در عرصه روابط کار، اختلافات میان کارگران و کارفرمایان امری اجتناب‌ناپذیر است. قانون کار جمهوری اسلامی ایران با پیش‌بینی سازوکارهای قانونی، در پی برقراری عدالت و حفظ حقوق طرفین این روابط است.
دیدارنیوز: در عرصه روابط کار، اختلافات میان کارگران و کارفرمایان امری اجتناب‌ناپذیر است. قانون کار جمهوری اسلامی ایران با پیش‌بینی سازوکارهای قانونی، در پی برقراری عدالت و حفظ حقوق طرفین این روابط است. یکی از ارکان اساسی این نظام، "هیات رسیدگی به اختلافات اداره کار" است که به عنوان مرجعی تخصصی و بی‌طرف، به دعاوی و شکایات ناشی از اختلافات کارگری و کارفرمایی رسیدگی می‌کند. این هیات با تکیه بر قانون کار و سایر مقررات مرتبط، در جهت حل و فصل مسالمت‌آمیز اختلافات و احقاق حقوق قانونی طرفین گام برمی‌دارد. اهمیت هیات رسیدگی به اختلافات اداره کار در آن است که با رسیدگی سریع، تخصصی و کم‌هزینه به اختلافات، از تضییع حقوق کارگران و کارفرمایان جلوگیری می‌کند و به برقراری آرامش و ثبات در محیط کار کمک شایانی می‌نماید. در این مقاله ما در گروه وکلای دیوان عدالت اداری، با هدف آشنایی هرچه بیشتر مخاطبان با هیات رسیدگی به اختلافات اداره کار، به تشریح دقیق مراحل و روند رسیدگی به اختلافات در این هیات خواهیم پرداخت.
هیات رسیدگی به اختلافات اداره کار، صلاحیت رسیدگی به انواع اختلافات ناشی از روابط کار را دارد که در قانون کار به آنها اشاره شده است. این اختلافات و اعتراض به رای هیات حل اختلاف اداره کار را می‌توان به سه دسته کلی تقسیم کرد:
برای طرح دعوی در هیات رسیدگی به اختلافات اداره کار، شرایطی رعایت شود. به طور مثال دعوی باید در مهلت‌های قانونی مقرر در قانون کار طرح شود. مهلت طرح دعوی برای اختلافات فردی 30 روز و برای اختلافات جمعی 60 روز از تاریخ وقوع اختلاف است. دادخواست باید به طور کامل و دقیق تکمیل شود و شامل اطلاعاتی همچون مشخصات طرفین، موضوع اختلاف و خواسته‌های خواهان باشد. در نهایت اختلاف باید ناشی از رابطه کارگری و کارفرمایی باشد. به عبارت دیگر، یکی از طرفین باید کارگر و دیگری کارفرما باشد.
فرد شاکی، همراه با نمونه دادخواست دیوان عدالت اداری، مدارک و مستنداتی که ادعاهای خواهان را اثبات می‌کنند، باید ارائه شود. همچنین هزینه دادرسی باید در هنگام ثبت دادخواست پرداخت شود. با رعایت این شرایط، طرفین اختلاف می‌توانند دعوی خود را در هیات رسیدگی به اختلافات اداره کار مطرح کرده و از طریق قانونی و عادلانه به حل و فصل اختلاف خود بپردازند.
مراحل رسیدگی به اختلاف در هیات تشخیص، یک فرآیند قانونی، عادلانه و بی‌طرفانه است که با هدف حل و فصل اختلافات کارگری و کارفرمایی و احقاق حقوق طرفین انجام می‌شود.
طرفین اختلاف (کارگر یا کارفرما) با مراجعه به اداره کار و امور اجتماعی محل وقوع کارگاه، دادخواست خود را ثبت می‌کنند. در دادخواست، مشخصات طرفین، موضوع اختلاف، خواسته‌ها و دلایل آن به طور دقیق و مستند بیان می‌شود. همراه با دادخواست، مدارک و مستندات مربوط به ادعاها نیز ارائه می‌شود. پس از ثبت دادخواست، پرونده‌ای تشکیل می‌شود و به آن شماره و تاریخ ثبت اختصاص می‌یابد. ثبت درخواست می تواند به صورت غیرحضوری و الکترونیکی انجام شود. برای ثبت غیرحضوری شکایت در دیوان عدالت اداری می توانید به سامانه ساجد مراجعه نمایید.
پس از تشکیل پرونده، اداره کار آن را به هیات تشخیص ارجاع می‌دهد. هیات تشخیص، مرجع اولیه رسیدگی به اختلافات کارگری و کارفرمایی است و متشکل از نمایندگان کارگران، کارفرمایان و دولت می‌باشد. اعضای هیات تشخیص، افرادی بی‌طرف و متخصص در حوزه روابط کار هستند.
هیات تشخیص با تعیین وقت رسیدگی، طرفین اختلاف را به جلسه رسیدگی دعوت می‌کند. در جلسه رسیدگی، طرفین می‌توانند اظهارات و دفاعیات خود را بیان کنند و به سوالات هیات پاسخ دهند. هیات تشخیص به دقت به اظهارات طرفین گوش می‌دهد و مدارک و مستندات ارائه شده را بررسی می‌کند. در صورت لزوم، هیات تشخیص می‌تواند از کارشناسان و متخصصان مربوطه برای بررسی فنی و تخصصی موضوع اختلاف کمک بگیرد.
پس از بررسی کامل پرونده و استماع اظهارات طرفین، هیات تشخیص اقدام به صدور رأی می‌کند. رأی هیات تشخیص باید مستدل، مستند و منطبق با قانون کار و سایر مقررات مرتبط باشد. رأی هیات تشخیص می‌تواند به صورت محکومیت یکی از طرفین، تبرئه یکی از طرفین و یا سازش میان طرفین باشد. رأی صادره به طرفین ابلاغ می‌شود و طرفین می توانند برای اعتراض به رای هیات حل اختلاف اداره کار است.
در صورت عدم رضایت هریک از طرفین دعوی از رأی صادره توسط هیات تشخیص، قانون کار امکان اعتراض به این رأی را از طریق هیات حل اختلاف فراهم نموده است. مهلت قانونی برای اعتراض به رأی هیات تشخیص، 10 روز پس از ابلاغ رأی می‌باشد. در این بازه زمانی، معترض می‌تواند با مراجعه به اداره کار و ارائه لایحه اعتراضیه، درخواست رسیدگی مجدد به پرونده خود را در هیات حل اختلاف مطرح نماید. هیات حل اختلاف که مرجع تجدیدنظر آرای هیات تشخیص محسوب می‌شود، با بررسی مجدد پرونده، مدارک و مستندات جدید و استماع اظهارات طرفین، اقدام به صدور رأی نهایی می‌نماید. این رأی، قطعی و لازم‌الاجرا بوده و به منزله پایان رسیدگی به اختلاف در هیات‌های بدوی و تجدیدنظر اداره کار است.
هیات‌های رسیدگی به اختلافات اداره کار، نقش مهمی در برقراری عدالت و حفظ حقوق طرفین در روابط کار ایفا می‌کنند. این هیات‌ها با تکیه بر قانون کار و سایر مقررات مرتبط، به عنوان مرجعی بی‌طرف و تخصصی، در جهت حل و فصل اختلافات کارگری و کارفرمایی گام برمی‌دارند. گروه وکلای دیوان عدالت اداری با تخصص و تجربه خود در حوزه قوانین و مقررات کار، می‌توانند در تمامی مراحل رسیدگی به اختلافات در هیئت‌های تشخیص و حل اختلاف، یاری‌گر کارگران و کارفرمایان باشند.
