمت کالاهایشان نیز بالاتر برود، اما در عین حال، خرید و فروش نیز مختل میشود و این وضعیت باعث نارضایتی آنها میشود و ممکن است به خیابانها بیایند. بنابراین، مجلس و دولت باید اقداماتی انجام دهند تا از بروز این وضعیت جلوگیری کنند. امیدوارم که این فضا بیش از این ملتهب نشود.
شعارهایی که اکنون مشاهده میشود، صنفی نیست و شعارهایی با بن مایه سیاسی است
بخشایش اردستانی در پاسخ به این سوال که آیا این کنشهای سنتی و اقتصادی تنها واکنش به فشار معیشتی هستند یا میتوانیم این را نشانهای از انتقال نارضایتی از سطح اجتماعی به سطح اقتصادی بازار بدانیم؟ گفت: در علوم سیاسی، اصولی وجود دارد که نشان میدهد هر گروه ناراضی از لحاظ اقتصادی، نهایتاً به گروه ناراضی سیاسی تبدیل میشود، بهویژه در جوامعی مانند جمهوری اسلامی، چین و روسیه. بهتر است سطح تقاضا در صنوف باقی بماند تا اگر قرار است مشکلی حل شود، این امر محقق گردد. اما اگر قرار باشد مشکلات حل شوند، معمولاً گروههای ناراضی از لحاظ اقتصادی به گروههای ناراضی سیاسی تبدیل میشوند و شعارهای آنها نیز سیاسی میشود. شعارهایی که اکنون مشاهده میشود، شعارهای صنفی نیست و شعارهایی با بن مایه سیاسی است.
وی ادامه داد: در نهایت، اگر این گروهها میخواهند کار درست شود باید در حد شعارهای اقتصادی و صنفی باقی بماند. این به نفع کشور، دولت و مجلس است. ما هم وظیفه داریم که شعارهای گروهها را در همان حد بررسی کنیم و به آن بپردزایم. اگر قرار باشد انتظارات اقتصادی به انتظارات سیاسی تبدیل شود خیلی مشکلات ایجاد میشود.
سریعتر کالابرگ را تعیین تکلیف کنند تا اگر تظاهراتی انجام گرفت سایر مردم همراهی نکنند
این عضو کمیسیون امنیت ملی در پاسخ به این سوال که به نظر شما، نشانههایی که از اعتراضات اخیر مشاهده میشود، تکرار همان الگوی نارضایتی و اعتراضی است که در سال ۱۳۹۶ شاهد آن بودیم، یا شرایط امروز متفاوت است؟، گفت: من معتقدم که شرایط کمی متفاوت است، زیرا جمهوری اسلامی در سالهای ۸۸ و ۹۶ چنین تجربیاتی را نداشت البته نارضایتی در همه کشورها وجود دارد اینطور نیست که در همه کشورهای دنیا مردم رضایت داشته باشند بلکه قشرهای ناراضی وجود دارند.
بخشایش اردستانی تاکید کرد: مهم این است که به این اقشار رسیدگی شود و تا حدی که امکان دارد درد آنها درمان شود البته صددرصد نمیشود درمان کرد، اما اگر تا جایی که میشود به آن رسیدگی شود بهتر است. ما باید در سیاستهای اقتصاد خود تغییراتی ایجاد کنیم و روشی که بانک مرکزی و آقای فرزین و تیم ایشان اتخاذ کردهاند، یعنی رساندن قیمت ارز به قیمت بازار آزاد و تکنرخی کامل، ممکن است لطمهزننده باشد، مگر اینکه هر چه سریعتر کالا برگ و ۱۱ قلمهای اساسی مشخص شوند و آن را به صورت سبد تعیین کنند که تا پایان سال، قیمت آن ثابت باشد. تا به بخشهای عمدهای از جامعه آسیب نرسانند تا اگر تظاهراتی انجام گرفت سایر مردم که منتفع نیستند همراهی نداشته باشند.
نباید اعتراضات نادیده گرفته شود
وی با بیان اینکه نباید اعتراضات نادیده گرفته شود هر اعتراضی را باید در جایگاه خود مورد توجه قرار داد، گفت: در ابتدا باید بررسی شود که اعتراضات چیست و تا جایی که امکان دارد راهکارهای استدلالی و اقناعی ارائه کرد.
این عضو کمیسیون امنیت ملی درباره اینکه آیا نادیده گرفتن این نوع اعتراضات اقتصادی میتواند به شکاف بین دولت و مردم و دولت و جامعه منجر شود و هزینههای بیشتری به کشور وارد کند، گفت: هم میتواند و هم نمیتواند چراکه همه مردم ایران از وضعیت موجود ناراضیاند، اما معترض نیستند. بسیاری از افراد وقتی با آنها صحبت میشود، از وضعیت ناراضی هستند، اما اعتراضی نمیکنند. بهعنوان مثال، اگر فردی ۱۰ هزار دلار در خانه داشته باشد و ببیند که قیمت دلار از ۱۰۰ هزار تومان به ۱۱۰ هزار تومان افزایش یافته، خوشحال خواهد شد، زیرا برخی افراد از این وضعیت منتفع میشوند.
این وضعیت میتواند مقدمهای برای نارضایتیهای دیگر باشد
وی ادامه داد: در حال حاضر، مردم ایران هم پولهای خود را به نحوی به دلار و طلا مبادله میکنند و این البته کار بدی است چراکه ارزش پول ملی از بین میرود و منجر به از دست رفتن حاکمیت ریال میشود. برای حل این مشکل، باید بودجه انقباضی باشد، از خلق پول جلوگیری شود، بانکها وام ندهند، نرخ سود بانکی افزایش یابد تا مردم پول خود را از بانکها بیرون نکشند و همچنین در سیاستهای خارجی نیز انعطاف بیشتری ایجاد شود. اگر این انعطاف وجود نداشته باشد، نمیتوان به موفقیت رسید.
بخشایش اردستانی گفت: این وضعیت میتواند مقدمهای برای نارضایتیهای دیگر باشد، اما در حال حاضر، گروههای مرجع از این مسئله سود میبرند. دولت از فروش بالاتر دلار و طلا بهرهمند میشود، زیرا ۸۰ درصد اقتصاد ما دولتی است. بنابراین، دولت باید اقداماتی انجام دهد تا رضایت قشرهای متوسط را جلب کند. گروههای ذینفع که از افزایش قیمتها بهرهمند میشوند، بیشتر دولت و شبهدولتیها هستند و بدهکاران بزرگ بانکی که دلار و یورو دارند و شاید بیش از ۱۲۰ شرکت هم باشند. آنها وقتی چنین فضایی را میبینند، چون از وضعیت موجود راضی هستند سعی میکنند افکار عمومی را به نحوی با خودشان همراه کنند بنابراین هم میتواند مقدمه باشد و هم میتواند تلنگر باشد.
مردم تابع اقتصاد هستند، معیشتشان به خطر بیفتد با گروههای ناراضی همراهی خواهند کرد
وی درباره اینکه در کوتاهمدت به نتیجه رسید چه اقدامی باید انجام شود، گفت: مردم تابع اقتصاد هستند یعنی اگر مباحث معیشت آنها به خطر بیفتد طبیعتا میتواند ناگوار باشد و با گروههای ناراضی همراهی خواهند کرد؛ بنابراین ارائه سبد کالا درخصوص قشر متوسط رو به پایین است. گروههای دیگری هم هستند که طرفدار ثبات هستند یعنی نمیخواهند کشور به هم بریزد و بیثباتی ایجاد شود، اما به دنبال تغییر هستند یعنی ثباتی که به تغییر منجر شود یعنی تغییری از لحاظ اقتصادی باشد.
بخشایش اردستانی تصریح کرد: برای اینکه این فضا تکرار نشود باید با آنها صحبت کرد تا اقناع شوند و دولت باید در سیاستهای ارزی تجدید نظر کند. باید حاکمیت ریال باید تقویت شود و از خلق پول جلوگیری شود. همچنین، مجلس در بودجهای هم که دارد بررسی میکند حقوق تا ۳۰ درصد افزایش پیدا کند و ارزش افزوده به ۱۰ درصد بیاید که از این جیب به آن جیب اتفاق نیفتد این اقداماتی است که میتواند انجام شود قوه قضاییه هم باید وارد شود آنهایی بدهی دلاری و ارزی دارند باید به سرعت ارز خود را برگردانند.
وی تاکید کرد: اگر دولت میخواهد قیمت دلار را افزایش دهد، مثلا میتواند این کار را انجام دهد، اما به شرطی که در مقابل حداقل یک سال ثبات قیمت را تضمین کند تا مردم بدانند تکلیفشان چیست. این بسیار مهم است.
