دیپلمات‌ها می‌گویند تحریم‌های آمریکا علیه ایران به بهانه معامله موشکی آن با روسیه، بعید است تلاش‌های مسعود پزشکیان را برای خروج کشورش از انزوا، مختل کند.
دیدارنیوز: این مطلب را با ترجمه اختصاصی دیدار بخوانید با این توضیح که لزوما مطالب درج شده در این مقاله مورد تایید دیدار نیست و تنها جهت اطلاع خوانندگان منتشر شده است.
منبع: روزنامه واشنگتن پست
نویسندگان: سوزانه جورج، کارن دیانگ و سوزان هایدمس
مترجم: حمید رضا بابایی
رهبری سیاسی جدید ایران از زمان به قدرت رسیدن در ژولای گذشته، ابراز علاقه کرده است که با غرب وارد تعاملات جدید بشود، که در صورت تحقق به احیاء روابط دوطرف و کاهش تحریم‌ها علیه این کشورِ منزوی منجر خواهد شد.
برای ایران، تعامل مجدد با غرب دشوارتر از هر زمان دیگر است. تهران به شدت درگیر مناقشه لبنان-اسرائیل است. توافق هسته‌ای ایران، در آشفتگی به سر می‌برد. تحریم‌ها، اقتصاد ایران را فلج کرده است؛ و همین چند روز پیش بود که آمریکا، ایران را به ارسال موشک‌های بالستیک به روسیه متهم، و تحریم‌های جدید علیه آن وضع کرد. (جمهوری اسلامی ایران ادعای فروش موشک به روسیه را قویا تکذیب کرده است)
با این وجود، دیپلمات‌ها و مقامات منطقه می‌گویند، بعید است تحولات اخیر، تلاش‌های مسعود پزشکیان رئیس جمهوری اسلامی ایران را برای خروج کشورش از انزوا – که یک دیپلمات عربی آن را "تنها گزینه" این کشور خوانده- مختل کند.
این دیپلمات که به صورت دائم با مقامات ایرانی دیدار می‌کند و به خاطر حساسیت مساله خواست نامش فاش نشود، می‌افزاید، "در این موضوع، مساله زمان به نفع ایران نیست. " وی گفت به نظر می‌رسد ایران مشتاق است در تعامل با غرب، پیشرفتهایی حاصل کند تا از فشار‌های داخلی و بین‌المللی بر آن کاسته شود.
آنتونی بلینکن وزیر امور خارجه آمریکا روز سه‌شنبه که تحریم‌های جدید را علیه ایران اعلام کرد، مستقیما به تلاش‌های مصالحه‌جویانه دیپلماتیک ایران پرداخت. وی گفت، "رئیس جمهور و وزیر امور خارجه جدید ایران بار‌ها گفته‌اند که خواستار ازسرگیری تعامل با اروپا و کاهش تحریم‌ها هستند. اقدامات بی‌ثبات کننده نظیر اینها، دقیقا نتیجه عکس خواهد داشت. "
ظاهرا تحریم‌های جدید آمریکا علیه ایران، ملایم‌تر از چیزی است که انتظار می‌رفت، به ویژه با توجه به آن که کشور‌های اروپایی هشدار داده بودند انتقال موشک‌های بالستیک از ایران به روسیه، به "خط قرمز" در جنگ اوکراین نزدیک شده است. تحریم‌های وضع شده، عمدتا صنعت هوایی ایران را هدف قرار داده است و ماه‌ها طول خواهد کشید تا عملی شوند.
وزارت امور خارجه ایران اعلام کرد اتهام انتقال این تسلیحات، "توطئه تبلیغاتی شرم‌آور و دروغ محض است. "
به گفته نیکول گرِیِسکی از اندیشکده کارنگی، توافق انتقال موشک‌های بالستیک به روسیه، که وزارت خزانه‌داری آمریکا می‌گوید مذاکرات مربوط به آن مدت‌ها پیش از به قدرت رسیدن پزشکیان صورت گرفته بود، نمونه‌ای است که نشان می‌دهد سیاست ایران اغلب در دو مسیر جریان دارد.
گرِیِسکی می‌گوید، "در حالی که رهبری غیرنظامی در ایران شاید به دنبال اصلاحات و یا دیپلماسی باشد، تشکیلات نظامی و امنیتی، اهداف خود را دنبال می‌کند که اغلب مستقل از رهبری سیاسی است. وی نویسنده کتابی است با عنوان "روسیه و ایران: شرکای نافرمان از سوریه تا اوکراین. "
پزشکیان فقط چند ماه پس از به قدرت رسیدن، درگیر بحران‌های متعدد در داخل و خارج است.
جنگ غزه حدودا یک سال ادامه یافته و در این مدت، اسرائیل تقریبا همه روزه به تبادل آتش با حزب‌الله، قدرتمندترین نیروی شبه نظامی متحد ایران، پرداخته است. در داخل، اقتصاد ایران بار‌ها با کمترین رشد همراه بود است؛ و سرخوردگی گسترده ناشی از رویکرد خشن نیرو‌های امنیتی نیز بر کشور سایه انداخته است.
به دنبال ترور اسماعیل هنیه، رهبر حماس در تهران در ژولای گذشته، ایران قول پاسخی "قطعی" داده است. این حادثه بیش از یک ماه پیش رخ داد. مقامات آمریکایی می‌گویند به عقیده آن‌ها هر روز که می‌گذرد، احتمال بروز حادثه شدید و تشدید تنش‌ها نیز کمتر می‌شود، گرچه تجهیزات اضافی نظامی آمریکا همچنان در منطقه حفظ شده است تا از آن‌ها به عنوان عوامل بازدارنده استفاده شود.
از زمان انتخاب پزشکیان، ایران به دولت بایدن نشان داده که مایل به گفتگو با آمریکا است، اما مقامات آمریکایی منتظر علایمی در خصوص حمایت رهبر ایران در این زمینه هستند، که تصمیم گیرنده نهایی است.
یک مقام لبنانی که دائما با تهران در تعامل است، به شرط فاش نشدن نام، می‌گوید، "ایران برای دفاع از منافع و موجودیت خود، در جنگ اوکراین در کنار روسیه ایستاده است. " این مقام لبنانی گفت تحریم‌های اخیر علیه ایران بخشی از سیاستی است تا تهران را تحت "فشار دائم" قرار دهد، اما اخیرا به نظر می‌رسد این رویکرد، نتایج مایوس کننده به همراه داشته است.
به گفته وی، "این تحریم‌ها به شمشیر دولبه تبدیل شده است. " وی افزود تحریم‌ها اقتصاد ایران را فلج و توانایی آن را برای قدرت نمایی سلب کرده است، اما از طرف دیگر سبب شده است تا تهران با کشور‌هایی نظیر روسیه روابطی قوی‌تر برقرار کند.
ایران همچنان به توسعه برنامه هسته‌ای خود ادامه داده و بازرسان بین‌المللی را از ورود به کشور منع کرده است. کارشناسان غنی سازی اورانیوم، از قرار گرفتن در جمع تیم بازرسی، منع شده و تهران از توضیح درباره دلایل آلودگی‌های هسته‌ای در برخی مناطق ایران، بازمانده است. (تهران می‌گوید تعداد بازرسان منتصب آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در ایران، با هیچ کشور دیگری قابل مقایسه نیست و این همکاری با آژانس ادامه دارد)
رافائل گروسی مدیر کل آژآنس بین‌المللی انرژی اتمی در نشست اخیر شورای حکام آژانس در وین، گفته بود که رئیس جمهور پزشکیان موافقت کرده است با او دیدار کند تا درباره بهبود همکاری‌ها مذاکره کنند. گروسی در بیانیه‌ای اعلام کرد، "من ایران را تشویق می‌کنم این نشست را در آینده‌ای نه چندان دور برگزار کند، تا بتوانیم گفتگو‌هایی سازنده داشته باشیم و سریعا به نتایج واقعی برسیم. "
گروسی در پاسخ به این پرسش خبرنگاران که آیا منظور از "آینده نه چندان دور"، بعد از انتخابات ریاست جمهوری آمریکا است؟، پاسخ داد: "خیر، امیدوارم پیش از آن باشد. "
احیاء توافق هسته‌ای ایران (برجام) یکی از اولویت‌های دولت بایدن بود. مذاکرات مربوطه در سال ۲۰۲۲ تا آنجا پیش رفت که دو طرف در حال بررسی متون "نهایی" توافق احتمالی بودند، اما راه حلی حاصل نشد. بر اساس برجام، ایران برنامه هسته‌ای خود را به ازای کاهش تحریم‌ها، محدود کرده بود. اما دونالد ترامپ رئیس جمهور سابق آمریکا در سال ۲۰۱۸ از برجام خارج شد و تحریم‌هایی با هدف "فشار حداکثری" بر ایران اعمال کرد تا به این ترتیب توافق هسته‌ای ایران کنار گذاشته شود.
رئیس جمهور ایران در کارزار‌های انتخاباتی خود، وعده بهبود وضعیت اقتصادی و پایان انزوا داده بود. با انتصابات صورت گرفته در دولت، مشخص شد دیپلماسی، مساله‌ای است که بر آن تاکید بیشتری می‌شود. محمد جواد ظریف وزیر امور خارجه پیشین ایران که مسئول مذاکره درباره توافق هسته‌ای بود، به عنوان معاون امور راهبردی رئیس جمهور منصوب شد؛ و دیپلمات کهنه کار، عباس عراقچی، که او نیز یکی از اعضای تیم مذاکرات هسته‌ای بود، به عنوان وزیر امور خارجه جدید ایران در ترکیب دولت قرار گرفت.
سینا عضدی، کارشناس امور ایران و مدرس دانشگاه جورج واشنگتن، درباره ترکیب کابینه پزشکیان می‌گوید، "پزشکیان تمام افراد مناسب را در اختیار دارد. مساله این است که آیا او می‌تواند تایید آیت‌الله خامنه‌ای، رهبر ایران را کسب کند. "
در ماه گذشته، پزشکیان خود را با آیت‌الله خامنه‌ای بسیار همراه نشان داده است. عضدی می‌گوید اگر اصولگرایان مخالف تعامل با غرب به پزشکیان بتازند، این (همراهی پزشکیان و رهبری) رویکردی است که بسیار به نفع وی خواهد بود.
آیت‌الله خامنه‌ای ماه گذشته مستقیما با کابینه پزشکیان سخن گفت. رهبر ایران در سخنانی که از تلویزیون این کشور پخش شد، تاکید کرد، "به دشمن هم امید نبندید. ما به دشمن امید نبندیم؛ برای برنامه‌هایمان منتظر موافقت دشمنان و کسانی که با ما (دشمنند نباشیم)؛ این منافات ندارد با اینکه آدم با همان دشمن در یک جایی تعامل هم بکند؛ مانعی ندارد. (امّا امید به او نبندید، اعتماد به دشمن نداشته باشید). "
بسیاری، این سخنان را آغاز مسیر برای مذاکرات احتمالی با غرب تعبیر کرده‌اند. اما آیت‌الله خامنه‌ای هشدار داد: به دشمن اعتماد نکنید. " ...
این که چه نوع توافقی میسر خواهد بود، مشخص نیست.
سوزانه مالونی، مدیر برنامه سیاست خارجی در موسسه بروکینگز و کارشناس امور ایران، می‌گوید، "ساختار رویکردی که ۱۰ سال پیش کارآمد بود، اساسا غیرممکن است امروز هم موثر باشد. "
