در پی توافق اخیر حماس و اسرائیل برای پایان جنگ در غزه و مبادله اسرا، آیا دونالد ترامپ، رئیسجمهور آمریکا که تشنه دریافت جایزه صلح نوبل است به خواسته خود میرسد؟
دیدارنیوز: دونالد ترامپ بارها تمایل خود را برای کسب جایزه صلح نوبل اعلام و تاکید کرده که لایق دریافت آن است. او پیشتر مدعی شده بود که تنها در هفت ماه نخست دور دوم ریاستجمهوری به هفت جنگ «بیپایان» خاتمه داده است. برنده این جایزه قرار است روز جمعه اعلام شود، اما آیا ترامپ بختی برای کسب آن دارد؟
دونالد ترامپ، رئیسجمهوری آمریکا و دولت او تاکنون چندین بار اعلام کردهاند که ترامپ را سزاوار دریافت جایزه صلح نوبل میدانند. همچنین چندین رهبر بینالمللی متحد ترامپ، از جمله بنیامین نتانیاهو، نخستوزیر اسرائیل او را برای دریافت این جایزه نامزد کردهاند. انجمن خانوادههای گروگانهای اسرائیلی نیز روز دوشنبه ششم اکتبر طی نامهای به کمیته جایزه صلح نوبل، خواستار اهدای این جایزه به ترامپ به دلیل تلاشهایش برای بازگرداندن گروگانها و پایان جنگ غزه شد.
در تحولی دیگر، حماس و اسرائیل شامگاه چهارشنبه اعلام کردند که بر سر طرح ترامپ برای پایان جنگ غزه به توافق رسیدند و بنابر اعلام رئیسجمهوری آمریکا انتظار میرود که گروگانهای اسرائیلی روز دوشنبه بازگردند.
اما آیا ترامپ واقعا لایق کسب جایزه صلح نوبل است؟ بخت او چقدر است؟
سمیر پوری، مدیر مرکز حکمرانی و امنیت جهانی در اندیشکده «چتم هاوس» (Chatham House) گفت: «ادعاهای ترامپ تا حدودی پوچ و بیمعناست، اما مثل بسیاری دیگر از ادعاهای او، گاهی اوقات در دل این پوچی رگههایی از حقیقت نیز وجود دارد.»
پوری افزود: «تفاوت زیادی میان توقف کوتاهمدت درگیری و حل ریشههای منازعات وجود دارد و دخالتهای ترامپ معمولا بیش از این که در جهت حل درگیریها باشد، برای مدیریت منازعات انجام شده است.»
با این حال، برخی کارشناسان بر این باورند که پایان دادن به جنگ روسیه در اوکراین یا اسرائیل در غزه، ترامپ را به یک نامزد جدی جایزه صلح نوبل تبدیل میکند. به گفته آنها بعید است ترامپ به دلایل دیگری بخت کسب این جایزه را داشته باشد.
از سوی دیگر، بنابر وصیتنامه آلفرد نوبل، کسی لایق دریافت جایزه صلح نوبل است که «بهترین یا بیشترین تلاش را برای پیشبرد صلح میان ملتها انجام داده باشد.»
به گفته نینا گرائگر، مدیر موسسه پژوهشهای صلح اسلو در نروژ، این کاری نیست که ترامپ به دنبال انجام آن باشد.
گرائگر گفت: «او آمریکا را از سازمان جهانی بهداشت و از توافق اقلیمی پاریس خارج کرده و با دوستان و متحدان قدیمی جنگ تجاری به راه انداخته است. اینها اقداماتی نیست که رئیسجمهوری صلحجو یا هر کسی که واقعا به دنبال ترویج صلح است، انجام دهد.»
ترامپ در دوره دوم ریاستجمهوری اقداماتی انجام داده که به گفته منتقدان، به آموزش و پژوهش علمی، دو حوزهای که از ستونهای اصلی جوایز نوبل به شمار میآیند، آسیب میزند. این اقدامات شامل کاهش شدید بودجه موسسه ملی سلامت آمریکا، بزرگترین تامینکننده مالی پژوهش زیستپزشکی در جهان و برنامه انحلال وزارت آموزش با هدف کاهش نقش دولت فدرال در آموزش است.
ایلوا انگستروم، نایبرئیس آکادمی سلطنتی علوم سوئد که سه رشته از شش جایزه نوبل یعنی شیمی، فیزیک و اقتصاد را اعطا میکند، اقدامات ترامپ را بیپروا دانست و گفت که این تغییرات میتوانند «اثرات مخربی» داشته باشند.
انگستروم گفت: «آزادی آکادمیک یکی از ستونهای نظام دموکراتیک است.»
با این حال دولت ترامپ منکر این امر است که اقداماتش به منزله سرکوب آزادی آکادمیک بوده و مدعی است که این اقدامات منجر به کاهش اتلاف منابع و ترویج نوآوری شده است.
آسلِه توشه، قائممقام کمیته نروژی جایزه نوبل، گفت که کارزار لابیگری آقای ترامپ برای کسب جایزه ممکن است اثر معکوس بر بخت او گذاشته باشد.
توشه گفت: «اینگونه کارزارهای نفوذ معمولا بیش از آن که موثر واقع شوند، اثر منفی برجای میگذارند، چون در کمیته درباره آن صحبت میکنیم. بعضی نامزدها خیلی سخت فشار میآورند و ما از آن خوشمان نمیآید. ما عادت داریم بدون این که در معرض تلاشها برای تاثیرگذاری قرار گیریم، پشت درهای بسته کار کنیم. رسیدن به توافق در میان خودمان به قدر کافی دشوار است؛ چه برسد به اینکه آدمهای دیگری هم بخواهند بر ما اثر بگذارند.»
چه کسانی ممکن است برنده شوند؟
اگرچه کمیته نوبل فهرست نامزدها را پیش از اعلام برنده منتشر نمیکند، اما اعلام کرده امسال ۳۳۸ نامزد وجود دارد که ۲۴۴ نفر حقیقی و ۹۴ سازمان هستند.
بنگاههای شرطبندی، چون پولیمارکت، ولادیمیر زلنسکی، رئیسجمهور اوکراین، را به عنوان یکی از نامزدهای احتمالی پیشتاز در کنار یولیا ناوالنایا، بیوه الکسی ناوالنی، رهبر مخالفان روسیه که ظاهرا پس از مسمومیت در زندانی در روسیه درگذشت، در نظر گرفتهاند.
سازمانهای بشردوستانهای مانند «اتاقهای واکنش اضطراری» سودان و «پزشکان بدون مرز» نیز شانس بالایی دارند.
کمیته میتواند جایزه را به نهادهای سازمان ملل، مانند دیوان بینالمللی دادگستری یا کل سازمان ملل که امسال هشتادمین سالگرد خود را گرامی میدارد، اعطا کند. همچنین ممکن است برای پاسداشت سالی که در آن روزنامهنگاران بیش از هر زمان دیگر و عمدتا در غزه کشته شدند، جایزه را به «کمیته حفاظت از روزنامهنگاران» یا «گزارشگران بدون مرز» بدهد.
ترامپ روز چهارشنبه تنها ساعتی پیش از اعلام حصول توافق میان حماس و اسرائیل در پاسخ به پرسش خبرنگاری مبنی بر این که آیا فکر میکند امسال برنده جایزه صلح نوبل میشود، گفت: «من ایدهای ندارم. اما ما به هفت جنگ خاتمه دادیم و به پایان دادن به هشتمین جنگ نزدیکیم و من فکر میکنم ما در نهایت به جنگ روسیه در اوکراین خاتمه میدهیم. این جنگ وحشتناک است و همین هفته پیش هفت هزار نفر در آن کشته شدند.»
رئیسجمهوری آمریکا افزود: «فکر نمیکنم هیچکس دیگری در تاریخ این تعداد جنگ را خاتمه داده باشد. اما شاید آنها دلیلی پیدا کنند که این جایزه را به من ندهند.»
