ده چهره شاخص علمی سال ۲۰۱۸ به انتخاب مجله‌ی Nature

یوآن کائو: پژوهشگر گرافن

یوآن کائو دانشجوی دکترا، موفق به خاصیت ابررسانایی صفحات کربنی ضخیم پی برد.

یوآن کائو یک نوجوان معمولی نبود. تا سن هجده‌سالگی موفق به دریافت درجه‌ی کارشناسی ارشد از دانشگاه علوم و فناوری چین در هفئی شد و برای شروع دوره‌ی دکترا به ایالات‌متحده رفت. روند پیشرفت او به سرعت ادامه یافت تا اینکه در سن ۲۱ سالگی موفق به انتشار دو مقاله در مورد رفتار عجیب لایه‌های ضخیم اتم کربنی شد. این مقاله مقدمه‌ای برای ایجاد شاخه‌ای جدید در فیزیک شد. کائو می‌داند موقعیت او معمولی نیست اما معتقد است شخصیت او خاص نیست. دوره‌ی کارشناسی او کمتر از چهار سال بود و به گفته‌ی خودش بعضی درس‌های کسل‌کننده را نادیده گرفته است.

واکنش به این خبر بسیار فراتر از حد انتظار جیانکویی بود. او به دلیل نادیده گرفتن ملاحظات اخلاقی و قرار دادن دختران در معرض خطر به خاطر منافع نامشخص به شدت مورد انتقاد قرار گرفت. دانشگاه جنوبی علوم و فناوری شن ژن چین از این پروژه اعلام برائت کرد. وزارت علوم چین هم ادامه‌ی این پژوهش را ممنوع کرد. در حال حاضر او با هیچ روزنامه یا مطبوعاتی مصاحبه نمی‌کند و درست به همان سرعتی که ظاهر شده بود از صحنه‌ی جهانی ناپدید شد.

ویرایش ژنتیکی، تخصص اولیه‌ی جیانکوئی نبود. اولین مقاله در وب سایت او مربوط به ده سال پیش با موضوع فیزیک کوانتومی است. در سال ۲۰۱۰، مقاله‌هایی با موضوع اقتصاد، تکامل و ماهیت بخش‌های تکراری و کنجکاوDNA در ژنوم‌های باکتریایی منتشر کرد. در آن زمان به خاطر توالی‌سازی ژنوم از او قدردانی شد. جیانکویی شرکتی هم به نام Direct Genomics در شن ژن تأسیس کرد این شرکت بازار توالی‌سازی پزشکی را هدف قرار داد و موفق به جذب میلیون‌ها دلار سرمایه شد.

اما هدف اصلی جیانکویی ویرایش ژنتیکی بود. او در آزمایشگاه خود در MIT با فان ژنگ یکی از پیشتازان کریسپر ملاقات کرد اما فان ژنگ در مورد ویرایش جنین‌های انسانی به او هشدار داد. مارک دی ویت، متخصص ژنتیک دانشگاه برکلی کالیفرنیا می‌گوید به همین صورت به او هشدار داده است. جنیفر داودا در برکلی یکی از دیگر پیشتازان روش کریسپر، درخواست جانکویی برای ملاقات را رد کرد زیرا معتقد بود هدف او انجام کار مرتبط با این فناوری نیست.

جیانکویی یک میراث پیچیده از خود به جای گذاشت. دانشمندان حالا نگران مسائلی مانند سرمایه‌گذاری، تصویب یا پشتیبانی عمومی از ویرایش ژنتیکی هستند. اگرچه این فناوری، دیدگاه‌ها و روش‌های مفیدی را برای پیشگیری از اختلال‌های مهلک ژنتیکی ارائه می‌دهد اما هنوز هم تعدادی معتقدند این روش مفید نیست.

جس وید: قهرمان گوناگونی

فیزیک‌دانی که صدها صفحه‌ی ویکی‌پدیا را در تلاش برای ارتقای بیوگرافی دانشمندان ویرایش کرد و نوشت.

وید به عنوان یک فیزیک‌دان پلیمر در کالج سلطنتی لندن، پروژه‌های علمی بسیاری را با هدف توسعه‌ی تنوع و گوناگونی انجام داده است. او عادت خود برای نوشتن یک صفحه در روز را زمانی شروع کرد که فهمید ۹۰ درصد ویراستارهای ویکی‌پدیا مرد هستند. او تاکنون ۴۰۰ صفحه ساخته و با سازمان‌های مختلف در زمینه‌‌ی ویرایش ویکی‌پدیا همکاری می‌کند. کار او الهام‌بخش بسیاری از شخصیت‌ها و زمینه‌های علمی گوناگون شد.

 به گفته‌ی لنا کیومبربچ، از دانشگاه سنت آندروس بریتانیا، سرعت و شفافیت دو عامل مهم و تأثیرگذار در پروژه‌ی وید هستند. اگرچه ویرایش‌های متعدد ویکی‌پدیا، مشکلات فراگیری و جامعیت مقالات علمی را کامل حل نمی‌کنند اما تلاش‌هایی مانند پروژه‌ی وید به بالا رفتن انتظارات از چنین صفحاتی کمک می‌کنند. به عقیده‌ی کیومبربچ، وید لباس جدیدی به ویکی‌پدیا پوشانده است.

 وید از شبکه‌های اجتماعی برای دریافت بازخورد در مورد این مسئله استفاده کرد و این سخنان به شدت محکوم شدند. در نهایت استرومیا در حالی که یک پروژه‌ی ناتمام در CERN داشت، از کار خود تعلیق شد.هدف وید ادامه‌ی این فعالیت‌ها از جمله ارائه‌ی کتاب درجه دو به کتابخانه‌ها است که توسط آنجلینا ساینی در مورد تصورات غلط جنسیتی نوشته شده است. وید می‌گوید:

به عقیده‌ی من عملکرد تیم‌های مختلط و دو جنسیتی در پژوهش بهتر است و به نتایج پایدارتر و خلاقانه‌تری می‌رسند.

والری ماسون دلموت: ناظر زمین

یک متخصص آب‌وهوا که مشوق اصلی گزارش IPCC در مورد گرمایش جهانی بود.

دیانا لیورمن، متخصص جغرافیای دانشگاه آریزونا در توسکان، معتقد است پروژه‌ی دلموت، تنوع و گوناگونی را در IPCC افزایش داده است. در آخرین ارزیابی که در سال ۲۰۱۴ تکمیل شد، زنان ۲۲ درصد از تیم پژوهشی IPCC را تشکیل دادند؛ در این گزارش میزان حضور زنان به ۴۰ درصد رسیده است.

یکی از کارهای ماسون دلموت تلاش برای افزایش نقش دانشمندان و پژوهشگران تازه‌کار نیم‌کره‌ی جنوبی است. او برای ارزیابی بعدی آب‌وهوایی در سال ۲۰۲۱ هم روال‌هایی را برای افزایش مشارکت مؤلفان ارائه کرده است (برای مثال می‌توان به یک ابزار مشارکتی آنلاین اشاره کرد، این ابزار برای دانشمندانی در نظر گرفته شده است توانایی صحبت در طول جلسات را ندارند).

پژوهشگرها از رشته‌های متعدد در جهت تجزیه‌ی منابع علمی روی هر فصل کارکردند. به گفته‌ی دلموت نتیجه‌ی به‌دست‌آمده، تحلیلی با تمرکز کمتر روی سناریوهای نشر آلودگی و تمرکز بیشتر روی سیاست‌های اجتماعی، فناوری و دولتی بود که بدون تشدید فقر یا نابرابری در سراسر دنیا می‌توانست منجر به تغییر شود.

ماسون دلموت در اواخر سال ۲۰۱۸، به مدت ده روز در مورد گزارش و فرآیند وسیع‌تر IPCC در سازمان ملل سخنرانی کرد. حالا او و دیگر همکاران در حال کار روی دو گزارش دیگر هستند. یک گزارش در مورد زیست‌بوم‌های زمین و دیگری در رابطه با اقیانوس‌ها و مناطق قطبی. قرار است این گزارش‌ها به ترتیب در آگوست و سپتامبر ۲۰۱۹ منتشر شوند. ماسون دلموت می‌گوید:

مشارکت در این گزارش‌ها داوطلبانه است اما من هم  با محدودیت‌هایی هم روبه‌رو هستم. گاهی لازم بود شب‌ها یا آخر هفته‌ها هم به پژوهش بپردازم به همین دلیل نمی‌توانستم وقت زیادی را صرف دختران و همسر خود کنم. او  این کار کمی خسته‌کننده و درعین‌حال انگیزه‌بخش است.

آنتونی براون: نقشه‌بردار ستاره‌‌ها

ستاره‌شناسی که داده‌های گایا از کهکشان راه شیری را مرتب و سازمان‌دهی کرده است.

پژوهشگرهای سراسر جهان به بررسی این داده‌ها علاقه‌مند شدند؛ اما آنتونی براون، ستاره‌شناس رصدخانه‌ی لیدن در هلند، در رویارویی با این مجموعه حس متفاوتی داشت و گفت: خسته‌کننده است.

براون دلیل خوبی برای این حرف داشت. او رهبری کنسرسیوم تحلیل و پردازش داده‌های پروژه‌ی گایا را برعهده داشت؛ گروهی شامل بیش از ۴۰۰ پژوهشگر که سال‌ها با اعداد و ارقام کار کرده‌اند. هدف فضاپیمای گایا (پرتاب در سال ۲۰۱۳) ردیابی آسمان و ثبت نور ستاره‌ها است. تبدیل داده‌های فضاپیما به اطلاعات دقیق موقعیت‌های ستاره‌ای، حرکت و دیگر ویژگی‌ها به پردازش‌های پیچیده نیاز دارد.

برای پژوهشگرهایی که از داده‌های گایا برای بررسی رازهای کهکشان راه شیری استفاده می‌کنند، کار براون جذابیت کمتری دارد. براون با یک شخصیت آرام و حساب‌شده از سال ۲۰۱۲ درکنسرسیوم پردازش داده‌ای فعالیت می‌کند. او بیشتر با امور مدیریتی مانند هماهنگی و نشست با اعضای کنسرسیوم و اطمینان از سازمان‌دهی داده‌های مأموریت سروکار دارد.

 تخصص و توجه براون برای موفقیت مجموعه داده‌ای گایا هم اهمیت زیادی دارد و تا کنون در بیش از ۷۰۰ مقاله‌ی پژوهشی به این مجموعه ارجاع داده شده است. با وجود خطاهای سیستماتیک در زاویه‌ی شکست تلسکوپ (زاویه نسبت به ستاره‌ها که امکان محاسبه‌ی فاصله‌ها را به ستاره‌شناسان می‌دهند)، تلاش‌های براون تأثیر زیادی بر موفقیت این پروژه داشت. به گفته‌ی امینا هلمی، ستاره‌شناس مؤسسه‌ی ستاره‌شناسی کاپتین در گرونینگن هلند، تیم پژوهشی به جای جمع‌آوری داده‌های بیشتر از گایا به منظور کاهش خطا، تصمیم گرفت مسئله را به صورت دقیق‌تر تعریف و توصیف کند. هلمی در مورد توانایی براون می‌گوید:

توانایی او برای ایجاد انگیزه در پژوهشگرها منحصربه‌فرد استپ من نمی‌دانم او چگونه این کار را انجام می‌دهد. ما همه به او احترام می‌گذاریم. حس مشترکی بین ما برای موفقیت گایا وجود دارد.

براون و همکاران او زمان کمی داشتند و حالا در حال آماده‌سازی نسخه‌ی بعدی داده‌ها هستند که در نیمه‌ی اول ۲۰۲۱ منتشر خواهد شد. نسخه‌ی بعدتر هم  به‌ همین ترتیب منتشر می‌شود.  در ماه نوامبر، تصمیم به توسعه‌ی مأموریت حداقل تا پایان ۲۰۲۰ اتخاذ شد. و براون که از سال ۱۹۹۷ روی داده‌های گایا کار می‌کند، می‌گوید:

با بیش از ۲۰ سال کار روی این مأموریت، احساس می‌کنم گایا به بخشی از وجود من تبدیل شده است.

بی ین یئو: کمک به محیط زیست

وزیر جدید علوم و محیط زیست مالزی به یک صدای قوی علیه آلودگی پلاستیک تبدیل شده است.

یئو چند سال بعد در سال ۲۰۱۰ با دریافت مدرک کارشناسی ارشد در مهندسی شیمی پیشرفته از دانشگاه کمبریج بریتانیا به وطن خود مالزی بازگشت. سپس به سیاست روی آورد و در سال ۲۰۱۳ موفق به کسب جایگاهی در هیئت قانون‌گذاری دولتی شد در همین زمان یک سونامی سیاسی در مالزی رخ داد: در تاریخ در تاریخ ۹ می ۲۰۱۸، ائتلاف قدرت که از سال ۱۹۶۳ بر سر کار بود، برکنار شد. دولت جدید با اعضای کابینه‌ی خود از جمله یئو روی کار آمد، او در دولت جدید به سمت وزیر انرژی، علوم، فناوری، محیط زیست و آب‌وهوا منصوب شد.

یئو از دریافت چنین مقامی بسیار شگفت‌زده شد. برای او به عنوان زنی ۳۵ ساله که در شهر کوچکی در میان زمین‌های نخل روغنی در جنوب مالزی رشد کرده بود، تصور این موقعیت مثل یک رویا بود. یئو در طی پنج سال به سیاست‌های ملی حمله کرده بود و حالا می‌توانست این سیاست‌ها را تغییر دهد. در نتیجه از زمان شروع کاری رسمی خود در تاریخ دوم جولای، گام‌های جسورانه‌ای را برای اصلاح مدیریت و پژوهش محیط زیست مالزی برداشت.

به گفته‌ی چینگ یون وی، عضو کمیته‌ی پایداری MPMA تولیدکنندگان بومی می‌توانند پلاستیک‌های تجزیه‌پذیر تولید کنند اما این مواد هم به سرعت و کامل تجزیه نمی‌شوند و نمی‌توانند مشکل آلودگی پلاستیک را حل کنند. بااین‌حال، یئو در مقایسه با وزرای قبلی، فرصت‌های بیشتری را به MPMA داده است. یئو می‌گوید با سرمایه‌گذاری روی پژوهش‌های بومی و تطبیق روش‌های خارجی، مالزی می‌تواند فناوری موردنیاز پلاستیک‌های تجزیه‌پذیر را توسعه دهد. او می‌گوید: وقتی کسب‌وکارتان به درستی پیش نمی‌رود باید به فکر یک راه‌حل دیگر باشید.

باربارا ری ونتور: کارآگاه DNA

متخصص ژنتیکی که به شناسایی یک قاتل سریالی کمک کرد و به این صورت راه را برای افزایش نقش DNA در حل جرائم هموار کرد.

در فوریه‌ی ۲۰۱۷، یک بازرس از باربارا ری ونتور در مورد یک پرونده‌ی جنایی کمک خواست. ونتور به عنوان یک حقوق‌دان بازنشسته در کالیفرنیای شمالی بی‌خبر از اینکه پرونده‌ی موردنظر یکی از بدنام‌ترین پرونده‌های قتل سریالی و تجاوز در تاریخ ایالات‌متحده است، با اطمینان این درخواست را پذیرفت.

پروژه‌ی ونتور در سال جاری نه‌تنها منجر به دستگیری قاتل شد بلکه روشی قوی (و جنجال‌برانگیز) برای شناسایی مجرم‌ها از طریق شجره‌نامه‌ی ژنتیکی آن‌ها ارائه داد. به گفته‌ی سی‌سی مور، سرپرست واحد شجره‌شناسی قانونی در شرکت پارابون نانولبز در ریستون ویرجینیا، کار ونتور راه را برای طرفداران این روش هموار کرده است.

ونتور قبلا برای بررسی اجداد خود در زمینه‌ی شجره‌شناسی ژنتیکی آموزش دیده بود. در این روش از DNA برای تکمیل درخت‌های خانوادگی استفاده می‌شود. او از این ابزار و کمک دیگران (از جمله افرادی که به عنوان منطبق با فرزندان این الگو بودند) توجه پاول هولز بازرس کنترا کاستا در کالیفرنیا را به خود جلب کرد.

هولز در کالیفرنیا به دنبال تروریستی بود که در دهه‌ی ۱۹۷۰ و ۱۹۸۰ فعال بود. این شخص با ارتکاب ۱۲ مورد قتل، ۴۵ مورد تجاوز و ۱۲۰ مورد سرقت به عنوان یک مجرم فراری با القابی مثل متجاوز ناحیه‌ی شرقی، مزاحم شب و قاتل گلدن استیت شناخته شده است. به عقیده‌ی هولز، اگر ونتور در این پرونده تاریخچه‌ی خانوادگی قاتل را کنار هم قرار می‌داد، می‌توانست نام واقعی مجرم را پیدا کند.

ونتور یک پروفایل از DNA صحنه‌ی جرم را در GEDmatch بارگذاری کرد که یک پایگاه‌داده‌ی عمومی برای شجره‌شناسان است. اگرچه پایگاه‌داده‌ی GEDmatch به بزرگی وب‌سایت‌های شجره‌شناسی تجاری نیست اما بر اساس شرایط آن محدودیتی برای جستجوی پلیس وجود ندارد.

ونتور پس از چند جستجو شخصی را پیدا کرد که به نظر می‌رسید پسرعموی سوم یا چهارم قاتل باشد. او به کمک FBI و مقامات حقوقی محلی یک جد مشترک پیدا کرد و سپس یک درخت خانوادگی ساخت. در نهایت به نام ژوزف دی آنجلو افسر پلیس سابق در ساکرامنتو رسید. تست DNA با این نام تطبیق پیدا کرد.

بسیاری از شجره‌شناس‌ها از عملی بودن این روش آگاه‌اند اما هنوز در مورد حریم شخصی افراد اختلاف دارند. مور قبلا تلاش کرده است از این روش استفاده کند اما به دلیل جنجال‌ها و همین‌طور ناآگاهی مردم، طرح او رد شده است. دستگیری دی آنجلو این مسئله را تغییر داد و انجمن شجره‌شناسی این نوع کاربرد از داده‌ها را حداقل برای یافتن مجرم‌ها پذیرفت.

روبرت جان اسمیتز: رهبر دسترسی باز

یک بوروکرات که زمینه‌ای برای تحول انتشارات علمی فراهم کرد.

معمار حرکت جسورانه‌ی امسال برای رهایی از پی وال‌ها در انتشارات علمی می‌گوید ایده‌ی خود را از یک منبع بسیار بعید گرفته است: خود ناشرها.

روبرت جان اسمیتز در ماه مارس توسط نماینده‌ی پژوهشی اتحادیه‌ی اروپا، کارلوس موئدس، برای یک مأموریت یک ساله انتخاب شد. این مأموریت دسترسی بیشتر و سریع به مقاله‌های خارج از پی وال بود. اسمیتز به عنوان یک بوروکرات با تجربه در زمینه‌ی سیاست‌گذاری علمی تصمیم گرفت به منبع مراجعه کند. او از ناشرها روش انجام کار را پرسید. به عقیده‌ی ناشرها سازمان‌هایی که حق پژوهش را پرداخت می‌کنند بر انتشارِ باز در مجله‌ها تأکید دارند.

بنابراین اسمیت تصمیم گرفت از سرمایه‌گذاران پژوهشی در برنامه‌‌ی ماه سپتامبر کمک بخواهد. این طرح برای ایجاد تحول در انتشارات علمی درنظر گرفته شده بود.

اسمیت سال‌های زیادی را صرف مدیریت سیاست‌گذاری علمی در کمیسیون اروپایی کرد و هشت سال به عنوان مدیرکل پژوهشی فعالیت کرده است. او ایده‌ی خود را با سازمان‌های اروپایی درمیان گذاشت و پلن S را برای علم، سرعت، راه‌حل و تحول برنامه‌ریزی کرد. تا زمان انتشار خبر توسط Nature، شانزده سرمایه‌گذار این طرح را امضا کرده بودند؛ لازم است نتایج کار مورد حمایت در زمان انتشار به صورت آزاد در دسترس قرار بگیرد، آغاز این دسترسی از سال ۲۰۲۰ خواهد بود.

به گفته‌ی اسمیت:

 سال‌هاست که ناشرها نحوه‌ی انتشار پژوهش‌ها را تعیین می‌کنند. حالا زمان آن رسیده است که سرمایه‌گذارها کنترل را به دست بگیرند و تمام کارها به روشی متفاوت انجام شوند 

هنوز برای پیش‌بینی تأثیر پلن S روی انتشارات پژوهشی زود است. جزئیات این پژوهش برای مشاوره در دسترس قرار دارند هستند و نتایج بیشتر به این بستگی دارند که چند سرمایه‌گذار این ایده را تطبیق می‌دهند اما به گفته‌یپیتر سابر رئیس پروژه‌ی دسترسی باز هاروارد و دفتر ارتباطات کمبریج، این کار حداقل می‌تواند دسترسی به پژوهش‌ها را بهبود دهد. ایده‌ی اصلی هم با مخالفت‌هایی روبه‌رو شده است. برای مثال ناشرها می‌گویند این فرآیند کسب‌وکار آن‌ها را مختل می‌کند. از طرفی بعضی پژوهشگرها هم نمی‌خواهند انتخابشان برای انتشار محدود شود.

اسمیتز با بی‌نظمی‌های فعلی در علم اروپا بیگانه نیست. او در سال ۲۰۰۷ مسئولیت هدایت سازمان سرمایه‌گذاری انجمن پژوهشی اروپایی (ERC) را برعهده داشت که متمرکز بر شایسته‌سالاری بود. در آن مقطع آن‌ها مجبور بودند مردم هر کشور را نسبت به این موضوع متقاعد کنند.

افرادی که با اسمیتز کار کردند از توانایی او در رسیدن به توافق روی سیاست‌های جنجالی شگفت‌زده نشدند. به گفته‌ی هلگا نووتنی، رئیس سابق ERC:

اسمیتز حافظه‌ی فوق‌العاده‌ای در مورد مردم، رویدادها، اسناد و سیاست‌ها دارد. ظرفیت شبکه‌سازی او تماشایی است.

حق اسمیتز برای دسترسی باز تقریبا به پایان رسیده است. سال آینده او برای کسب جایگاه استادی دانشگاه فناوری ایندهاون به وطن خود هلند باز خواهد گشت.

ماکوتو یوشیکاوا: شکارچی سیارک

ستاره‌شناسی که مأموریت جمع‌آوری نمونه‌‌های سیارک را هدایت می‌کند.

در تاریخ ژوئن ۲۰۱۸، فضاپیمای تحت هدایت ماکاتو یوشیکاوا به سیارکی به نام ریوگو رسید. فضاپیمای هایابوسا ۲در یک مانور دقیق و پس از طی مسیری سه ساله پیشرانه‌های خود را سوزاند تا هماهنگ با یک سیارک یک کیلومتری به دور خورشید بچرخد.

پس از گذر از این مرحله، یوشیکاوا و تیم او در سازمان اکتشافات هوافضایی ژاپن (JAXA) وارد فاز کاوش شدند. فضاپیما در اوایل اکتبر با موفقیت سه سیاره نورد کوچک را روی سطح ریوجو فرود آورد (این اولین تماس نزدیک با یک سیارک است).

 با توجه به این که ژاپن سابقه‌ی زیادی در اکتشافات اعماق فضا ندارد، بعضی از حوادث اجتناب‌ناپذیر هستند. ما نیاز به تجربه داریم اما هایابوسا ۲ توانست بدشانسی تاریخی جاکسا را تا اندازه‌ای جبران کند.

به گفته‌ی استفان اولامک، ژئو فیزیک‌دان مرکز هوافضای کلن آلمان و سرپرست توسعه‌ی یکی از فضاپیماهای هایابوسا ۲ به نام MASCOT:

پذیرش ریسک و توانایی یادگیری از شکست‌ها تلاش‌های فضایی ژاپن را از سازمان‌های محتاط‌تر غربی متمایز می‌کند. آن‌ها به مأموریت‌های جسورانه و پرخطر تمایل دارند که ناسا نسبت به قبول آن‌ها مردد است».

 به گفته‌ی آرلی موسی، اخترفیزیک‌دان سازمان فضایی فرانسه CNES در تولوز و یکی از مدیران پروژه‌یMASCOT:

یوشیکاوا بدون سابقه‌ی زیاد توانایی منحصربه‌فردی برای رهبری بسیاری از آزمایشگاه‌های مختلف دارد و همین رمز موفقیت او در چنین مأموریت‌هایی است. او مهربان‌ترین دانشمندی است که تاکنون شناخته‌ام