منتجب‌نیا: مجبور به استعفا شدم

دیدارنیوز - حجت الاسلام والمسلمین رسول منتجب نیا از ضرورت تقویت تحزب و زمینه پذیرش آن از سوی جوانان، بانوان تحصیل کرده و نخبگان در کشور می گوید و می افزاید، متاسفانه به دلایل مختلف گاهی مسائل و منافعی به وجود می‌آید و اشتباهاتی رخ می‌دهد که در برخی مسایل بعد از چهل سال از انقلاب به قبل از تاسیس جمهوری اسلامی بر گشته‌ایم.

وی همچنین از اختلافات درون حزبی یکی از مهمترین احزاب کشور یعنی حزب اعتماد ملی که سالیانی قائم مقامی دبیرکل این حزب را برعهده داشته، سخن گفت و از شکل گیری هسته ای در درون حزب در سال های اخیر پرده برداشت و گفته است این هسته که با بیرون ارتباط داشت با آنچه ما در نظر داشتیم مخالف بود چرا که اندیشه و هدفگذاری دیگری داشت. 

قائم مقام پیشین حزب اعتماد ملی از زد و بندهای پنهانی این هسته در حزب اعتماد ملی سخن رانده و گفته است به واسطه این مسایل کنگره و انتخابات را به‌ هم زدند و آن هسته با زد و بندهایی که داشتند کارهای غیرقانونی زیادی انجام دادند و وقتی ما متوجه شدیم ترجیح دادیم کناره گیری کنیم و اکنون به فکر تاسیس حزب نو پا هستیم. 

منتجب نیا عضو پیشین مجمع روحانیون مبارز گفت: امروزه هم برخی عدم وابستگی به حزب را افتخار می دانند. این ذهنیت ها از قبل از انقلاب با ما بود. در دوران بعد از اصلاحات یعنی دوران آقای احمدی نژاد رسماً اعلام می‌کردند که ما نیاز به حزب نداریم و به تحزب علاقه‌ای نداشتند و بیشتر هیات های مذهبی و مداحان را تقویت کردند. 

وی تصریح کرد: سال های اخیر بهترین زمان برای توسعه احزاب بود؛ چرا که جنگ و مشکلات خاص آن زمان را نداشتیم و شرایط مهیا بود. من این جمله را بارها از مرحوم آقای هاشمی شنیدم و باز تکرار می‌کنم، در جلسه ای که با آقای هاشمی داشتم، گفت من توسعه را بدون احزاب قوی یک امر خیالی و باطل می دانم و قول می دهم که بعد از انتخابات سال 96 خودم شخصا وارد صحنه بشوم و تلاش کنیم دو سه حزب قدرتمند در کشور به وجود بیاید تا با هم رقابت کنند. 

منتجب نیا با تاکید بر اینکه کشور به شدت زمینه و آمادگی پذیرش فرهنگ تحزب را دارد، اظهار داشت: استعداد فوق العاده ای در نیروهای جوان، بانوان و تحصیلکردگان ما وجود دارد. متاسفانه به دلایل مختلف گاهی مسائل و منافعی به وجود می‌آید و اشتباهاتی رخ می‌دهد که در برخی مسایل بعد از چهل سال از انقلاب به قبل از تاسیس جمهوری اسلامی بر گشته‌ایم. 

وی ادامه داد: حزب جمهوری اسلامی وقتی که تشکیل شد سیل نیروهای انقلابی به سمت آن حزب سرازیر شدند و با افتخار می‌ گفتند عضو حزب شده‌ایم، ولی در حال حاضر این گونه نیست، با وجود اینکه بالای 200 حزب وجود دارد درعمل ورود به حزب ضد ارزش محسوب می شود. 

قائم‌ مقام پیشین حزب اعتماد ملی درباره این حزب نیز گفت: حزب اعتماد ملی با انگیزه خوبی تاسیس شد. به هر حال یک سری اهداف که تعریف کردیم برای تعمیق و تثبیت فرهنگ تحزب بود. برای تشکیل یک حزب غیروابسته به حکومت و الگو شدن آن حزب تلاش کردیم و تا حد زیادی هم پیش رفتیم. توسعه کمی و کیفی آن تا سال 88 رو به جلو بود. 

شکل گیری هسته ای متفاوت در حزب اعتماد ملی

منتجب نیا عنوان کرد: بعد از سال 88 ما تا سال 92 از فعالیت ممنوع بودیم و از سال 92 که خود من وارد صحنه شدم، احساس کردم که به بازسازی نیاز است؛ لذا این کار را شروع کردم و در حال توسعه بودیم. اعتماد ملی داشت جای خود را در سطح کشور باز می‌کرد که در درون حزب یک هسته ای به وجود آمد که با آنچه ما در نظر داشتیم کاملا متفاوت بود. این هسته اندیشه و هدفگذاری دیگری داشت و با بیرون هم ارتباط داشتند. 

وی همچنین گفت: ظرف این دو سه سال خیلی تلاش کردیم که بتوانیم بحران را مدیریت و همه اعضا را هماهنگ کنیم، ولی متاسفانه موفق نشدیم و منجر به این شد که من و بسیاری از نیروهای ارزشمند ازحزب کناره‌ گیری کردیم. درخردادماه که درصدد برگزاری کنگره بودیم، اعضای این هسته رسما گفتند باید کاری کنیم که اعضای شورای مرکزی قبلی که 10 سال پیش انتخاب شده بودند در شورا بمانند. 

منتجب نیا تصریح کرد: من و جمعی از دوستان مخالفت کردیم و گفتیم باید انتخابات آزاد برگزار شود تا همه بتوانند کاندیدا شوند و خود را در معرض رای اعضای سراسر کشور قرار بدهند؛ به شکلی که اگر من که نفر اول حزب بعد از آقای کروبی هستم رای نیاوردم، باید با افتخار به عنوان عضو عادی همکاری کنم. 

وی تصریح کرد: حضرات بر نظر خودشان اصرار داشتند و کنگره و انتخابات را به‌ هم زدند و نهایتاً انتخابات کنگره ابطال و منجر به تجدید کنگره شد، اما آن هسته با زد و بندهایی که داشتند کارهای غیرقانونی زیادی انجام دادند و وقتی ما متوجه شدیم مقدمات کار کاملا غیرقانونی و غیردموکراتیک است ترجیح دادیم کناره گیری کنیم. 

وی تصریح کرد: قبلا نیز من چند بار گفته بودم که کناره گیری می کنم، ولی آقای کروبی اجازه نمی داد و می گفت حزب وابسته به شماست، پس سعی کنید که نظرات مختلف را به هم نزدیک کنید. لذا هر بار به خاطر کمک به حزب و جوان های مستعد که در سراسر کشور تلاش می‌کردند، فعالیتم را ادامه می دادم و می خواستم که پایه های حزب و فرهنگ تحزب محکم شود. 

بسترسازی برای ایجاد حزب جدید

این نماینده پیشین مجلس یادآور شد: پس از کناره گیری ما دوستان و شخصیت‌هایی از سراسر کشور درخواست می کنند و فشار می آورند که تشکیلات جدیدی شکل بگیرد، بنابراین در حال بسترسازی برای تشکیل حزب جدید هستیم و در طول هفته نیز مجموعه ملاقات‌هایی برای انجام این کار داریم. 

وقتی که من گفتم در کنگره حزب اعتماد ملی شرکت نمی‌کنم، مجموعه زیادی از سراسر کشور استعفا کردند. البته من موافق نبودم، ولی آنها استعفا کردند. حالا همان دوستان اصرار دارند که حزب جدیدی را تاسیس کنیم. فعلا درحال تهیه اساسنامه و مرامنامه منطبق با نظرات دوستان هستیم. البته اسم تشکیلات جدید ما راه نو نیست و پیشنهادات مختلفی وجود دارد. 

وی در پاسخ به این پرسش که در اختلافات پیش آمده نهایتا آقای حضرتی قائم مقام حزب شد، آیا فکر نمی‌کنید آقای کروبی به خاطر چند بار استعفای شما تصمیم به این امر گرفت؟ گفت: فکر نمی‌کنم آقای کروبی خودشان در خصوص من برنامه ‌ریزی کرده باشند. استعفای من به خاطر کارهای خودسرانه ای بود که هسته مورد اشاره در درون حزب انجام می داد؛ چون این اعمال و حرکت ها برخلاف عهدی بود که ما در ابتدای تاسیس حزب با آقای کروبی بسته بودیم، من خواستار تعیین تکلیف بودم. آقای کروبی پیغام می‌دادند یا نامه می نوشتند و می گفتند می دانند مشکلاتی هست و با شما هم نظر هستم و اختلاف نظر ندارم، ولی برای حفظ نیروها شما حضور داشته باشید و از فروپاشی حزب جلوگیری کنید، ولی چون من در نهایت این روند را به صلاح و مفید نمی‌دانستم، مجبور به استعفا ‌شدم. 

منتجب‌ نیا ادامه داد: در نهایت بعد از کنگره وقتی که کنگره را به این وضع رساندند نامه‌ای نوشتم و گفتم اجازه بدهید من نباشم، ولی آقای کروبی به جای قبول استعفای من خودشان استعفا کردند. البته ممکن است دل‌خور هم شده باشند که چرا منتجب‌ نیا استعفا کرده است. در حال حاضر هم دوستانی که با آقای کروبی ملاقات می کنند می‌گویند که در مورد جدا شدن من و دوستان دیگر ناراحتند. 

اعتماد ملی به کانون خانوادگی و رفاقت تبدیل شده است

وی در پاسخ به این سوال که چرا فرد دیگری مامور تشکیل کنگره شد، تصریح کرد: نگاهی که ما به حزب اعتماد ملی داریم متفاوت است. ما حزب را برای تحزب می‌خواهیم، ولی معلوم نیست که برخی دیگر نیز چنین نگاهی به حزب داشته باشند. متاسفانه حزب تبدیل به یک کانون خانوادگی و رفاقتی شده بود و به عنوان یک سرمایه اجتماعی و تشکیلاتی محسوب نمی‌شد. در خصوص تشکیلات جدیدی که در حال تاسیس آن هستیم به همه دوستان گفتم این حزب، حزب منتجب‌نیا نیست، من هم یکی از شما هستم و اگر لازم بدانید در تشکیلات شرکت می‌کنم. 

قائم ‌مقام پیشین حزب اعتماد ملی گفت: پس از اولین جلسه‌ای که برای تاسیس تشکیلات جدید برگزار شد برخی رسانه‌ها نوشتند: «حزب منتجب‌ ‌نیا تشکیل می‌شود» من به این موضوع واکنش نشان دادم و گفتم اگر حزبی تشکیل شود باید به نام خود حزب خوانده شود. به دوستان هم گفتم اگر از این به بعد عنوان «حزب منتجب‌نیا» استفاده شود، ادامه نخواهم داد، من باید در کنار برادران و خواهران تشکیلاتی خود در کشور فعالیت کنم و برابر باشیم. 

وی ادامه داد: این حزب را برای تقویت دمکراسی می‌خواهیم نه برای تقویت خودمان. متاسفانه اعتماد ملی اکنون به این شکل نیست و در نقطه مقابل دموکراسی قرار دارد و نمی‌توان آن را حزبی با ساختار و مشی دموکراتیک خواند. 

عضو پیشین مجمع روحانیون مبارز در توضیح این که عملکرد احزاب را در چهل سال گذشته چگونه ارزیابی می کنید، گفت: قبل از انقلاب مسأله تحزب جدی وجود نداشت، احزابی مثل مردم، ایران نوین، رستاخیز و حزب توده یا وابسته به بیگانه و یا نوکر دربار بودند. نیروهای خط امام بعد از انقلاب اسلامی، حزب جمهوری اسلامی و سازمان مجاهدین انقلاب اسلامی را تشکیل دادند. قبل از فوت مرحوم هاشمی‌رفسنجانی با وی صحبت می‌کردم گفتم شما جزو کسانی بودید که تحزب را قبول داشتید و بعد از انقلاب بلافاصله با آقای بهشتی حزب جمهوری اسلامی را تشکیل دادید. آقای هاشمی گفت که من قبل از انقلاب هم به تحزب اعتقاد داشتم. می گفت قبل از انقلاب در خصوص تشکیل حزب جلسه تشکیل دادیم و در آن جلسه قرار شد از امام کسب تکلیف کنیم، پیامی از امام (ره) رسید و ایشان فرمودند بگذارید انقلاب پیروز شود بعداً حزب تشکیل بدهید. 

قائم‌ مقام پیشین حزب اعتماد ملی خاطرنشان کرد: آقایان اعتقاد داشتند مردم باید در صحنه حضور داشته باشند. به همین دلیل حزب جمهوری اسلامی به فاصله کمی پس از پیروزی انقلاب اسلامی تشکیل شد. البته از زاویه آسیب شناسانه آفتی که موجب تعطیلی حزب جمهوری اسلامی شد، حضور کلیه کادرهای رهبری و برجسته حزب در حکومت بود. سران حزب جمهوری اسلامی سران حکومت هم بودند. مثلا من به عنوان یک عضو حزب جمهوری اسلامی نماینده مجلس بودم. رئیس جمهور، وزیران، رئیس مجلس و بسیاری‌ از دیگر مسؤولان حزب، سازماندهی و مدیریت حزب را رها کردند و به ایفای نقش در حکومت پرداختند. 

منتجب نیا ادامه داد: از سوی دیگر دکتر بهشتی که محور وحدت و مغز متفکر حزب جمهوری اسلامی بود توسط منافقین شهید شد و پس از او کسی که بتواند اختلافات و تضادهای فکری و عملی موجود در حزب را حل کند وجود نداشت، در نتیجه به مرور زمان اختلافات در حزب تأثیر خود را بر حاکمیت نیز گذاشت. در حزب دو تا سه جناح و فراکسیون تشکیل شده بود که وحدت کلمه حزب را دچار خدشه کرد. در دو طرف حزب جناح هایی وجود داشت و در وسط هم آقای هاشمی بود که سعی می‌کرد میانه میدان ‌داری کند. 

وی یادآور شد: خود من و آقای مهندس موسوی و عده ای دیگر در یک جناح آن حزب بودیم. آقای هاشمی در وسط قرار داشت و گروهی دیگر در جناح دیگر قرار داشتند. در درون سازمان مجاهدین انقلاب اسلامی نیز اختلاف افتاد؛ زیرا در آن زمان نسبت به چیدمان و ساختار حزب و سازمان دقت لازم نشده بود. صرفاً به خاطر سوابق انقلابی و دوستی های قبل از انقلاب دور هم جمع شده و یک حزب درست کرده بودند. دیگر متوجه نبودند که حزب با دولت و مجلس متفاوت است. نمی دانستند اعضای حزب باید همگرا، هماهنگ باشند و حداقل کادر رهبری آن هم باید حرفه ای باشد. اگر در یک حزب چندین نظر وجود داشته باشد دعوا به وجود می آید. 

اهمیت نوع نگاه ها به فعالیت حزبی

قائم‌ مقام پیشین حزب اعتماد ملی تاکید کرد: در روزهای ابتدایی پیروزی انقلاب اسلامی هم در حزب جمهوری اسلامی و سازمان مجاهدین انقلاب اسلامی ایران به جای حرکت به سوی همگرایی بیشتر، حرکت به سوی اختلاف و دعوا بود. این اختلاف نظرها منجر به تعطیلی حزب و سازمان شد. جنگ تحمیلی هم عدم توجه به تحزب را تشدید کرد و باعث شد کار حزبی دچار خدشه شود. لذا مسأله تحزب تحت‌الشعاع مسائلی چون جنگ قرار گرفت و تحکیم تحزب زمان زیادی را از دست داد و به جایی رسید که تشکل های صنفی مانند جامعه روحانیت مبارز سردمدار یک نگاه خاص و دست به گریبان اختلافات، تضادها و تناقضات شد. در ادامه ما آمدیم مجمع روحانیون مبارز تشکیل دادیم. 

به فرهنگ و معنی تحزب توجهی نداشته‌ایم

منتجب‌ نیا در ادامه با اشاره به وضعیت تحزب در دوران دولت اصلاحات، گفت: احزاب در دوره اصلاحات جان تازه ای گرفتند. بُعد کمّی احزاب رشد کرد. تشکل ها به وجود آمدند، ولی به فرهنگ و معنی تحزب کمتر توجه می‌شد. ما به جای اینکه افکار عمومی را با تحزب و ساختارهای آن آشنا کنیم، پشت سر هم حزب تشکیل دادیم و از چند حزب اول انقلاب به بیش از 200 حزب رسیدیم و در این توسعه کمی به تعمیق تحزب توجه نشد؛ به ‌طوری که بزرگان ما در دوران اصلاحات که اتفاقا از تحزب هم دفاع می‌کردند، وقتی که مسؤولیتی می گرفتند خود را وامدار هیچ حزب و چهره حزبی نمی‌دانستند و عملاً در دوران مسؤولیت شان تلاش می کردند برچسب هیچ حزبی به آنها نخورد! بنابراین نه تنها برای تحکیم و تعمیق تحزب کاری نمی‌شد، بلکه تقابل منفی هم بود، به همین دلیل مردم به حزب به عنوان یک پدیده مثبت نگاه نمی‌کردند. 

رییس جمهوری مدیری قوی و با سابقه است

منتجب‌نیا درباره عملکرد دولت نیز گفت: دولت آقای روحانی نقاط قوت و ضعفی دارد. یکی از نقاط قوت دولت آقای روحانی این است که خود وی یک مدیر قوی و باسابقه است و می‌تواند کشور را اداره کند، البته با نیروهای قوی، خوش‌فکر و متخصص، اما آقای روحانی در گزینش نیروها و مسؤولان دولت در هر دو دوره باید دقت بیشتری داشت. اگر آقای روحانی در زمینه‌های مختلف از یک مجموعه متخصص و کارکشته استفاده می‌کرد، می‌توانست موفقیت‌های بیشتری داشته باشد. 

عضو پیشین مجمع روحانیون مبارز اظهار داشت: روحانی برای وزارت خارجه گزینش بسیار خوبی داشت و آقای ظریف نیرویی بود که توانست وزارت خارجه را به جایگاه خودش برگرداند. ای کاش، در وزارتخانه‌های دیگر نیز چنین انتخابی وجود داشت. در حال حاضر هم اگر آقای روحانی در ترمیم کابینه و بدنه دولت، انتخاب درستی انجام بدهد در مدتی که باقی مانده است می‌تواند موفق تر شود. 

وی اضافه کرد: آقای روحانی باید به دیدگاه‌ها و نظرات مختلف احترام بگذارد و از آن‌ها استفاده کند. بی‌توجهی به نظرات باعث مصاحبه‌هایی است که علیه دولت می‌شود. 

منتجب نیا تاکید کرد: آقای روحانی باید هر ماه یکی دو جلسه برای شنیدن حرف‌های متخصصان حوزه‌های مختلف داشته باشد. وزیران، معاونان و استانداران اگر درست و کارشناسی‌شده انتخاب شوند بهتر عمل می‌کنند. اگر در ادامه این کار را بکنند کارنامه آقای روحانی مثبت تر خواهد بود. 

تحریم ها ما را از پای در نخواهد آورد

منتجب‌ نیا در ادامه در پاسخ به سوالی در خصوص فشارهای آمریکا و تلاش برای تحریم ایران، گفت: بدون شک تحریم‌ها آثار منفی دارد، ولی به این صورت نیست که بتواند نظام و دولت را از پای در بیاورد. مردم ما عادت کرده‌اند که سختی‌ها را تحمل کنند. اگر با مردم صادق باشیم و نقطه ضعف‌های موجود را برطرف کنیم، طبیعتا مردم بهتر می‌توانند بپذیرند. 

وی ادامه داد: ما تجربه هشت سال جنگ را در کارنامه خود داریم. چرا مردم در زمان جنگ این همه تحمل داشتند، ولی اکنون اعتماد چندانی ندارند؟ به نظرم بیشتر از آن‌که فشارهای اقتصادی مردم را آزار بدهد بی‌عدالتی‌ها، تبعیض‌ها، ویژه‌خواری‌ها، رانت‌خواری‌ها و فسادهاست که مردم را آزار می‌دهد.

اهداف و آرمان های انقلاب در چهل سالگی

منتجب نیا درخصوص کارنامه نظام جمهوری اسلامی، در آستانه چهل سالگی انقلاب اسلامی گفت: بررسی هر نظام و سازمانی براساس مقیاس ها و معیارهایی است که برای آن سازمان در نظر گرفته شده است و همانگونه که برای هر سازمان و تشکیلاتی هدف و برنامه ای در نظر گرفته می شود، قطعا بزرگان نظام و کسانی که بنیانگذار انقلاب بودند نیز برنامه‌ها و اهدافی را برای این انقلاب دنبال می‌کردند. 

وی بیان کرد: درباره اهداف و برنامه هایی که مردم، رهبران و پیشتازان انقلاب در نظر داشتند، باید بررسی شود که تا چه اندازه به آن اهداف و برنامه ها رسیده ایم. نظام جمهوری اسلامی در بستر انقلاب اسلامی به وجود آمد. مردم، انقلابی را برپا کردند که به لطف پروردگار به پیروزی رسید. انقلاب کاملا هدفمند و مردمی بود و بعد از پیروزی نظام جمهوری اسلامی از آن انقلاب متولد شد. 

منتجب نیا با بیان اینکه انقلاب بر پایه نظرات و شعارهای مردمی بود، عنوان کرد: شعارهایی مثل استقلال، آزادی و جمهوری اسلامی انعکاس مبانی فکری و نظری انقلابیون است و جمهوری اسلامی شعار و هدف مردم بوده است. اکنون چهل سال پس از تأسیس نظام جمهوری اسلامی باید ارزیابی کنیم و خود را در ترازوی اهداف و آرمان های انقلاب قرار دهیم. باید ببینیم که آیا آنچه مردم، بنیانگذار نظام و رهبر انقلاب، حضرت امام(ره) می خواستند به دست آمده است یا نه؟ و اینکه چند درصد اهداف انقلاب محقق شده است. 

این فعال سیاسی همچنین گفت: نباید انتظار داشته باشیم همه ایده ها و آرمان ها یک ساله و دو ساله محقق شود حتی نباید انتظار داشته باشیم که برخی از آنها در طول چهل سال به سرانجام برسد. ممکن است به سرانجام رسیدن بخشی از آرمان‌های انقلاب یک قرن طول بکشد. 

منتجب نیا با بیان اینکه انقلاب اسلامی یک هدف سیاسی صرف نبوده است که بخواهیم از آن نتایج سیاسی صرف به دست بیاوریم، خاطرنشان کرد: انقلاب اسلامی از ابعاد انسانی و فکری برخوردار و ریشه در اعتقاد عمیق ملت ایران به اسلام داشته است. 

وی با تأکید بر اینکه انقلاب دانه و نهالی بود که در سرزمین تاریخ معاصر افشانده شد و یک شجره طیبه مقدس به وجود آورد، افزود: این نهال به دست امام(ره) و مردم در سرزمین ایران کاشته شد و طبیعی است شجره طیبه ای که از بذر انقلاب به وجود آمده است، آثار و برکات مختلف و متناوبی خواهد داشت. 

وی با تأکید بر ضرورت ارزیابی میزان تحقق آرمان‌های انقلاب اسلامی گفت: باید دید نظام جمهوری اسلامی چقدر توانسته در این جهت حرکت کند و چند درصد از ایده ها و آرمان های مردم و رهبر فقید انقلاب را جامه عمل بپوشاند که این خود جای بحث دارد. 40 سال عدد و زمان کمی نیست؛ می گویند 40 عدد کمال است، ما باید در این مدت خیلی پیشرفت می‌کردیم و به هدف نزدیک می‌شدیم. 

قائم‌مقام پیشین حزب اعتماد ملی یادآور شد: اول می‌بایست اهداف وسط و میانه را به دست می آوردیم و بعد به اهداف نهایی می اندیشیدیم، اما متأسفانه ما در زمینه رسیدن به اهداف نمره مثبتی نداریم و هنوز به اهداف و آرمان های انقلاب نرسیده ایم و فاصله زیادی با آن داریم. 

وی توضیح داد: معتقدم در برخی از امور ما حرکت ارتجاعی و به سمت عقب داشته ایم، یعنی به آنچه که انقلاب به ما داده است چوب حراج زده ایم و به شرایط گذشته برگشته ایم و این جای تأسف دارد. 

جمهوریت و اسلامیت دوبال جمهوری اسلامی است 

منتجب نیا در ادامه با اشاره به معنای جمهوریت و اسلامیت، گفت: بخش اسلامیت نظام می‌گوید تمام قوانین کشور، سیاست‌ها و برنامه‌های کشور باید منطبق بر اسلام باشد و یا حداقل مخالف با اسلام نباشد. لذا نام حکومت دینی را بر جمهوری اسلامی گذاشته‌اند. در واقع یک حکومت مردمی و دینی است. به تعبیری مردم‌سالاری دینی واژه ای است که باید به آن اطلاق شود. یعنی جمهوریت و اسلامیت دو بال حکومت جمهوری اسلامی هستند. 

قائم‌مقام پیشین حزب اعتماد ملی افزود: همه مردم باید از طریق مردم سالاری در حکومت مشارکت داشته باشند. بدین معنی که مردم باید در چارچوب دین و قانون اساسی و امور کشور مشارکت داشته باشند. البته جا دارد اشاره کنم، حکومت دینی که از انقلاب بیرون آمد و امام(ره) بنیانگذار آن بودند با دین حکومتی کاملاً متفاوت است. 

وی گفت: دین حکومتی بدین معناست که حکومت، دین را تعریف و چارچوب آن را مشخص می‌کند، اما حکومت دینی می گوید دین باید حاکمان، قوانین، سیاست‌ها و برنامه‌ها را کنترل و تنظیم ‌کند. دین متولیان و کارشناسان خاصی دارد و مسؤولان و اولیای امور خیلی همت کنند شاید بتوانند خود را در آن چارچوب قرار بدهند، بنابراین دین دولتی و دولت دینی دو مقوله و ماهیت متضاد هستند. 

قائم‌مقام پیشین حزب اعتماد ملی افزود: مظهر و نماد حضور مردم در حکومت، انتخابات است و چون مردم نمی توانند تک تک در مدیریت حکومت دخالت مستقیم کنند در ایام انتخابات با رأی شان تکلیف ارکان نظام را مشخص می کنند. انتخابات ریاست‌ جمهوری، مجلس شورای اسلامی، خبرگان رهبری و شوراهای شهر و روستا نمونه‌هایی از مشارکت مردم در حکومت است. 

وی اضافه کرد: می‌توان گفت که یکی از ابعاد بزرگ انقلاب اسلامی همین بعد مردمی بودن آن است و اگر خدای ناخواسته خدشه ای به ‌این بعد و جمهوریت نظام وارد شود، فلسفه تأسیس انقلاب و نظام پایمال می شود. 

انتخابات و مسایلی که وجود دارد

منتخب نیا تصریح کرد: اگر قوانینی متضاد با اصول قانون اساسی تصویب شود و یا مواد و تبصره‌هایی را در آن بگنجانیم که برای نامزد شدن افراد برای پست ریاست ‌جمهوری و مجالس ایجاد منع و محدویت کند، یا برای رأی‌دهندگان محدودیت ایجاد کنیم، در شمارش آرا و در هر بعدی اگر تنگ‌ نظری وجود داشته باشد و قانون‌شکنی و بی‌عدالتی اتفاق بیافتد، مستقیما به جمهوریت نظام ضربه وارد می‌شود، حالا باید بررسی کنیم که آیا چنین موضوعاتی وجود دارد یا نه؟ 

قائم‌مقام پیشین حزب اعتماد ملی بیان کرد: فیلترهایی گذاشته شده است که البته تا حدی قابل قبول است، کما اینکه در هر کشوری از این نوع فیلترها وجود دارد، اما فیلترها باید براساس قانون و با هدف گشایش باشد. نباید حقوق فردی، اجتماعی مردم ضایع شود. باید با هدفی باشد که جلوی مفاسد و افراد فاسد و نالایق را بگیرد و برای مشارکت افراد سالم و لایق و یا احیانا منتقد آغوش بگشاید.

وی گفت: بنده چون خودم ماهیتا مجلسی هستم اگر به عنوان یک کارشناس قصد بررسی اجمالی این موضوع را داشته باشم، به این دلیل که در مجلس نماینده و کاندیدای دوره‌های مختلف مجلس شورای اسلامی بودم و به سبب مشغول بودن در کار تشکیلاتی، در انتخابات نیز درگیر بودم، می گویم که نباید نخبگان کشور، افراد شایسته و فرزندان نخبه از خدمت کردن محروم شوند.

عضو پیشین مجمع روحانیون مبارز یادآور شد: معتقدم از این پس باید در راستای تقویت بُعد جمهوریت نظام بکوشیم و وضعیت موجود را ترمیم و تلاش کنیم در ادامه و آینده نمره قبولی بگیریم.

نماینده پیشین مجلس شورای اسلامی عنوان کرد: امیدوارم اگر نمایندگان در این چهار سال هیچ کاری جز شفاف کردن قانون انتخابات انجام ندهند و انتخابات را از وضعیتی که مورد سوءاستفاده قرار می‌گیرد، خارج کنند، کار بزرگی کرده اند. 

وی با بیان اینکه اگر نمایندگان همه کارها را انجام دهند، ولی کار اصلاح انتخابات را انجام ندهند تمام زحماتشان ضایع می شود، یادآور شد: تمام این تلاش ها منتهی می شود به زمان انتخابات که قرار است نیروهای نخبه وارد مجلس شوند. مسلم است اگر قانون انتخابات شفاف و اصلاح شود، افراد نخبه فرصت حضور می یابند. 

منتجب نیا تصریح کرد: من به اکثر نمایندگان مجلس احترام می‌گذارم و به آنها علاقه مند هستم از آنها می خواهم که در چهلمین سالگرد انقلاب و نظام جمهوری اسلامی متحد بشوند تا در زمان باقی‌مانده قانون انتخابات کشور از جمله ریاست‌جمهوری و مجلس را اصلاح کنند. حتی در خصوص قانون انتخابات خبرگان رهبری هم امیدوارم اصلاحاتی انجام شود. 

قائم‌مقام پیشین حزب اعتماد ملی اظهار داشت: اسلامیت نظام بدین معناست که تمامی قوانین و مقررات و مصوبات و سیاست‌گذاری‌ها هیچ‌کدام نباید مغایر با اسلام باشد. البته این بدان معنا نیست که همه قوانین در متن اسلام و قرآن آمده است. برخی تصور می‌کنند همه قوانین و مقررات باید در آیات قرآن و روایت آمده باشد.

وی بیان کرد: مرجع تخصصی این نکته که نظام از اسلام فاصله نگیرد در بعد اجرا شورای نگهبان قانون اساسی است. فقهای شورای نگهبان و حقوقدانان مطابقت قوانین با قانون اساسی شرع مقدس را عهده دارند. بدون شک فقهای شورای نگهبان مرجع تقلید نیستند، همان‌گونه که شرط عضویت در این شورا اجتهاد نیست و این مراجع تقلید هستند که می توانند احکام اسلامی را تبیین کنند. بنابراین فقهای شورای نگهبان باید نظر خود را با نظر مشهور مراجع تطبیق دهند. مشهور به این معنا که اکثریت مجتهدین زنده یک نظر بدهند و آن نظر مشهور است، یا مانند زمانی که حضرت امام(ره) زنده بودند و قوانین با نظر ایشان تطبیق داده می‌شد. 

نوع نگاه مردم به جریان های مختلف در کشور

قائم‌ مقام پیشین حزب اعتماد ملی درباره همکاری و دلبستگی های موجود بین جریان های مختلف کشور، گفت: آن زمان به اصلاح‌طلبان امروزی هم نیروهای چپ و هم پیروان خط امام اطلاق می‌شد، به جناح مقابل هم اصولگراها نمی‌گفتند، بلکه جناح راست و بازار و محافظه‌کار گفته می‌شد. نیروهای خط امام(ره) و کسانی که در اندیشه و عمل خود را مکلف و مقید به پیروی از دیدگاه‌های حضرت امام(ره) می‌دانستند، معتقد بودند مهندسی نظام و انقلاب در دست امام(ره) است و هرچه امام می‌گفت ملاک و معیار عمل آنها بود. 

منتجب نیا ادامه داد: در دوره‌هایی که ما در مجلس بودیم و تا زمان ارتحال حضرت امام، گاهی ما یک موضوعی را تشخیص می دادیم، ولی اگر پیام امام می آمد که مخالف نظر ما بود همه احساس تکلیف می کردیم و فرمان امام(ره) را بر نظر خودمان ترجیح می‌دادیم؛ چون از نظر ما معیار و شاقول نظر حضرت امام(ره) بود. 

وی تصریح کرد: اعتقاد ما بر این بود که جمهوری اسلامی یک نظام انقلابی است هم در رابطه با جمهوریت نظام و هم اسلامیت نظام، نظر امام(ره) ملاک کار نیروهای انقلابی به خصوص پیروان خط امام(ره) بود. برخلاف امروز که اصلاح طلبان از دموکراسی دفاع می کنند و طیف مقابل بیشتر مسأله ذوب در ولایت را مطرح می کنند و تعهد را که پررنگ ‌تر است تخصص می‌دانند، در زمان امام(ره) قضیه معکوس بود. در مجلس مقید بودیم که تمام نظرات امام(ره) را عمل کنیم، ولی دوستان ما در جناح مقابل می‌گفتند ما نماینده هستیم و موظفیم به تشخیص خودمان عمل کنیم. 

قائم‌مقام پیشین حزب اعتماد ملی تأکید کرد: در مجلس موارد متعددی وجود دارد که محافظه‌کاران در زمان حیات حضرت امام(ره)، اگر نظر رهبر انقلاب برخلاف نظر آنها بود اعتراض می‌کردند و می‌گفتند که تشخیص ما که نماینده مردم هستیم باید ملاک باشد. 

منتجب نیا بیان کرد: به خاطر دارم در مجلس بودیم که آقای هاشمی‌رفسنجانی پیامی از طرف امام(ره) آورد و گفت که امام فرموده زمان جنگ است، نمایندگان در موضع گیری ها مراعات و با دولت همکاری کنند. در جلسه رسمی یکی از دوستان ما که از جناح مقابل بود بلند شد و یک تذکر آیین نامه ای یا قانون اساسی درباره آن داد. گاهی با صراحت در مقابل پیام در مجلس ایستادگی می شد، ولی کسی معترض آنان نمی‌شد و آنان هم متهم عدم التزام به اسلام و جمهوری اسلامی نمی شدند. نیروهای خط امام(ره) ضمن اینکه انتخابات را به رسمیت می شناختند برای امام(ره) هم جایگاه ویژه ای قائل بودند، در واقع معیار و ملاک آنان دیدگاه رهبر انقلاب بود، ولی جناح مقابل تا حدی متفاوت بودند. 

وی اظهار داشت: اصلاح طلبان کنونی می‌گویند، انتخابات باید باز و آزاد باشد، ضمن اینکه هم قانون اساسی و هم رهبری را قبول دارند. منتها می گویند کارها و نظرات فراقانونی پذیرفتنی نیست. البته امام (ره) بعد از جنگ دست خطی دارند، وقتی جنگ به پایان رسید و قرار شد سازندگی شروع شود، ما نامه ای خدمت حضرت امام(ره) نوشتیم و در آن نامه هشدار دادیم که در زمان جنگ کارهایی انجام شده و بعضی از نهادها نیز تشکیل شده است، می خواهیم نظر شما را بدانیم. امام(ره) در حاشیه نامه نوشتند مطلب همانی است که شما گفتید. اقتضای زمان جنگ بود که کارها انجام شود و از این پس هم من و سایر مسؤولان باید در چارچوب قانون عمل کنیم.

با هر گونه تندروی مخالفیم

منتجب نیا ادامه داد: در حال حاضر هرگونه افراطی گری از هر جناحی قابل توجیه نیست. ما امروز در شرایط صلح و آرامش هستیم و باید گذشته را نقد کرد. ما آمادگی داریم حرکت های تندی را که آن زمان از سوی نیروهای خط امام(ره) صورت می گرفت نقد منصفانه کنیم. البته برخی از تندروی ها هم از سوی کسانی انجام می شد که آن زمان هم جزء نیروهای خط امام نبودند و از اصولگرایان فعلی بودند. 

اصلاح‌ طلبان خودشان هم معتقد به خودانتقادی هستند و حجم زیادی از نقد به گذشته و بررسی عملکرد دوران انقلاب در میان اصلاح طلبان وجود دارد. البته نیروهای موسوم به خط امام(ره) بعد از انقلاب به وجود آمدند و بخشی از تندروی ها و حرکت های آن زمان ربطی به نیروهای خط امام نداشت و وضعیت جنگی و درگیری های داخلی و اعلام جنگ مسلحانه توسط گروهک‌های ضدانقلاب و تجزیه طلب این وضعیت را تحمیل کرده بود. 

وی ادامه داد: اتفاقاً برخی از دوستانی که در این زمان از دموکراسی و قانون و جامعه مدنی دم می زنند، خودشان سردمدار تندروی در اوایل انقلاب بودند و این در تاریخ ثبت شده است، ولی از این نکته نباید غفلت کرد که دهه اول انقلاب باید با معیارهای همان اوایل انقلاب سنجیده شود، یعنی باید خودمان را در آن شرایط قرار بدهیم و بعد قضاوت کنیم. 

قائم‌مقام پیشین حزب اعتماد ملی اضافه کرد: مثلا آقای ناطق نوری آن زمان وزیر کشور بود تعدادی راه افتادند و یک سری بگیر و ببندها در جاهای مختلف اتفاق افتاد، خبر این قضیه به امام(ره) رسید و حضرت امام به آقای ناطق نوری پیام دادند با کسانی که فراقانونی عمل کردند و رعایت حقوق مردم را نکردند حتی اگر بچه های خوب انقلابی هم باشند برخورد جدی و آن ها را مجازات کنید. یا آن پیام هشت ماده ای حضرت امام و نامه هایی که نوشتند، در راستای بازگشت به قانون در چنین شرایطی بوده است. 

منتجب نیا گفت: بخشی از تندروی‌ها بالاتر از طبیعت انقلاب ما بود. رهبر انقلاب در خیلی از موارد کنترل می‌کرد. اگر به نامه هایی که امام(ره) به قوه قضاییه و نهادهای انتظامی و نظامی و امنیتی نوشته اند مراجعه کنید متوجه دقت حضرت امام(ره) در جلوگیری از آن تندروی ها می شوید. ایشان با ماهیت تندروی ها مخالف بود. 

گفتگو از: اسفندیار عبداللهی