رونمایی کتاب نظریه نوین ساخت مسکن در قرن ۲۰، اثر شواچی ماتسومورا، ترجمه‌ی میثم معصومی، به میزبانی انجمن صنعت ساختمان ایران و با حضور سفیر ژاپن در ایران در ساختمان فرشته ۲۴ برگزار شد.
دیدارنیوزـ مسعود پیوسته: رونمایی کتاب نظریه نوین ساخت مسکن در قرن ۲۰، اثر شواچی ماتسومورا، ترجمه‌ی میثم معصومی، به میزبانی انجمن صنعت ساختمان ایران و با حضور سفیر ژاپن در ایران، عصر پنج شنبه، هشتم خرداد ماه در محله فرشته، ساختمان فرشته ۲۴ برگزار شد.
پژمان جوزی، رئیس انجمن صنعت ساختمان ایران، در ابتدای مراسم، ضمن خیر مقدم به تاماکی تسوکادا، سفیرکبیر ژاپن در ایران، به پیشینه ارتباطات علمی و فرهنگی و اقتصادی ایران و ژاپن پرداخت و گفت: «ایرانیان در زمینه‌ی علم آموزی همیشه به دنبال ترجمه و شناخت منابع علمی ژاپن بوده‌اند. در عرصه علمی و دانشگاهی، همکاری گسترده‌ای میان مراکز آموزشی و پژوهشی ایران و ژاپن برقرار شده است. تعامل و ارتباط خیلی از استادان، دانشجویان، پژوهشگران ایران و ژاپن و انجام پروژه‌های تحقیقاتی مشترک در زمینه‌های فنآوری، انرژی، محیط زیست، پزشکی و علوم انسانی از مهم‌ترین دستآورد‌های این همکاری‌ها به شمار می‌رود.
همچنین، امضاء تفاهم نامه‌های علمی، میان دانشگاه‌های دو کشور، به شکل گیری شبکه‌ای پایدار از تعاملات علمی و آموزشی کمک کرده است. سند همکاری میان دو کشور برای حفظ دریاچه ارومیه، نمونه آشکاری است از همکاری‌های علمی و محیط زیستی میان تهران و توکیو از منظر روابط دوستانه و دیپلماسی عمومی نیز ایران و ژاپن، همواره تعاملاتی بر مبنای احترام، درک متقابل و همکاری صلح آمیز داشته‌اند. ژاپن در بزنگاه‌های حساس، همچون حوادث طبیعی، از جمله کشور‌هایی بوده که با کمک‌های انسان دوستانه به ایران، حسن نیت خود را به نمایش گذاشته است.»
رئیس انجمن صنعت ساختمان ایران، پس از طرح این مقدمات، وارد موضوع نشست شد و ادامه داد: «وقتی که متوجه شدم قرار است کتابی تحت عنوان نظریه‌های نوین ساخت مسکن در قرن بیستم که معمار و استاد برجسته‌ی ژاپنی، شواچی ماتسومورا آن را نوشته؛ و توسط انتشارات شرق منتشر شود، علاقمندی خود را برای مشارکت در چاپ آن به جناب آقای مهدی رحمانیان، دوست عزیزم رئیس انتشارات فرهنگی شرق اعلام کردم. همین جا از فرصت استفاده می‌کنم جای جناب رحمانیان را که در سفری هستند، خالی می‌کنم. این را هم بگویم که عواید حاصل از فروش کتاب نظریه‌های نوین ساخت مسکن در قرن بیستم، همه دانشجویانِ کم برخوردار رشته‌ی مهندسی عمران دانشگاه امیرکبیر که اینجانب نیز با افتخار زمانی دانشجوی آنجا بودم، اهدا خواهد شد.»
تاماکی تسوکادا، سفیر ژاپن در ایران، از حضور خود در آیین رونمایی کتاب هموطنش شواچی ماتسومورا در تهران ابراز خرسندی؛ و از رئیس انجمن صنعت ساختمان ایران و رئیس انتشارات فرهنگی شرق، بابت دعوت و چاپ و نشر کتاب نظریه‌های نوین ساخت مسکن در قرن بیستم، تشکر کرد و گفت: «یک سال و نیم است که به ایران آمده‌ام و افراد مختلفی را دیده‌ام ولی میثم معصومی (مترجم کتاب نظریه‌های نوین ساخت مسکن در قرن ۲۰) یکی از افرادی‌اند که در دوره‌ی اولیه‌ام ایشان را دیدم. یادم است وقتی با ایشان گفت‌و‌گو داشتم، خیلی غصه می‌خورد و می‌گفت که به بنده کمک کنید. چون دوست داشتند که کتاب را منتشر کنند. بسیار خوشحالم که امروز به ایشان تبریک بگویم برای زحمات شان که به نتیجه رسید. این مراسم رونمایی برایم معنای خاصی دارد. این است که او با بورسیه دولت ژاپن در کشور ژاپن در سال ۱۹۹۷ میلادی به طور کامل تحصیل کرده‌اند، هر چند تسلط زیادی به زبان ژاپنی نداشتند، بسیار برایش احترام قائلم که در دوران تحصیلش در ژاپن در مورد معماری پژوهش کرده و بالاخره رفتند به دانشگاه توهوکو؛ و آنجا توانستند دکترای شان را بگیرند.
امروز کسانی هم تشریف آوردند که از بورسیه دولت ژاپن استفاده کردند و فارغ التحصیل شدند و از اعضاء انجمن دوستی ایران و ژاپن هم امروز اینجا تشریف دارند. ژاپن این سال‌ها از لحاظ اقتصادی کمی افت کرده، اما در زمینه‌ی معماری، یکی از بهترین کشور‌های جهان است. سال ۲۰۲۹ یکصدمین سالگرد استقرار روابط دوجانبه بین ایران و ژاپن است. برای تبریک گویی در سالگرد یکصدسالگی روابط متقابل ایران و ژاپن، اینجا از دوستان ایرانی می‌خواهم که از هم اینک پیشنهاد‌ها و ایده‌های شان را به ما بگویند برای کیفیت برگزاری در جشن یکصدسالگی دوستی و مراوده‌ی ایران و ژاپن در سال ۲۰۲۹ که اتفاقات خوبی در آن سال و آن روز بیفتد.»
سخنران بعدی، احسان احمدی، معمار و عضو هیات علمی دانشکده معماری دانشگاه تهران بود که مروری بر صورت و سیرت کناب نظریه‌های نوین ساخت مسکن قرن بیست کرد و با شناختی که از مترجم این اثر داشت، متن را خیلی روان و بی تکلف دانست و تنها اشکالی که گرفت روی عنوان کتاب بود که آن را «نظریه» نمی‌دانست، بلکه به ایده و کانسپت و انگاره‌ها نزدیک‌تر دانست. احمدی ابراز خرسندی کرد که این
کتاب، یک ترجمه‌ی دست اول است، برخلاف خیلی از آثار ژاپنی که به شکل دست دوم به دست مهندسان و معماران ایرانی می‌رسد. همان آثار ژاپنی که از انگلیسی به فارسی ترجمه می‌شوند. این اثر به زبان مادری نویسنده نزدیک‌تر است و خواننده با آن راحت‌تر ارتباط برقرار می‌کند. آن هم به واسطه‌ی تسلط مترجم، جناب مهندس میثم معصومی به زبان ژاپنی.
احمدی، با اشاره به یکی از فصولِ کتاب که اشاره به کاربرد‌های اجتماعی ساختِ پیش ساخته‌ها دارد، گفت: «شرکت سازنده‌ی مسکن در ژاپن از برخی شرکت‌ها برای کیفی سازی اجتماعی، انتظار همیاری داشت که بالاخره پس از ده سال؛ از بین شرکت ها، شرکت تویوتا، اعلام آمادگی کرد که تکمیل آن پروژه‌های پیش ساخته را می‌پذیرد. ولی ما اینجا در ایران نمی‌توانیم چنین ریسکی کنیم. چون ما به جای تویوتا، «ایران خودرو» را داریم! وقتی این گروه صنعتی در این درازمدت، موفق نشده در صنعت خودروسازی، چگونه می‌توانیم پیش ساخته‌های مان را در حوزه‌ی مسکن، با هدف اجتماعی سازی، به این شرکت خودروساز بسپریم!»
حسین ایمانی جاجرمی، جامعه شناس شهری و استاد علوم اجتماعی دانشگاه تهران، سخنرانِ دیگر این رونمایی بود. وی از منظر جامعه شناسی شهری به این کتاب نگریست و گفت: «می خواهم در آغاز، کمی تاریخی از ژاپن صحبت کنم. ما اولین ایماژی که از ژاپن داریم، برمی‌گردد به دوران مشروطیت، برای ما تجربه دوران ملی شدن ژاپن خیلی مهم بود. بخصوص آنکه آنان مشروطه شدند و توانستند یک دمکراسی آسیایی را خلق بکنند و از آن مهم تر، آنها دشمن اصلی ما یعنی روسیه را شکست دادند؛ و این خیلی برای ایرانی‌ها مثبت بود.
یعنی به ما نشان داد که اگر ما هم به سمت دموکراسی حرکت کنیم، ما هم می‌توانیم پس از چند بار شکست از روسیه، مانند ژاپنی‌ها در برابر روسیه بایستیم. به نظرم این اولین تأثیر مثبتی بوده که ژاپن بر فرهنگ ایران گذاشته. به هرحال، ژاپن هم مثل ما بخشی از فرهنگ و تمدن آسیاست و مثل ما هیچگاه مستعمره نبوده. نکته‌ی دیگری که به کتاب برمی گردد، مسأله‌ی مسکن است. ما هم مثل ژاپن، بعد از جنگ جهانی دوم، با مسأله‌ی مسکن مواجهیم. کتاب نشان می‌دهد که ژاپنی‌ها توانستند آن مشکل مسکن را تا اندازه‌ی خیلی زیادی حل کنند ولی متأسفانه ما هم چنان، مشکل مسکن را داریم.»
این جامعه شناس، در ادامه‌ی سخنانش با اشاره به محل برگزاری رونمایی کتاب نظریه‌های نوین ساخت مسکن در قرن بیست، در محله‌ی فرشته تهران گفت: «ببینید کسانی که در این محله‌ی فرشته زندگی می‌کنند، خب مشکلی به نام مسکن ندارند، حتی مساکن لاکچری دارند. ولی بخش زیادی از مردم، بخصوص از طبقات پایین جامعه ایران، هنوز که هنوز است چه قبل از انقلاب و چه بعد از انقلاب، ما نتوانسته‌ایم مشکل مسکن شان را حل کنیم. این کتاب شاید فرصتی باشد که تجربه‌های ژاپنی‌ها را بتواند منتقل کند. ولی من از جناب سفیر خواهش می‌کنم که به یک کتاب بسنده نکنند؛ و فقط هم مسأله‌ی مهندسی و معماری نباشد.
ژاپن را خیلی دوست دارم ولی جامعه شناس ژاپنی نمی‌شناسم؛ و این خوب نیست. ما دانشجوی ژاپنی داشتیم به نام سوزوکی که به محض اینکه می‌آمد می‌رفت بین عشایر، یعنی سال‌های زیادی میان عشایر کار کرد و الان یک عشایرشناس برجسته است. ولی من به عنوان استاد جامعه شناسی دانشگاه تهران، جامعه شناس ژاپنی یا کتاب جامعه شناسی ژاپنی را نمی‌شناسم. خوب است که از این کتاب که آقای دکتر معصومی زحمت کشیدند و ترجمه کردند، به عنوان یک فرصت استفاده کنید. خودِ این کتاب به نظرم چند نکته دارد. کتابی خواندم به نام ژاپن، کشور شماره یک، از یک جامعه شناس امریکایی، این خیلی بد است‌ها که ما ژاپن را از منظر امریکایی بشناسیم. ما دوست داریم ژاپن را از نگاه خود ژاپنی‌ها فهم کنیم. این جامعه شناس امریکایی برای خوانندگان امریکایی توضیح می‌دهد که رمز موفقیت ژاپنی‌ها چیست. چند تا نکته دیده که به نظرم در این کتاب که در حال رونمایی از آنیم هم هست. در این کتابِ آقای ماتسو مورا هم همین چند تا اصل و نکته نیز موجود است. می‌گوید که یکی از این شرکت‌های مسکن ساز ژاپنی، یکی از کارکنانش را می‌فرستد در مرکز فرهنگی امریکایی‌ها در توکیو که این فقط اخبار مسکن پلاستیکی را دنبال کند و به محض اینکه مثلا مطلع می‌شود یک شرکت امریکایی، مسکن پلاستیکی ساخته، سریع می‌رود به شرکتش خبر می‌دهد. نکته دوم در کنار این، خیلی خوب فرهنگ خودشان را می‌شناسند؛ و نکته سوم هم اینکه، خیلی خوب می‌توانند این دو اصل را با هم ترکیب کنند. دستآورد‌هایی که دارند، فرهنگی که خودشون دارند، از این دو آمیزه‌ای می‌سازند. اما ما متأسفانه انگار، تسلیم واردات می‌شویم. همین الان معماری دور و برمان را نگاه کنیم. همین جا را نگاه کنید. این معماری مدرن بین المللی است.
چه نشانه‌هایی از فرهنگ ما در این بنا می‌بینید؟! حالا اینجا یک قالی می‌بینیم، انگار ما خیلی خوب معماری خودمان را، فرهنگ سکونت خودمان را نشناخته‌ایم. انگار که یک مقدار از این هیمنه و هیبت غرب و امریکا و اینها جا خورده‌ایم و ترسیده‌ایم و گویی سپر‌ها را انداخته‌ایم! به نظرم باید از ژاپن یاد گرفت.
نکته‌ی بعدی در این کتاب، این است که به انواع و اقسام مسکن نگاه و توجه شده است، اما شما در ایران، مسکن مهر را ببینید. همه را یک شکل درآورده‌اند. انگار هدف فقط فراهم آوری یک چاردیواری است. آخرین نکته‌ام را در باره‌ی این کتاب بگویم. با اهمیت نشان دادن شرکت‌های ساختمانی کوچک است. یعنی نشان می‌دهد در حوزه مسکن، ژاپنی‌ها علاوه بر شرکت‌های بزرگ، انگار توانستند به واسطه‌ی حضور شرکت‌های ساختمانی کوچک، خط تولید راه بیندازند؛ و بخش زیادی از کار را به شرکت‌های کوچک واگذار کنند که این گونه، هم سهم قابل توجهی در بازار مسکن و هم در تولید مسکن داشته باشند.»
نعمت حسنی، مهندس سازه، در باره کتاب نظریه‌های نوین ساخت مسکن در قرن بیست گفت: «البته این کتاب، ایده‌های ساخت مسکن است تا نظریه. آن هم مربوط به قرن بیست که ما ۲۵ سال است وارد قرن ۲۱ شده‌ایم و شرایط فرق کرده است. مضمون این کتاب این است تربیت برای توسعه؛ و توسعه برای تربیت. ژاپن غیر از آب و آدم ندارد. بنگلادش هم ندارد. اما بنگلادش کجا و ژاپن کجا! ژاپن آدم هایش را به عنوان سرمایه اصلی اش رویش کار می‌کند. شما کمتر کشوری در دنیا پیدا می‌کنید که نظام تربیتش مثل ژاپن باشد. نظامی بسیار قوی و حساب شده، البته من به محتوی کاری ندارم ولی ساختار و نظام تربیتی انسان، بسیار قوی است و آنانی که می‌خواستند کشورشان را پیش ببرند، مثل هوندا به همین نظام تربیت، اتصال و ارتباط داشتند. بنده هم در این نظام تربیت، بخشی از زندگی‌ام را گذرانده‌ام و این ارتباطات، هنوز هم برقرار است. درس‌هایی از آن نظام تربیت گرفتیم که امیدواریم در نظام تربیت ایران هم استفاده کنیم.»
مجری مراسم، سحر گلکار، عضو انجمن صنعت کاشی و سرامیک ایران بود که در استقبال از سخنان آخرین سخنران آیین رونمایی کتاب، از مترجم کتاب، نثر شعرگونه‌ای خواند و میکروفون را به میثم منصوری سپرد: «آنچه که از دیروزِ فرهنگ و زندگی برای مان از دو ملت ایران و ژاپن باقی مانده است، کتاب است و شعر است و بنا.»
پایان بخش آیین رونمایی کتاب، سخنرانی کوتاه میثم معصومی، مترجم اثر بود. وی گفت: «از جناب دکتر حسنی تشکر می‌کنم که نکته‌های دقیقی را مطرح کردند. بله درست است بحث فنآوری ساختمان و بحث تکنولوژی و پیش ساختگی، بحث‌هایی‌اند کاملا وابسته به بحث اجتماعی. اتفاقا یکی از دلایلی که این کتاب را برای ترجمه انتخاب کردم این است که روی این بحث تأکید دارد که شما به شرطی می‌توانید تکنولوژی را در داخل کشور نهادینه کنید و به واسطه‌ی آن مسکن بسازید که ملاحظات اجتماعی اش را هم رعایت کرده باشید. نکته‌ی دیگری که ذر این کتاب وجود دارد و موجب تفاوتش با دیگر کتاب‌های معماری است این است که نیامده در باره ساختمان‌های خاص و لاکچری صحبت کند، بلکه درباره ساختمان‌هایی صحبت می‌کند که مسأله‌ی عموم مردم و طبقات پایین اجتماع است. این هم درست است که دوستان نقد کردند و گفتند این کتاب، ایده‌های ساخت مسکن است نه نظریه. نگاه این کتاب، از مقطع انقلاب صنعتی در جهان به این سو است؛ که چکار کنیم که مسکن ارزان قیمت در اختیار مردم قرار دهیم. این کتاب در پنج فصل معرفی شده است.»
این معمار و پژوهشگر معماری ژاپن، سپس نگاهی گذرا به پنج فصل کتاب کرد و به این موضوع اشاره کرد که به قول آقای دکتر حسنی، درست است که ۲۵ سال از قرن ۲۱ سپری شده و این کتاب دارد اقتضائات ساخت مسکن تا قرن بیستم را می‌گوید، ولی معتقدم این کتاب، تجربه‌ی تحول انرژی بعد از انقلاب صنعتی را به ما می‌دهد. ما امروزه در نقطه‌ی آغاز تکنولوژی دیجیتال و هوش مصنوعی هستیم. در نقطه‌ی حساسی قرار گرفته‌ایم. الان هم این تکنولوژی دارد به ما چشم اندازی را به شکل وسوسه انگیز نشان می‌دهد که ما با پرینتر سه بعدی بیاییم خانه مان را بسازیم. اما تجربه‌ی قبلی به ما می‌گوید که فقط تکنولوژی نبوده بلکه نیازمند ابزار‌ها و امکانات دیگری نیز هستیم.»
این مراسم که یک ساعت و پانزده دقیقه طول کشید، میهمانان و اهالی رسانه‌های مختلف، به شکل ایستاده، شنونده‌ی سخنانِ برگزارکنندگان و سخنورانِ این آیین رونمایی کتاب بودند.
