کامبیز نوروزی، حقوقدان یادداشتی را با عنوان نقض اخلاق رسانه با پرداخت پول نوشته است که میخوانید.
دیدارنیوز: آقای سرپرست روابط عمومی #شستا در یک فایل صوتی که به تازگی در محیط وب منتشر شده است خبر از برخی مبادلات مالی با تعدادی رسانهها توسط این سازمان میدهد که شگفت آور است.
در این سخنان ضمن خبر دادن از برخی روابط ناسالم مالی تعدادی از شرکتهای #شستا با برخی #رسانهها و #فیک_نیوزها به صراحت گفته میشود که شستا قصد دارد به رسانههایی که به عنوان درجه یک از آنها نام میبرد از طریق شرکتهای وابسته خود #پول بدهد و با آنها توافق کند این رسانهها از شستا و ۱۸۰ شرکت وابسته #حمایت کنند و شستا را به اصطلاح #نزنند.. ایشان نام چند تا از این رسانهها را نیز میبرد که شامل چندین رسانۀ دولتی، شبه دولتی و غیردولتی معروف از جناحهای مختلف سیاسی میشود. ظاهراً مقدمات این کار نیز فراهم شده و پول هم در جریان پرداخت است.
یکی از مهمترین #هنجارهای_بنیادین_اخلاق_حرفۀ_روزنامه_نگاری این است که بین رسانه و روزنامه نگار با سوژۀ خبری هیچگونۀ _رابطۀ_منفعت_آمیز نباید باشد. هرگونه رابطهای که در آن پول یا امتیاز یا منفعتی بین رسانه و سوژۀ خبری وجود داشته باشد، #نامشروع و #نقض عمیق #اخلاق_حرفهای رسانه و روزنامه نگاری و موجب #فساد در کار اطلاع رسانی است. این قاعده البته شامل جایزههای جشنواره ای، آگهیهای تبلیغاتی و آنچه موسوم است به رپرتاژ آگهی نیست. همچنین یارانهای که دولت در قالب یک مدل معین به تمام مطبوعات و خبرگزاریها میدهد نیز مشمول این اصل اخلاق حرفهای نمیشود. زیرا این یارانهها اولاً آشکارند، ثانیاً به همه پرداخت میشوند، ثالثاً هدف آنها حمایت رسانه از دولت نیست. ناگفته نماند که این یارانهها در توسعۀ روزنامه نگاری ایران اثر منفی دارند. تا وقتی ناف رسانههای ایران به دولت بند باشد، تلاش و انگیزه برای ارتقای کار حرفهای و جلب مخاطب و افزایش شمارگان کمال پیدا نمیکند.
در منفعت دادن به رسانه برای حمایت، مهم نیست پول یا امتیاز یا منفعت تحت چه عنوان مبادله میشود. فرق نمیکند که نام آن حمایت باشد، یا کمک بلاعوض یا عنوان دیگر. همچنین فرق نمیکند که منفعت به پول باشد یا کالا، یا امتیازاتی مانند حوالههای دولتی یا هرچیز دیگر. در همه حال بر اساس #اصول_حقوق_و _اخلاق_حرفۀ_روزنامه>نگاری این رابطه به شکل استثنا ناپذیر ممنون و فاسد است و هردو سوی رابطۀ منفعت به یک اندازه در آن شریکند.
رابطۀ منفعت بین سوژۀ خبر و رسانه مغایر با مبانی وظایف حرفهای رسانه است. کار اطلاع رسانی باید #مستقل، #درست، #صادقانه و #بی_طرفانه باشد.
طبعاً وقتی یک رسانه از سوژۀ خبری خود منفعتی میگیرد تا به ازای آن از سوژۀ خبری حمایت کند، دیگر قادر نیست در اطلاع رسانی #استقلال، #صداقت، #راستی و #بی_طرفی را رعایت کند و اگر #خطا و #خلاف، #جرم و #سوء_استفادهای از سوژه دید نمیتواند آنها را منتشر کند. مثلاً دیگر نمیتواند از زیان هنگفت فلان شرکت یا سوءمدیریت جاری در آن یا فلان اختلاس در فلان قسمت یا عزل و نصبهای فامیلی و رانتی چیزی بگوید و بنویسد.
نتیجۀ رابطۀ منفعت #پنهانکاری و #کتمان_حقیقت در فرآیند گردش اطلاعات است.
به عبارت دیگر رابطۀ منفعت تقریباً همۀ #ارکان_اصلی_اخلاق_حرفهای را از بین میبرد.
در اصل چهارم اصول اخلاق حرفهای روزنامه نگاری (یونسکو-۱۹۸۳) آمده است"شرافت حرفهای به روزنامه نگاراجازه نمیدهد که به هیچ نحوی ... به ارتقای منافع خصوصی بپرازد.... "
وقتی رسانه با سوژه اش رابطۀ منفعت مالی داشته باشد، به روزنامه نگاران آن رسانه نیز طبعاً اجازۀ تبعیت از اصول اخلاق حرفهای داده نشده و به ناچار آنها باید از سیاست کاری رسانه خود پیروی کنند.
همۀ #حقوق_و_آزادیهای_مطبوعات_و_روزنامه نگاران ناشی از آن است که بنا به فرض، رسانهها در جهت #خیر_عمومی، #گردش_آزاد و #مستقل اطلاعات عمل میکنند. اگر رسانهای از یک بنگاه یا یک سازمان یا یک شخص حقیقی امتیاز و منفعتی برای حمایت خاص دریافت کند، قادر نخواهد بود وظیفۀ حرفهای خود را انجام دهد. چنین رسانهای به #بلندگوی آن شخصیت امتیازدهنده بدل میشود نه نهادی در خدمت به افکار عمومی.
رابطۀ مبادلۀ منفعت بین رسانه و دیگری به عنوان نقض صریح یکی از مهمترین اصول اخلاق حرفۀ روزنامه نگاری، هم منشاء #فساد در کار رسانه است و هم موجب #فساد در شخص امتیاز دهنده.
رابطۀ منفعت بین رسانه و سوژه فقط در یک صورت میتواند تا حدی از نقض اخلاق حرفهای کم کند که آن سوژه و آن رسانه رسماً و مستنداً اعلام کنند که چه مبلغی مبادله شده است تا مخاطب لااقل بتواند در اخباری که آن رسانه از آن سوژه منتشر میکند با تأمل و دقت بیشتر بداند قضیه از چه قرار است و بیشتر با یک رپرتاژ آگهی پنهان طرف است نه مطلبی حرفهای و درستکارانه.
کامبیز نوروزی
حقوقدان
