دیدارنیوز _ حسن بهشتیپور*:
در بررسی هرگونه مصاحبه مقامهای عالیرتبه ایران با رسانههای آمریکایی، یک نکته کلیدی نباید مورد غفلت قرار گیرد: مخاطب اصلی چنین گفتوگوهایی نه دولت ایالات متحده، بلکه افکار عمومی مردم آمریکاست.
برخلاف تصور برخی منتقدان، این نوع مصاحبهها میدان مذاکره یا تقابل سیاسی با دولت آمریکا نیستند، چرا که تصمیمسازان آمریکایی، سیاستهایشان را بر پایه این مصاحبهها تنظیم نمیکنند. فرایند سیاستگذاری در آمریکا تابع لابیها، منافع ساختاری و اجماع نخبگانی است و نه صرفاً چند جمله رسانهای از سوی مقامات کشور دیگر.
اما در سوی دیگر ماجرا، افکار عمومی مردم آمریکا—بهویژه لایههای تأثیرگذار مانند مالیاتدهندگان منتقد، محافل دانشگاهی، نخبگان ژورنالیستی و کنشگران سیاسی مستقل—نقش قابل توجهی در شکلدهی فضای عمومی سیاست داخلی این کشور دارند. از اینرو، گفتگوی مستقیم با این مخاطبان در راستای دیپلماسی عمومی، ابزاری مهم و موثر تلقی میشود.
رئیسجمهور ایران در مصاحبه اخیر خود با تاکر کارلسون، درست از همین تاکتیک بهره برد؛ روایتسازی برای مردم آمریکا با بیانی متفاوت از آنچه در مواضع رسمی ایران خطاب به دولت آمریکا میشنویم. او ضمن انتقاد از نقش رژیم صهیونیستی در به شکست کشاندن مذاکرات، تلاش کرد تا مخاطب آمریکایی را متوجه این نکته سازد که شعار «اول آمریکا» در عمل به «اول اسرائیل» بدل شده و منابع مالیاتی آنها بیش از آنکه در خدمت رفاه ملتشان باشد، صرف اهداف رژیمی دیگر میشود.
این یک راهبرد تبلیغاتی هوشمندانه است که برآمده از درکی واقعگرایانه از رسانه، افکار عمومی و پروپاگانداست. از همین منظر، اگر رئیسجمهور در بخشی از سخنانش به امکان صلحآفرینی ترامپ اشاره میکند یا از ویژگیهای مثبت او سخن میگوید، این الزاماً به معنای توافق ارزشی با آن فرد نیست. بلکه تلاشی است در راستای استفاده از زبان قابل فهم برای مخاطب آمریکایی، همسان با همان کاری که خود ترامپ در گذشته درباره ملت ایران انجام داده است.
در جهان امروز، سیاستورزی نهفقط در عرصه کنشگری رسمی بلکه در میدان افکار، روایتها و تصویرسازیها تعیین میشود. اگر در میدان نظامی «بازدارندگی» ملاک است، در میدان رسانه، «تأثیرگذاری نرم» هدف اصلی است؛ و در این میدان، استفاده از زبان تاکتیکی، انتخاب مفاهیم قابل پذیرش برای مخاطب هدف، و بهرهگیری از فرصتهای رسانهای بخشی طبیعی از نبرد روایتهاست.
برای ارزیابی سخنان رئیسجمهور نباید تنها به محتوای ظاهری مصاحبه پرداخت، بلکه میبایست این سخنان را در چارچوب راهبرد کلان دیپلماسی عمومی ایران و در کنار مواضع صریحتری که در دیگر موقعیتها اتخاذ شدهاند، تحلیل کرد.
اگر قرار است با مردم آمریکا گفتوگو کنیم، باید زبان آنها را بشناسیم، دغدغههایشان را هدف بگیریم و روایتهایی ارائه دهیم که ذهن آنها را به پرسش وادارد. همینجا جای روایت انقلابی ما نیست—بلکه جای طراحی هوشمندانه برای کاشتن بذر تردید در بطن افکار عمومی آمریکاست.
*تحلیلگر مسائل بینالملل
