فضای بین‌الملل درحال تنگ و تاریک‌تر شدن برای ایران است

دیدارنیوز- پس از موفقیت دونالد ترامپ در انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا، وی به یکی از مهمترین وعده‌های خود جامه عمل پوشاند و در مراسمی با حضور خبرنگاران، خروج از توافق هسته‌ای (برجام) که بین ایران و کشور‌های ۱+۵ منعقد شده بود را اعلام کرد. پس از این کار فدریکا موگرینی، رئیس دوره‌ای اتحادیه اروپا که در توافق هسته‌ای، نقش مهمی برعهده داشت، بین خبرنگاران حاضر شد و با لحنی منتقدانه نسبت به رفتار رئیس‌جمهور آمریکا علاوه بر محکوم کردن آن، بر باقی ماندن اروپا دربرجام تاکید ورزید.

اروپایی‌ها تنها به این اظهارنظر اکتفا نکردند و از آنجا که مبادله مالی با دلار برای ایران براساس تصمیم دونالد ترامپ به تحریم درآمده بود، صحبت از سازوکارمالی جدیدی را به میان آوردند که براساس آن، دلار از مبادلات ایران و اروپا حذف و یورو جایگزین آن می‌شود. طرحی بر روی کاغذ که تمام راه‌ها را بر روی رئیس‌جمهور آمریکا بابت ضعیف کردن ایران بسته نگه می‌داشت، اما از آنجا که اروپایی‌ها حتی در حفظ کمپانی‌های خود در ایران موفق به مقاومت در برابر ترامپ نشدند و زودتر از تصور، عطای تجارت در ایران را به لقایش بخشیدند، سازوکار مالی یا همان SPV را هم هنوز به سرانجام نرسانده‌اند.

علاوه براین‌، یک روز پس از آنکه چند دیپلمات اروپایی به طور کاملا سرزده وارد ساختمان وزارت امور خارجه شدند و دیدارشان با عباس عراقچی به روایت روزنامه ایران، کوتاه، پرتنش و ناکام باقی‎ ماند، اتحادیه اروپا در اولین اقدام تنبیهی جدی علیه ایران بعد از اجرای برجام، بخشی از وزارت اطلاعات و دو شهروند ایرانی را در فهرست تحریم‌های خود جای داد. در واقع این دیپلمات‌ها که از کشور‌های فرانسه، بریتانیا، آلمان، دانمارک، هلند و بلژیک بودند این پیام را به همراه داشتند که اروپا بیش از این، آزمایش‌های موشکی بالستیک ایران و "نقشه‌های ترور" این کشور در خاک اروپا را تحمل نخواهد کرد.

در کنار این مسئله، آلمان پرواز‌های شرکت هواپیمایی ماهان ایر را به حالت تعلیق درآورد و کریستوفر بورگر، سخنگوی وزیر خارجه آلمان در سخنانی در جمع خبرنگاران در برلین، دلیل اتخاذ این تصمیم را "دفاع از آلمان" در جهت "سیاست خارجی و امنیتی" این کشور اعلام کرد. پیش از این نیز شرکت‌های بریتیش ایرویز، ایرفرانس و کی‌ال‌ام هم پرواز‌های ایران خود را لغو کرده بودند و از ابتدای ژانویه ۲۰۱۹  پرواز‌های شرکت هواپیمایی قشم به مقصد بروکسل نیز به دلیل تحریم‌های جدید ایالات متحده لغو شده بود.

باوجود اینکه فدریکا موگرینی، این نگرانی را به دنبال دارد تا سخت‌گیری‌های اخیر علیه ایران به فروپاشی کامل و مرگ توافق نیمه‌جان هسته‌ای منتهی شود، اما همه چیز نشان دهنده چرخش ناگهانی سیاست خارجی اروپا به سمت آمریکا در قبال ایران است که از چندی پیش آغاز شده است، بنابراین درچنین شرایطی این سوال پیش می‌آید که بهترین تصمیمی که دولتمردان کشورمان می‌تواتند مدنظر قرار دهند چیست و آیا باقی ماندن در برجام هنوز لازم است؟

علی بیگدلی، استاد دانشگاه و کارشناس روابط بین‌الملل در گفت‌وگو با دیدارنیوز درخصوص اقدامات اخیر اروپا علیه ایران و چرخش آن‌ها به سمت آمریکا گفت: آمریکایی‌ها در تلاش بودند تا مسئله ایران را به صورت یک پدیده بین‌المللی درآورند، اتحادیه اروپا در این خصوص قدری مقاومت به خرج داد تا بتواند ایران را در چهارچوب برجام (البته برای سود وممنفعت خود) حفظ کند، و با وجود تلاش‌های عمده‌ای که انجام داد ولی با توجه به مشکلاتی که در داخل کشور‌های خود مانند مسئله برگزیت یا جلیقه زرد‌ها داشت، تمایلش نسبت به آمریکا بیشترشد و اجلاسی هم که قرار است اواخر بهمن در لهستان برپا شود، نشان می‌دهد آمریکا درصدد است تا مسئله ایران را به یک پدیده بین‌المللی تبدیل کند تا بتواند اروپا رابه طور کامل، سمت خود جذب کند.

وی درادامه اضافه کرد: حوادثی که در فرانسه، هلند و بلژیک اتفاق افتاد و ایران به دخالت در این کار‌های تروریستی متهم شد، فضایی بود که توسط اسرائیلی‌ها به وجود آمد، بنابراین شاهد هستیم هرروز فضای بین‌المللی در حال تنگ و تاریک‌تر شدن برای ایران است و توقف آن بستگی به این دارد که شکل جدیدی به خود در خاورمیانه دهد و سیاست دیگری را در این بخش اعمال کند، زیرا کشور‌های خاورمیانه مانند عراق که با ایران روابط نسبتا خوبی داشتند و برای آن‌ها بر سر مسئله داعش کار‌های مهمی (نیروی انسانی و مادی) صورت گرفت دیگربه مانند گذشته عمل نمی‌کنند.

این استاد دانشگاه در ادامه یادآور شد: فوتبال بین ایران و عراق به وضوح این موضوع را به تصویر کشید و آن حالت تهاجمی و خصمانه در مسابقه فوتبال، نشان داد فضای عراق بر علیه ایران پیش می‌رود، علاوه برعراق، براساس نشانه‌ها سوریه هم در حال حرکت به سمت دنیای عرب است ودر آینده نزدیک، ایران از روی اجبار، سوریه را ترک خواهد کرد. در عراق هم به همین شکل است، مشاهده می‌شود مقدمات این کار فراهم شده و خیلی هم در این زمینه پیشرفت کردند، بنابراین وضعیت دیپلماسی در منطقه، بسیارپیچیده به نظر می‌رسد و شرایط برای سال آینده، خیلی سنگین وسخت‌تر از امسال برای ایران رقم خواهد خورد.

بیگدلی درباره انگیزه اروپایی‌ها از وعده اجرایی کردن SPV و عدم اجرای آن بیان کرد: اتحادیه اروپا در زمان طرح این راهکار،هم با آمریکا مشکل داشت و هم اینکه به خاطر لجاجت با این کشور، به دنبال حفظ برجام بود، علاوه براین‌ها اتحادیه اروپا مایل به خروج ایران از توافق هسته‌ای نبود، زیرا در آن صورت نمی‌توانست هیچ نوع کنترلی بر روی ایران داشته باشد که این مورد آخر، بسیار برجسته‌تر از دو مورد قبلی است. اروپایی‌ها تحت فشار آمریکا با توجه به مسائل داخلی که اشاره شد، قرار گرفته‌اند و برهمین‌اساس می‌توان نتیجه گرفت که هیچ اقدامی را برای ایران عملی نخواهند کرد، بنابراین تنها راهی که باقی می‌ماند، انجام تجدید نظر در سیاست خارجی است.

این کارشناس مسائل بین‌المللی درباره تجدید نظردر سیاست خارجی توضیح داد: سیاست چهل ساله ایران در منطقه و جهان؛ علیرغم تمام هزینه‌های صورت گرفته موفق نبوده و پاسخ مثبت از آن دریافت نشده است، نمونه آن هم این است که از سوی سوریه بر علیه ایران اقداماتی در دست اجرا قرار دارد و درآینده که خیلی هم دور نیست، به طور حتم آقای بشار اسد از ایران درخواست ترک سوریه را خواهد کرد، زیرا موجودیت و حاکمیت او در برگشت به دنیای عرب است.

بیگدلی درادامه اضافه کرد: ایران باید سیاست‌هایی که به دنبال مناطق نفوذ بوده است را رها کند، این سرنوشتی است که در آینده گریبان حزب‌الله را هم خواهد گرفت، بنابراین سیاستی که بدون جواب باقی مانده، باید مورد تجدید نظر قرار گیرد. بدین معنا که روابط ما با این کشور‌ها باید به حال عادی؛ نه یک نقطه نفوذ درآید.

این استاد دانشگاه در این رابطه که با همین روش، ایران در دنیا دوستی نخواهد داشت، گفت: انتظاری از دنیا نداریم. در سفری که به استرالیا داشتم زمانی که در فرودگاه دوحه قرار گرفتم به معنای واقعی به گریه افتادم، وقتی از آنجا به فرودگاه امام(ره) آمدم یک هواپیما به نجف می‌رفت وهواپیمایی که ما با آن سفر کرده بودیم هم به دوحه پرواز کرد، بدین معنا که فرودگاه رسما تعطیل بود که نشان از منزوی شدن ایران دارد. در سال آینده هم با رشد تورم به بالای ۶۰ درصد، به شدت شرایط ازاین بدترخواهد شد.

وی درباره بهترین تصمیم ایران در این شرایط بیان کرد: یکی از دلایلی که اتحادیه اروپا رسما اعلام کرده دیگر قادر به حمایت از ایران نیست به دلیل مسائل موشکی است، از آنجا که این موضوع تنها عامل تهدید کننده اسرائیل محسوب می‌شود، بنابراین سبب شده اروپایی‌ها تحت فشار صهیونیسم و آمریکا از ایران فاصله گیرند، پس سیاست آزمون موشک‌ها باید متوقف شود. کدام کشور در دنیا سراغ دارید که هر روز صبح یک آزمایش موشکی انجام دهد؟ حتی کره شمالی هم نتوانست چنین وضعیتی را ادامه دهد، بنابراین رسیدن به نقطه امروز، نتیجه سیاست‌های غلطی است که اخذ شده بود. در این شرایط هیچ راهی جز مذاکره برای کشور وجود ندارد و باید از کنار اسرائیل گذرکنیم، زیرا امکان جنگ با دنیا وجود ندارد.

این کارشناس مسائل بین‌المللی درباره حفظ برجام یادآور شد: درباره برجام قادر به انجام هیچ کاری نیستیم. بدین معنا که نه می‌توانیم از آن خارج شویم و نه باقی ماندن در آن سودآور است، اما بدون‌شک رها شدن از سوی اتحادیه اروپا ما را دچار یک خلاء بی تکلیفی می‌کند و درصورتی به سمت غنی سازی ۲۰ درصد حرکت کنیم، مقدمات یک حمله نظامی را فراهم کرده‌ایم.

بیگدلی در خصوص مذاکره با آمریکا تصریح کرد: درغیر این صورت، پرونده ایران به شورای امنیت می‌رود وبه دیگر کشور‌ها اجازه داده می‌شود با ایران به عنوان یک عامل تهدیدکننده صلح بین‌المللی برخورد کنند.