پوتین از بازیگری قوی و زیرک محروم شده است که با اعزام نیرو‌های خود به جبهه‌های خونین نبرد در اوکراین و همچنین گسترش منافع روسیه در سراسر آفریقا، کارآمدی خود را برای کرملین ثابت کرده بود.
دیدارنیوز ـ سرویس بین‌الملل: این مطلب را با ترجمه اختصاصی دیدار بخوانید با این توضیح که لزوما مطالب درج شده در این مقاله مورد تایید دیدار نیست و تنها جهت اطلاع خوانندگان منتشر شده است.
منبع: رویترز
نویسنده: مارک ترِوِلیان
مترجم: حمید رضا بابایی
مرگ یووگنی پریگوژین رهبر گروه واگنر در حادثه جنجالی سقوط هواپیما، ولادیمیر پوتین رئیس جمهور روسیه را در کوتاه مدت در موضعی مقتدرانه‌تر قرار می‌دهد. زیرا چهره‌ای قدرتمند از صحنه حذف شده است، کسی که اقتدار پوتین را نادیده گرفته و تهدید کرده بود وی را ضعیف نشان خواهد داد.
در عین حال، پوتین از بازیگری قوی و زیرک محروم شده است که با اعزام نیرو‌های خود به جبهه‌های خونین نبرد در اوکراین و همچنین گسترش منافع روسیه در سراسر آفریقا، کارآمدی خود را برای کرملین ثابت کرده بود.
پس از ۲۴ ساعت سکوت، پوتین مراتب "تسلیت خالصانه" خود را به خانواده‌های تمام ده قربانی حاضر در هواپیمایی ابراز داشت که در شمال مسکو سقوط کرد. پوتین از پریگوژین به عنوان "تاجری بااستعداد" یاد و قدردانی کرد. هنوز هم مشخص نیست چه چیزی باعث شد این هواپیما در آسمان سقوط کند.
پوتین وعده تحقیقات کامل داده است، اما بعید است نتایج آن، باور گسترده عموم را در خصوص علت این حادثه تغییر دهد. بسیاری معتقدند پریگوژین به خاطر شوروش ژوئن گذشته علیه روسیه، قربانی انتقام کرملین شده است.
مقامات آمریکایی به رویترز گفته‌اند، آمریکا نیز در حال بررسی نظریه‌های مختلف در خصوص دلایل سقوط هواپیمای حامل پریگوژین است، از جمله اصابت موشک زمین به هوا. تحلیل‌گران معتقدند فرضیه دخالت کرملین، بیشتر با مقاصد پوتین هم‌خوانی دارد.
تاتیانا استانووایا بنیان‌گذار موسسه مشورتی آر. پولیتیک، که بر مسایل روسیه متمرکز است، می‌گوید: "دلایل سقوط هواپیما هرچه که باشد، از نظر همه، این حادثه اقدامی تنبیهی و تلافی‌جویانه است، و کرملین مشخصا در این مساله دخالت نخواهد کرد."
"از منظر پوتین و همچنین بسیاری از افراد در نیرو‌های امنیتی و ارتش، مرگ پریگوژین باید درسی باشد برای هر یک از طرفداران بالقوه او."
حادثه سقوط هواپیما دو ماه پس از آن صورت گرفت که پریگوژین و نظامیان مزدور واگنر، در روسیه شورش به‌راه انداختند. در این حادثه، نیرو‌های واگنر کنترل شهری را در جنوب روسیه در دست گرفته، به سمت مسکو پیش‌روی کردند. تعدادی از هواپیما‌های جنگی روسیه سرنگون و خلبان‌هایشان کشته شدند.
پوتین که پیشتر از نفرت خود نسبت به خیانتکاران صحبت کرده، از آن شورش به عنوان "خنجری از پشت سر" یاد کرده بود.
از آن شورش به بعد، پریگوژین نزاع خود را با تشکیلات دفاعی روسیه متوقف کرد و به عملیات نیرو‌های تحت امر خود ادامه داد. با وجود توافق حاصله با کرملین برای انتقال به بلاروس، رهبر واگنر ظاهرا آزادانه به روسیه رفت و آمد می‌کرد.
عباس گالیاموف پیشتر نویسنده سخنرانی‌ها در کرملین بود، ولی اکنون روسیه وی را "عامل خارجی" می‌خواند. وی می‌گوید: پریگوژین به اشتباه تصور می‌کرد به دلیل حجم و اهمیت فعالیت‌هایش، از نظر پوتین مهره‌ای ضروری محسوب می‌شود.
این فعالیت‌ها شامل عملیات گسترده روسیه در آفریقا است که در قالب آن واگنر خدمات نیرو‌های مزدوری را در کشور‌هایی نظیر مالی و جمهوری آفریقای مرکزی گسترش داده و به ازای آن، در زمینه‌های استخراج طلا و نقره، امتیازاتی دریافت کرده است.
کرملین که این اقدامات را فعالیت‌های کاملا خصوصیِ تجاری می‌نامد، با استفاده از واگنر نفوذ روسیه را در قاره آفریقا گسترش داده است تا با قدرت‌های غربی نظیر آمریکا و فرانسه رقابت کند.
گالیاموف می‌گوید: "پریگوژین تصور می‌کرد که پوتین نمی‌خواهد عملیات با این حجم را به خطر اندازد. وی شدت این هشدار پوتین را به نیرو‌های شورشی بالقوه، دست‌کم گرفته بود که: آقایان، فکر نکنید که می‌توانید هر کاری بکنید، و همچنان زنده بمانید."
اما مرگ پریگوژین، در صورت تایید نهایی، برای پوتین بدون هزینه هم نخواهد بود. تحلیل‌گران می‌گویند دورنمایی از آشفته بازارِ جنگ قدرت را برای در اختیار گرفتن امپراتوری عظیم تجاری واگنر می‌توان دید. در این اوضاع، از یک طرف عملگرایانی قرار دارند که مایل هستند با وزارت دفاع روسیه ادغام شوند، و از طرف دیگر جناحی زخم خورده از ملی‌گرا‌های افراطی که تا همین جا هم خشم خود را در رسانه‌های اجتماعی ابراز می‌کنند.
اندرو بورین، مدیر اجرایی شرکت فلش‌پوینت در آمریکا – فعال در عرصه اطلاعات مربوط به تهدیدات فضای مجازی- و از مقامات سابق اطلاعاتی آمریکا است. وی می‌گوید،: "به احتمال قوی، فضایی از (سریال‌های درام) "بازی تاج و تخت" یا "سوپرانو" ایجاد خواهد شد که در آن شاهد رقابت میان جناح‌های کوچک‌تر واگنر و بخش‌های جدا شده از آن خواهیم بود." وی می‌افزاید: "به نظر من در درازمدت، این شرایط ضرری استراتژیک (برای روسیه) خواهد بود."
ساموئول رمانی، تحلیل‌گر اندیشکده RUSI در لندن و مولف کتاب "روسیه در آفریقا" می‌گوید ضرر ناشی از فعالیت‌های شبکه پریگوژین، برای پوتین بسیار گسترده خواهد بود.
وی در مصاحبه‌ای تلفنی گفته است: "بسیاری از ارتباطات شخصی که پریگوژین در آن قاره (آفریقا) برقرار کرده بود، از دست خواهد رفت. از جمله ارتباط با افرادی که حضور آن‌ها برای صادرات طلا و الماس از کشور‌های تحریم شده‌ای نظیر مالی و جمهوری آفریقای جنوبی ضروری است."
حادثه سقوط هواپیما در همان روزی رخ داد که رسانه‌های دولتی روسیه از برکناری سرگی سوروویکین از فرماندهی نیروی هوایی روسیه خبر داده بودند. سوروویکین پیشتر فرمانده کل ارتش روسیه در جنگ اوکراین بود. شایعات تایید نشده زیادی منتشر شده بود که حاکی است سوروویکین به خاطر هم‌دستی احتمالی در شورش پریگوژین، تحت بازجویی است.
رمانی می‌گوید برکناری این دو می‌تواند توانایی‌های مسکو را در تشدید عملیات تهاجمی در سال آینده تحت‌الشعاع قرار دهد. زیرا سوروویکین و پریگوژین از نظر خیلی‌ها، دو مهره بسیار فعال در جنگی بوده‌اند که البته شکست‌های ناامید کننده‌ای هم درپی داشته است.
به گفته این تحلیل‌گر، اگر پوتین مسئول مرگ پریگوژین باشد، این مسئله نشان می‌دهد رئیس جمهور روسیه مایل است هر نوع مخالفتی را ظالمانه سرکوب کند.
"اما این مساله بیانگر نوعی آسیب‌پذیری هم هست، زیرا وی (پوتین) اکنون برای سرکوب این ملی‌گرایانِ افراطی به قوه قهریه نیاز دارد، در حالی که پیش از این می‌توانست آن‌ها را زیر چتر خود قرار دهد، و با آن‌ها همکاری و یا آن‌ها را آرام کند؛ و این مساله خبر خوبی برای ثبات موقعیت پوتین، پس از سال ۲۰۲۴ (پایان ریاست جمهوری) نخواهد بود."
رابرت هورواث، متخصص امور روسیه در دانشگاه تروب در ملبورنِ استرالیا می‌گوید پوتین در موقعیتی شکننده قرار دارد.
به گفته وی: "قتل پریگوژین، خطر انتقام را از جانب ده‌ها هزار مزدور واگنر به همراه دارد – که برخی در میادین جنگ آب دیده شده‌اند، و برخی محکومین جنایت‌کار هستند – که تحت لوای واگنر جنگیده‌اند."
هورواث معتقد است: "گرایش مجدد به پویش مردمیِ پریگوژین هم خطر دیگری است که احتمال آن می‌رود، یادآوری این که وی توجیه رژیم (روسیه) را برای جنگ محکوم کرده، و نیز برجسته شدن انزجار او از شکافی عمیق میان کودکان سر به هوای نخبگان حاکم و مردم عادی، همان‌ها که در تابوت از اوکراین بازمی‌گردند."
